łom, ~u

м.

1. лом (інструмент);

2. збор. лом, ламачча;

3. ~y мн. каменяломня; кар’ер

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

quarry

I [ˈkwɑ:ri]

1.

n., pl. -ries

каменяло́мня f.; кар’е́р -у m.

2.

v.

1) здабыва́ць каме́ньне ў каменяло́мні

2) капа́цца, ры́цца ў кні́гах, вышу́кваць што-н.

II [ˈkwɑ:ri]

n., pl. -ries

зьверына́, на яку́ю палю́юць; здабы́ча f.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Баю́ра ’лужына’ (Сцяшк. МГ), баю́рына ’кар’ер, запоўнены вадой’ (Жд.), гл. яшчэ Яшкін. Укр. баю́ра, балю́ра, баню́ра, банюр, байо́ро ’вялікая, глыбокая лужа; ямка ў земляной падлозе’. Польск. bajor ’сажалка’, bajoro ’тс’, bajura, bejura ’лужына’, bániory ’глыбокія месцы ў вадзе’, bonior, banior ’глыбіня ў рэчцы, вір’. Сувязь з ням. Weiher ’сажалка’ (г. зн. запазычанне з ням.) вельмі няпэўная. Слаўскі (1, 26) думае пра *bańor(o) < bańa (з дыялектным nʼ > j > lʼ). З геаграфічных меркаванняў (у бел. і ўкр. мовах, галоўным чынам у заходніх гаворках) выходзіць, што бел. і ўкр. словы ўзяты з польскай мовы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

pit​1 [pɪt] n.

1. я́ма (у розных знач.);

Dig a pit and bury the rubbish in it. Выкапай яму і закапай у яе смецце.

2. ша́хта; кар’е́р

3. theatre арке́стравая я́ма

4. the pit BrE, dated за́днія рады́ партэ́ра

♦

dig a pit for someone капа́ць я́му каму́-н.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

kopalnia

ж. шахта, руднік, капальня; рудня;

kopalnia węgla — каменнавугальная шахта;

kopalnia soli — саляная капальня;

kopalnia złota — капальня золата;

kopalnia odkrywkowa — кар’ер; разрэз;

kopalnia wiedzy — крыніца ведаў

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ВЫ́ЛЧАЎ Найдан Станеў

(н. 30.8.1927, в. Брэстніца Ловецкай акругі, Балгарыя),

балгарскі паэт, перакладчык, грамадскі дзеяч. Скончыў Сафійскі ун-т (1951). З 1996 саветнік па культ. пытаннях пасольства Рэспублікі Балгарыя ў Мінску. Друкуецца з 1946. Аўтар зб-каў «На паўднёвай граніцы» (1953), «Стракатая палітра» (1960), «Паўночнае святло» (1965), «Луна-парк» (1970), «Сняжынкі» (1975), «Гіганцкі слалам» (1986), «Далёкі дзень» (т. 1—2) і «Пяшчотная жонка» (абодва 1987), «Фракійская фрэска» (1995) і інш., кн. нарысаў «Беларуская бяроза» (1978). Яго лірыка адметная шчырасцю пачуцця, лірызмам, маляўнічасцю дэталей, уменнем тонка перадаць перажыванні сучасніка. Пісаў артыкулы пра сучасную бел. л-ру і балгара-бел. сувязі. Перакладаў на балг. мову творы Я.Купалы, Я.Коласа, М.Багдановіча, А.Куляшова, М.Танка, П.Панчанкі, У.Караткевіча, В.Быкава («Знак бяды», «Кар’ер», «Аблава» і інш.), А.Дударава і інш. На бел. мову творы Вылчава перакладалі А.Астрэйка, М.Танк, Р.Барадулін, Г.Бураўкін, Н.Гілевіч і інш.

Тв.:

Бел. пер. — Белая чайка. Мн., 1968.

т. 4, с. 313

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

right​4 [raɪt] adv.

1. дакла́дна, якра́з;

She was standing right in the middle of the crowd. Яна стаяла ў самай сярэдзіне натоўпу.

2. пра́вільна;

guess right здагада́цца

3. справядлі́ва;

it serves you right так табе́ і трэ́ба

4. напра́ва;

turn right павярну́ць напра́ва

♦

right and left усю́ды, скрозь; ва ўсе бакі́; з усі́х бако́ў;

right away/off адра́зу; неадкла́дна;

I’ll find the address for you right away. Я неадкладна знайду вам адрас;

right now цяпе́р; адра́зу, за́раз жа;

right off the bat infml з ме́сца ў кар’е́р, адра́зу

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

kopyto

kopyt|o

н.

1. капыт;

ruszyć z ~a — з месца ў кар’ер;

2. капыл;

