Мачы́лка ’назва плоскуняў’ (брасл., ДАБМ, к. 283). Фармальна да мачы́ць (гл. мача́ць), аднак матывацыя наймення няясная. Адсутнасць дадатковай інфармацыі (лексема запісана толькі ў адным населеным пункце) не дае магчымасці супаставіць бел. лексему з рус.мо́ченец, моче́нец ’лён ці каноплі, якія вымочваюцца перад апрацоўкай’, ’валакно з іх’, ’лён’, ’каноплі’, ’жаночыя каноплі’, мочёник, моченика ’тс’ (СРНГ, 18). Запазычанне з рус. мовы (?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
scutch
[skʌtʃ]1.
v.t.
трапа́ць (лён, кано́плі)
2.
n.
трапа́льная машы́на або́ прыла́да
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
◎ По́сканне ’мужчынскія каноплі. Cannabis sativa mascula’ (бярэз., Сл. ПЗБ). Гл. пасты і ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Па́сахлі ’каноплі (пустыя)’ (маз., Мат. Гом.). У выніку кантамінацыі лексем пасканні і (па)сохлы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зара́нні, ‑яя, ‑яе.
Разм. Занадта ранні. І, нягледзячы на тое, што час для купання быў заранкі, бо каноплі былі яшчэ не настолькі высокія, каб у іх магла схавацца варона, настаўнікі з вялікаю прыемнасцю выкупаліся.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
це́рніца, ‑ы, ж.
Прылада, якой труць лён, каноплі. У дварах пылілі церніцы, грызучы перасохлы лён.Чорны.І Андрэй без жалю ламаў і трушчыў церніцай лён, выціраў кастрыцу і клаў у кучу бліскучыя белыя палойкі.Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
międlić
незак.
1. церці, трапаць (лён, каноплі);
2.разм. мяць;
3. мармытаць; мямліць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
◎ Канапу́шкі, конопушкі ’вяснушкі’ (івац., Сл. паўн.-зах., пін., Шатал.), да каноплі, канапатка (гл.). Магчыма і з *кана‑ плюшкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
анаша́
(цюрк. anaša = каноплі)
асобы від дзікіх канапель, якія змяшчаюць у лісцях, суквеццях і пылку моцны наркотык, а таксама сам гэты наркотык.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Калапня́нка ’хустка асенняя, якую завязваюць увосень, калі капаюць бульбу’ (смарг., ДАБМ), колопнюшка ’цёплая хустка’ (высок., ДАБМ). Мясцовыя наватворы ад калапні ’каноплі’, параўн. бел.канаплянка ’цёплая (зімовая) хустка’, рус.калым.коноплянка ’сетка, звязаная з ссучанай удвая або ўтрая канаплянай ніткі’, іркуц. ’мужчынская шапка з мяккім верхам’, гом. ’шапка, рукавіцы з канаплянай пражы’. Да этымалогіі гл. яшчэ каноплі.