аб’ектыва́цыя, ‑і, ж.

1. У ідэалістычнай філасофіі — ператварэнне суб’ектыўных вобразаў свядомасці ў самастойныя сутнасці, якія існуюць незалежна ад свядомасці.

2. Увасабленне, выражэнне чаго‑н. у матэрыяльных формах, вобразах, даступных успрыманню. Аб’ектывацыя творчай задумы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самаадво́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Які ўзнікае, адбываецца сам сабой, сілаю ўнутраных прычын, незалежна ад уздзеяння звонку. Самаадвольны рух малекул.

2. Які адбываецца па ўласнай волі, без прынукі.

•••

Самаадвольнае зараджэнне — тое, што і самазараджэнне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

азана́льнасць

(ад а- + зона)

пашырэнне пэўнай прыроднай з’явы незалежна ад занальных асаблівасцей тэрыторыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

паку́ль.

1. прысл. На працягу некаторага часу. Пастой п. тут. П. нічога не вядома.

2. злуч. На працягу таго часу як. П. дзяўчына вучыцца, трэба ёй дапамагаць.

3. злуч. Да той пары як. Не пайду, п. не скончу работы.

◊

Пакуль што (разм.) — пакуль (у 1 знач.), незалежна ад таго, што можа здарыцца потым. Пакуль што мы тут усім задаволены.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

індывідуалі́зм, ‑у, м.

Асноўны прынцып буржуазнага светапогляду, які ставіць інтарэсы адной асобы (індывідуума) вышэй за інтарэсы грамадства, калектыву. // Імкненне да яркага праяўлення сваёй асобы незалежна ад калектыву, а таксама паводзіны, у якіх праяўляецца гэта імкненне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

азана́льны

(ад а- + занальны)

пашыраны незалежна ад занальных асаблівасцей тэрыторыі (напр. а-ая расліннасць).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

незалежны, ✂.

  1. Самастойны, які не залежыць ад каго-, чаго-н., свабодны.

    • Незалежныя краіны.
    • Н. чалавек.

  2. Які выражае самастойнасць у чым-н.

    • Незалежныя думкі.
    • Трымаць сябе незалежна (прысл.).

◊

  • Незалежны стан — у граматыцы: катэгорыя дзеясловаў, якія патрабуюць прамога дапаўнення (напр.: селянін косіць сена).

  • Дзеепрыметнік незалежнага стану.

◊

  • Незалежна ад таго, што — не з прычыны чаго-н., не ў сувязі з тым што.

  • Паехалі незалежна ад таго, што іх пасылалі.

|| наз. незалежнасць, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

транслітарацыя, ✂, ж. (спец.).

Перадача літар адной пісьменнасці літарамі другой пісьменнасці, незалежна ад іх вымаўлення.

|| прым. транслітарацыйны, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

матэ́рыя, ‑і, ж.

1. Аб’ектыўная рэальнасць, якая існуе паміма і незалежна ад свядомасці чалавека. Матэрыя ёсць філасофская катэгорыя для абазначэння аб’ектыўнай рэальнасці, якая дадзена чалавеку ў адчуваннях яго, якая капіруецца, фатаграфуецца, адлюстроўваецца нашымі адчуваннямі, існуючымі незалежна ад іх. Ленін.

2. Спец. Рэчыва, з якога складаюцца фізічныя целы прыроды. Будова матэрыі.

3. Разм. Тканіна; матэрыял. Чысценькае, хоць і з простай матэрыі, адзенне [дзяўчыны] гэтак прыемна кідалася ў вочы. Нікановіч.

4. перан. Разм. Прадмет размовы; тэма. [Валасны пісар:] — Ну што, гаспадзін настаўнік, аб высокай матэрыі з мужыкамі гутарыце?.. Чарот.

[Лац. materia.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

а́лгебра, ✂, ж.

Раздзел матэматыкі, які вывучае ўласцівасці велічынь, выражаных літарамі, незалежна ад іх лікавага значэння.

|| прым. алгебраічны, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)