Арышта́нт. З рус.ареста́нт, дастасаванага да бел.а́рышт. Параўн. таксама дыял. формы рашта́нт, рышта́нт, (а)рыштанец, раштанцюга, раштанскі (ЭШ, Янк. III) з фанетычным усячэннем пачатковага а‑, вядомыя і ў рускіх гаворках. Рус.арестант з французскай (Шанскі, 1, А, 140) ці нямецкай (Фасмер, 1, 85), адзначаецца ў 1704 (значэнне ’затрыманы’, а не ’той, хто затрымлівае’, у нямецкай пашыраецца ў XVIII ст., Клюге, 42).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Агрэ́сар, агрэсія. Запазычана праз рускую мову (Крукоўскі, Уплыў, 76) з нямецкай (агрессор) і французскай (агрессия) (XX ст.). (Шанскі, 1, А, 43).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
rádebrechen
vt неадз. скажа́ць мо́ву;
Deutsch ~ размаўля́ць на ло́манай няме́цкай мо́ве
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
◎ Путры́ш ’шворан’ (слонім., Сл. ПЗБ). Няясна; як тэхнічная дэталь хутчэй за ўсё запазычана з нямецкай, параўн. с.-в.-ням.puterich ’шланг’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пацёрты, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад пацерці.
2.узнач.прым. Са слядамі доўгага карыстання; паношаны. Пацёрты партфель. Пацёртае паліто. □ Няскладны машыніст у пацёртай нямецкай форменцы быў заняты не зусім звычайнай для яго працы справай.Лынькоў.
3.перан.; узнач.прым.Разм. Змардаваны, змарнелы. Пацёрты твар. Пацёрты выгляд.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГЕРМАНІ́ЗМ
(ад лац. germanus германскі),
слова або выраз, запазычаны з германскіх моў, пераважна з нямецкай. Трапляюцца ў бел. граматах 13—14 ст., якія адлюстроўваюць гандл. зносіны паўн. гарадоў Беларусі з ням. насельніцтвам Рыгі і Гоцкага берага (напр., «кунторъ» — чын у тэўтонскім ордэне). Вял. колькасць слоў ням. паходжання пранікла ў бел. мову праз польск. і яўр. мовы, у меншай меры на працягу 15—17 ст. непасрэдна з нямецкай («дах», «ліхтар», «труна», «цыбуля», «вандраваць», «віншаваць», «дзякаваць», «маляваць», «ратаваць» і інш.). Такія германізмы асіміляваны бел. мовай у фанет., семантычных і граматычных адносінах, увайшлі ў яе слоўнікавы склад і не адрозніваюцца ад спрадвечна бел. слоў, іх іншамоўнае паходжанне ўстанаўліваецца спец. этымалагічнымі даследаваннямі. У апошнія часы атрымліваюць пашырэнне германізмы англа-амер. паходжання тыпу «бітнік», «дансінг», «хіпі» і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Tértia
f -, -ti¦en чацвёрты і пя́ты кла́сы (у колішняй нямецкай сярэдняй школе)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
déutschsprachig
a
1) які́ гаво́рыць [пі́ша] на няме́цкай мо́ве
2) напі́саны па-няме́цку
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
контрразве́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Рмн. ‑дак; ж.
Спецыяльныя органы дзяржавы для процідзеяння разведцы праціўніка, для барацьбы са шпіянажам, дыверсіямі і пад. Гонкель быў немец-каланіст з Украіны, даўнішні агент нямецкай разведкі. Але год шэсць назад савецкая контрразведка парвала ўсе ніткі яго сувязей, арыштавала ўсіх, хто ведаў яго і каго ён ведаў.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Агіта́цыяагітатар (БРС). Новае запазычанне праз рускую мову (Крукоўскі, Уплыў, 80). У рускай мове з нямецкай (XIX ст.). Ст.-бел.агітавацца ’разглядацца на судзе’ (1658) (Булыка, Запазыч.) з іншай семантыкай.