Казі́цца ’нараджаць казлянят, прывесці прыплод’ (Бяльк.; мядз., Нар. сл., 60). Рус. зах.-бран., цвяр., калін. козиться, серб.-харв. kòziti, kòziti se, макед. кози се, балг. дыял. кози, кози се ’тс’. Нягледзячы на супадзенне форм дзеяслова ў незалежных арэалах, нельга меркаваць аб старажытным паходжанні слова, паколькі не выключаецца адносна позняе ўтварэнне па вядомай мадэлі. Аднак аргументаў на карысць позняга паходжання слова таксама няма. Архаічны характар утварэння можна пацвердзіць літ. ožinótis, ožkúotis у тым жа значэнні, што і слав. лексемы. Гэта дазваляе прапанаваць прасл. рэканструкцыю: koziti (sę) для разглядаемага слова са значэннем ’нараджаць казлянят’. Значэнне ’прывесці прыплод’ (у Бялькевіча) можна разглядаць як другаснае; больш ясна такое значэнне развіваецца ў дзеяслова каціцца (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

rodzić

незак.

1. радзіць, раджаць; нараджаць;

2. прыносіць плён; даваць ураджай;

3. перан. параджаць; ствараць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ВІКТАРЫЯНІ́ЗМ

[ад імя англ. каралевы Вікторыі (1837—1901), у час праўлення якой укараняліся негатыўныя адносіны да любых праяўленняў сексуальнага жыцця чалавека],

кірунак маралі, які заключаецца ў пурытанска-аскетычных адносінах да палавога жыцця, адмаўленні значэння пачуццёвасці ва ўзаемаадносінах мужчыны і жанчыны. Паводле яго ўсе плоцевыя пачуцці аб’яўляліся ганебнымі і нават думкі пра секс лічыліся амаральнымі і грэшнымі. Жанчыне прадпісвалася браць шлюб з адзінай мэтай — нараджаць і расціць дзяцей, а любыя праяўленні яе сексуальнай зацікаўленасці лічыліся недапушчальнымі. Да праяўленняў мужчынскай сексуальнасці прыхільнікі віктарыянізму ставіліся больш памяркоўна. Віктарыянізм садзейнічаў пашырэнню фрыгіднасці ў жанчын і псіхагеннай імпатэнцыі ў мужчын.

т. 4, с. 154

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Знаць ’ведаць’. Рус. знать, укр. зна́ти, польск., в.-луж. znać, н.-луж. znaś, палаб. znot, чэш. znáti, славац. znať, славен. znáti, серб.-харв. зна̏ти, балг. зна̀я, знам, макед. знае. Ст.-слав., ст.-рус. знати ’ведаць’. Прасл. zna‑ti < і.-е. *gʼen‑, *gʼno‑ ’ведаць’: літ. žinóti, лат. zinât ’ведаць’, ст.-прус. po‑sinna ’пазнаю’, ням. kennen ’ведаць’, лац. co‑gnosco ’пазнаю’, ст.-інд. jānȃmi ’ведаю’, грэч. γιγνώσκω ’пазнаю’ і інш. Фасмер, 2, 100–101; Махэк₂, 717; БЕР, 1, 650; Траўтман, 371; Покарны, 1, 376. І.‑е. *gʼen‑ ’ведаць’ ад і.-е. *gʼen‑ ’нараджаць’ праз значэнні ’нараджацца, быць родзічам’ > ’ведаць чалавека’ Трубачоў, История, 154–157; Шанскі, 2, З, 101; іншы ход той жа сувязі: праз ’нараджаць’ > ’прымаць’ > ’даведвацца’ (Скок, 3, 658–659). Гл. яшчэ зяць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

нараджэ́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. нараджаць — нарадзіць і нараджацца — нарадзіцца. // Момант надыходу, з’яўлення, узнікнення на свет. Высока ў неба ўзвіліся жаваранкі, спевам сваім вітаючы нараджэнне дня. В. Вольскі. У грозных бітвах і паходах З дня нараджэння, Як маяк, І праўдай і душой народа Была ты — Партыя мая! Хведаровіч.

2. Дзень, дата, калі хто‑н. нарадзіўся, а таксама святкаванне гэтага дня. У дзень нараджэння імкліва Ляціць тэлеграмны лісток... Лось.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

gender

[ˈdʒendər]

1.

n.

Gram. род -у m.

2.

adj.

1) ро́давы

gender endings — ро́давыя канча́ткі

2) informal пол -у m.

the female gender — жано́чы пол

3.

v.t., Archaic

спараджа́ць, нараджа́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

разреша́ться

1. выраша́цца;

2. (заканчиваться) выраша́цца, канча́цца;

3. (кем) нараджа́ць; см. разреши́ться​ 3;

4. безл. дазваля́цца;

здесь кури́ть не разреша́ется тут куры́ць не дазваля́ецца;

5. страд. дазваля́цца; выраша́цца, перамага́цца; см. разреша́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

zéugen

I

vi

1) дава́ць паказа́нні, све́дчыць (von D – пра што-н.)

für [gégen] j-n ~ — выступа́ць све́дкай на кары́сць [супро́ць] каго́-н.

II

vt зача́ць; нараджа́ць

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

производи́ть несов.

1. (совершать, делать, выполнять) рабі́ць, право́дзіць, выко́нваць;

производи́ть о́пыт рабі́ць (право́дзіць) до́след;

производи́ть подсчёт рабі́ць падлі́к;

производи́ть ремо́нт рабі́ць (выко́нваць) рамо́нт;

2. (причинять, порождать, вызывать) рабі́ць, выкліка́ць, прычыня́ць;

производи́ть впечатле́ние рабі́ць (выкліка́ць) ура́жанне;

производи́ть переполо́х выкліка́ць (рабі́ць) пярэ́палах;

3. (вырабатывать) вырабля́ць;

производи́ть проду́кцию вырабля́ць праду́кцыю;

производи́ть ты́сячи тонн пшени́цы, ржи, са́хара вырабля́ць ты́сячы тон пшані́цы, жы́та, цу́кру;

4. (рождать) нараджа́ць;

производи́ть пото́мство нараджа́ць пато́мства;

5. (в чин, звание) узво́дзіць (у чын), надава́ць чын;

производи́ть в лейтена́нты узво́дзіць у чын лейтэна́нта;

6. (устанавливать происхождение) выво́дзіць;

э́то сло́во произво́дят от гре́ческого ко́рня гэ́та сло́ва выво́дзяць ад грэ́часкага ко́раня;

◊

свет не производи́л свет не ба́чыў;

производи́ть на свет нараджа́ць на свет;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

hervórbringen

* vt

1) нараджа́ць, спараджа́ць

der Baum bringt Früchte hervór — дрэ́ва прыно́сіць [дае́] плады́, дрэ́ва ро́дзіць

2) вымаўля́ць

kéinen Laut ~ — не вы́мавіць ні сло́ва

éine Entschúldigung ~ — прасі́ць прабачэ́ння

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)