~o szewskie — (шавецкі) капыл;

wszyscy na jedno ~o — усе на адзін капыл; усе на адзін лад;

wyciągnąć ~a разм. выцягнуць ногі; капыты задраць; хвост адкінуць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Ла́ва 1 ’прылада для сядзення (некалькіх асоб) і для спання’, ’самаробная мэбля ў сялянскай хаце’ (Гарэц., Сцяшк., Мат. Гродз.; гродз., КЭС. Янк. Мат., Мал., Некр., Маш., Выг., Нас., Бяльк., Касп., Яруш., Шат., Мат. Гом., Сл. паўн.-зах.), лавы ’тс’ (Зялен. 2; Зн. дыс.). Укр. ла́ва, рус. ла́ва ’тс’, польск. ława, палаб. lovó, н.-луж., в.-луж. ława, чэш. lava, мар. łava ’тс’, славац. lávka, lavica ’лаўка’, славен. láva ’буфет (шафа)’, балг. лавица ’лаўка’. Прасл. lava ’(непераносная) лава ля сцяны’. Развіццё семантыкі: ’узнятае прыстасаванне для сядзення, ляжання’ > ’прызба’ > ’куча, слой зямлі, шчыльная маса, рад’. Дакладнымі і.-е. адпаведнікамі з’яўляюцца: літ. lóva ’ложак, пасцель’, ’доўгая лаўка’, ’градка, загон’, ’рэчышча’, лат. lāva ’палок у лазні’, ’пол’, ’лаўка ля печы’, ’адонак’, а таксама, магчыма, ст.-інд. láva‑ ’адрэзак, адрэзаны кавалак’, lavaḥ ’той, хто рэжа’, літ. liáutis ’прыпыняць, быць абрэзаным, акалечаным’ (апошняе гл. Слаўскі, 5, 51). Больш падрабязна гл. Бернекер, 695; Фасмер, 2, 444.

Ла́ва 2 ’звязаны лес, плыт, які сплаўляецца на рэках басейна Заходняй Дзвіны’ (Анік., Дэмб., Янк. Мат.), ’плыт або звяно плыта на даўжыню аднаго бервяна’, ’плыт з двухмятровых дроў’ (дзвін., Нар. сл.; чэрв., Сл. паўн.-зах.). Самым блізкім да яе па значэнню з’яўляецца рус. лава ’мост’, пск. ла́вы ’плывучы мост на плытах’, пск., цвяр. ла́вина ’плыт на вадзе для мыцця бялізны, коней’, укр. гуц. ла́ва ’вузенькі масток, бервяно праз ваду, якое ўжываецца для пераходу’, ’кладка’. Аднак семантыка бел. лава з’яўляецца рэгіянальнай канкрэтызацыяй больш агульнага значэння лексемы lava ’нешта доўгае, шарэнга, рад, шчыльна складзеныя з асобных, падобных адна да адной састаўных частак’, як у бел. лава ’бок вуліцы’ (петр., Шатал., Мат. Гом.), параўн. і ла́ва 3 — лава 6, рус. пск. ла́вица ’вуліца, гарадскі раён’ (Філін, Происх., 610). Адносна паходжання гл. ла́ва 1.

Ла́ва 3 ’кавалак поля ад баразны ў два-тры загоны, узараных уроскід’ (Сцяшк.; мін., Ант., Чуд., Сл. паўн.-зах., Прышч. дыс.), ’вялікі кавалак зямлі, участак поля’ (Жд. 2, Сл. паўн.-зах.), ’загон’ (Шатал.), ’участак поля, які належыць аднаму гаспадару’ (Сл. паўн.-зах., Выг.), ’ніва’ (Мат. Гом.), ’вялікі абшар, аднастайны масіў чаго-небудзь’ (ТСБМ), ’вузкая паласа поля’, ’загуменная дарога’, ’абочына дарогі’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. літ. lóva ’загон, градка’. Да лава 1 (гл.).

Ла́ва 4 ’кар’ер (торфу)’ (Мат. Гом.), ’падземны горны вырабатак з доўгімі забоямі, дзе здабываюцца карысныя выкапні’ (ТСБМ) < польск. lawa < ст.-польск. ławy ’соль, высечаная гарызантальна’, ławy węglowe (XVI ст.). Крукоўскі (Уплыў, 73) мяркуе, што гэта запазычанне з рускай мовы. Да лава 1 (гл.).

Ла́ва 5 ’падоўжаная ўкладка дроў’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн., аднак, літ. lóva ’капна сена’. Магчыма, балтызм.

Ла́ва 6 ’гарадскі суд’ (КТС, У. Караткевіч), ст.-бел. лава ’тс’ запазычана са ст.-польск. lawa ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 53).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ме́сто ср.

1. в разн. знач. ме́сца, -ца ср.;

уступи́ть ме́сто уступі́ць ме́сца;

ме́сто заключе́ния ме́сца зняво́лення;

де́тское ме́сто анат., разг. плацэ́нта;

ме́сто о́бщего по́льзования ме́сца агу́льнага карыста́ння;

населённое ме́сто офиц. насе́ленае ме́сца;

2. (должность) ме́сца, -ца ср., паса́да, -ды ж.;

3. (местность) мясці́на, -ны ж.;

◊

на ме́сте преступле́ния на ме́сцы злачы́нства;

не к ме́сту недарэ́чы (не да ме́сца);

к ме́сту дарэ́чы;

о́бщее ме́сто агу́льнае ме́сца (разважа́нне);

больно́е ме́сто сла́бае (балю́чае, хво́рае) ме́сца;

ни с ме́ста ні з ме́сца;

име́ть ме́сто мець ме́сца;

у́зкое ме́сто ву́зкае ме́сца;

с ме́ста на ме́сто з ме́сца на ме́сца;

глаза́ на мо́кром ме́сте во́чы на мо́крым ме́сцы;

ме́ста (себе́) не находи́ть ме́сца (сабе́) не знахо́дзіць;

се́рдце (душа́) не на ме́сте (у кого) сэ́рца (душа́) не на ме́сцы (у каго);

знать своё ме́сто ве́даць сваё ме́сца;

с ме́ста в карье́р з ме́сца ў кар’е́р;

нет ме́ста, не должно́ быть ме́ста (чему) няма́ ме́сца, не паві́нна быць ме́сца (чаму).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)