Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ба́цькаўшчына, ‑ы, ж.
1. Для кожнага чалавека краіна, дзе ён нарадзіўся, грамадзянінам якой ён з’яўляецца. Працоўныя справы і духоўныя імкненні беларуса — родныя ўсім народам сацыялістычнай бацькаўшчыны.Лужанін.Паволі разыходзіліся салдаты, поўныя дум пра лёс сваёй бацькаўшчыны, сем’яў, пра сваё асабістае жыццё.Гурскі.
2. Родны куток, месца, дзе нарадзіўся і вырас хто‑н. — Якая прыгожая Асінаўка! — заўважыла Маша. — Бацькаўшчына твая, а ты не хацеў сюды ехаць.Гроднеў.// Месца, дзе што‑н. значнае адбылося, дало чаму‑н. важнаму пачатак. Савецкі Саюз — бацькаўшчына сацыялістычнай рэвалюцыі.
3.Набытак бацькі, спадчынная маёмасць. [Пракоп сыну:] — Растрасе бацькаўшчыну. Хутка [прагуляе], што нажыў бацька за свой век.Баранавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БЭ́НДЭ Лукаш Апанасавіч
(1.11.1903, в. Шчакоцк Іванаўскага р-на Брэсцкай вобл. — 23.12.1961),
бел. крытык і літ.-знавец. Скончыў Камуніст.ун-тБССР імя У.І.Леніна (1926). Друкаваўся з 1925. Працы Бэндэ («Андрэй Александровіч», «Янка Купала», абедзве 1932, і інш.) не вызначаліся ні навук., ні эстэт. глыбінёй. У 1930-я г. адзін з найб. адыёзных крытыкаў. Ідучы ад канцэпцыі «сацыялогіі мастацтва» У.Фрычэ, Бэндэ вульгарызаваў і спрашчаў яе. Літ. вобраз разглядаў толькі як ілюстрацыю класавай ідэалогіі і паліт. светапогляду, ігнаруючы своеасаблівасць і індывідуальнасць маст. пазнання рэчаіснасці. Прыкрываючыся ідэяй «новай пралетарскай культуры», цалкам адмаўляў культурны набытак мінулага, усю дарэв.бел. л-ру абвяшчаў контррэвалюцыйнай, прасякнутай бурж.-ліберальнай ідэалогіяй. З гэтых пазіцый займаўся паліт. і літ. дыскрэдытацыяй Я.Купалы і Я.Коласа. Абвінавачваў членаў літ. аб’яднанняў «Узвышша» і «Полымя» ў бурж. нацыяналізме. Архіў Бэндэ ў Бел.дзярж. архіве-музеі л-ры і мастацтва Беларусі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ По́садзь ’від падаткаў у ВКЛ з 1484 г.’, ст.-бел.поседь, посѣдь, укр.посідь, польск.posadź (з 1632 г.) ’тс’. Няма падставы меркаваць, што слова прыйшло з літ.posėdis ’тс’ (так Яблонскіс, гл. Непакупны, Мовознавство, 1970, 6, 30; Лаўчутэ, Балтизмы, 94), хутчэй, наадварот: утварэнне пры дапамозе прыстаўкі *po‑ (гл. по-) ад кораня *sěsti < *sědti з семантыкай ’уласнасць, маёмасць, набытак’, параўн. посе́сці ’сесці, заняць месца; атрымаць’ (ТС). Паводле ЕСУМ (4, 535), укр.по́сід ’уласнасць, валоданне’ — калька з польск.posiadać ’мець, валодаць’, што ўзнікла на базе лац.possideo ’валодаю, маю’, роднаснага posiadać ’сесці, заняць месца’, што, паводле Банькоўскага (2, 711), калькуе ням.bezitzen; фанетыка пад уплывам пасадзіць/posadzić, параўн. таксама славац.posadnúť ’ахапіць, завалодаць’. Прыстаўка па‑ (по-po-) часта ўжываецца для ўтварэння назваў аплаты — бел.паземшчына, рус.подать, польск.pogłówne, славац.poplatok ’абавязковая плата’. Параўн. пасаг, посах2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
acquisition
[,ækwɪˈzɪʃən]
n.
1) набыцьцё n.; ку́пля f.; прыдба́ньне n.
With the acquisition of ten rare books, the collection is unmatched — Пасьля́ набыцьця́ дзесяцёх рэ́дкіх кні́гаў гэ́тая кале́кцыя ня ма́е сабе́ ро́ўнай
2) набы́так -ку m.
The latest acquisition is a painting by Rubens — Апо́шнім набы́ткам ёсьць карці́на Ру́бэнса
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
наро́дны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да народа (у 1–3 знач.), створаны народам. Народныя песні. Народная мудрасць. Народная творчасць. Краіны народнай дэмакратыі. □ Атрад быў часткай вялікай народнай сям’і.Брыль.
2. Які належыць дзяржаве, усяму народу. Народны набытак. □ Больш увагі рабоце заводаў павінны ўдзяляць мясцовыя Саветы. Гэтага настойліва патрабуюць інтарэсы народнай гаспадаркі.«Звязда».
3. Цесна звязаны з народам, уласцівы духу народа, яго культуры, светапогляду. Савецкая літаратура — народная літаратура.// У складзе некаторых назваў устаноў, арганізацыі службовых асоб. Народная міліцыя. Народны дэпутат. Народны засядацель. Народная дружына.// У складзе ганаровых званняў, якія падаюцца дзеячам культуры. Народны артыст рэспублікі. Народны пісьменнік. Народны мастак.
4. У дарэвалюцыйнай Расіі — створаны спецыяльна для ніжэйшых слаёў грамадства. Народныя школы. Народныя сталовыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хаўру́с, ‑у, м.
Разм.
1. Група людзей, звязаных агульнымі мэтамі, інтарэсамі. У Малінаўцы лён церлі талакой. З даўніх часоў у засценку склалася некалькі хаўрусаў са сваякоў і суседзяў.Чарнышэвіч.Стаў Антось даваць машыну другім гэтакім малазямельным і платы за гэта не браў. Так паступова пачаў складвацца нейкі бядняцкі хаўрус па малацьбе.Кулакоўскі.
2. Саюз, садружнасць. Жыла.. [маці] цяпер з таго, што ўвайшла ў хаўрус з дворнічыхай.Гарэцкі.[Леапольд] прадае ўвесь свой набытак, уступае ў кабальны хаўрус з кулаком.Барсток./уперан.ужыв.Гракі ў хаўрусе са шпакамі Вандруюць вывадкам усім.Калачынскі.
3.узнач.прысл.хаўру́сам. Сумесна, гуртам, усе разам. Людзі ўсе хаўрусам, талакой змуравалі мост па-над ракой.Дубоўка.
•••
У хаўрусе — сумесна, разам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бага́цце, ‑я, н.
1. Матэрыяльныя каштоўнасці, грашовыя накапленні. Іменна ў пачатковы перыяд таварнага абарачэння ў грошы ператвараецца толькі лішак спажывальных вартасцей. Такім чынам золата і серабро самі сабой становяцца грамадскім выражэннем лішку, або багацця.Маркс.// Раскоша, шыкоўнасць. Багацце абсталявання. Багацце ўбрання.
2. Наогул маёмасць, набытак. [Ахрэм] у нас вартаўнік вялікага багацця — усёй калгаснай жывёлы.Кавалёў.// Мноства чаго‑н. Багацце тавараў. Багацце фактычнага матэрыялу.// Нешта асабліва каштоўнае сярод іншага. Але сапраўдным багаццем і гонарам запаведніка з’яўляюцца бабры.В. Вольскі.Маё багацце — песня любай ліры.Кляшторны.
3. Сукупнасць прыродных рэсурсаў. Прыродныя багацці. Багацце жывёльнага свету. Багацце расліннага покрыву. □ Травяное багацце лугу ўначы запахла на ўсю сваю духмяную сілу.Быкаў.
4. Мноства разнастайных якасцей. Духоўнае багацце савецкага чалавека. Багацце акцёрскай палітры. Інтанацыйнае багацце верша. Багацце колераў. Багацце пачуццяў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
catch1[kætʃ]n.
1. злаўле́нне; лаўле́нне; злоў
2. уло́ў (рыбы)
3. па́стка; падма́н; падэ́сць, хі́трасць;
that’s the catch у тым вось і ўся хі́трасць;
there must be a catch somewhere тут што́сьці не так; тут ёсць не́йкая падэ́сць
4. вы́гадная здабы́ча;
no catch/not much of a catch незайздро́сны набы́так; грош цана́
5. за́саўка; зава́ла; кля́мка; шпінгале́т
6. : with a catch in her voice перары́вістым го́ласам
7.sport кэч
♦
(а) catch 22 «па́стка-22» (парадаксальная сітуацыя, з якой няма выйсця); «зачарава́нае ко́ла»
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)