нарастраса́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
1. Растрэсці, раскідаць у многіх месцах. Нарастрасаць гною.
2. Разбурыць вялікую колькасць чаго‑н. Ураган нарастрасаў будынкаў.
3. Згубіць на траскай дарозе многа чаго‑н. Нарастрасаць сена па дарозе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АНТЫТЭ́ЗА (ад грэч. antithesis процістаўленне) у літаратуры, стылістычная фігура, супастаўленне кантрастных або процілеглых з’яў і паняццяў, якое ўтварае адзінае структурна-лагічнае цэлае. Семантычны кантраст звычайна перадаецца пры дапамозе антонімаў з выкарыстаннем рытмічнага і сінтаксічнага паралелізму (напр., «лепей з разумным згубіць, чым з дурнем знайсці»). На аснове антытэзы будуюцца і вял. эпічныя творы, што выяўляецца ў іх назвах — «Вайна і мір» Л.Талстога, «Агонь і снег» І.Шамякіна.
т. 1, с. 401
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
пагубля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., каго-што.
Згубіць усё, многае або ўсіх, многіх. На ўскраіне лесу пастух пасвіў каровы; аднагучна звінелі начэпленыя на шыях у кароў званкі, — гэта рабілася для таго, каб не пагубляць у лесе жывёлу. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Нася́дваць ’псавацца’: Вочы насядваюць ад курынай слепаты (дзятл., Сл. ПЗБ). Да сядаць, сесці ’аслабнуць, згубіць энергію, вастрыню’, параўн. зрок сеў, сучаснае сеў акаму‑ лятар ’страціў зарад’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пасюта́ць ’згубіць што-н. па дурноце, недагляду’ (Калосьсе, 1938, 4). Літуанізм. Параўн. літ. pa‑siūsti ’ашалець, уз’юшыцца’ (Вяржбоўскі, 879; Урбуціс, Baltistica, 1969, 5 (1), 67; Лаўчутэ, Балтизмы, 70).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
агу́, выкл.
1. Узаемнае акліканне з мэтай знайсці або не згубіць адзін аднаго. Рыгор яшчэ раз махнуў капелюшом, крыкнуў: агу! і яны [Рыгор і Зося] сышлі са сценкі... Гартны.
2. Зварот да малога дзіцяці з мэтай забавіць яго. — Агу, агу!.. Разумны ж які!.. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
згу́блены
1. поте́рянный, уте́рянный; зате́рянный;
2. погу́бленный, загу́бленный; сгу́бленный;
1, 2 см. згубі́ць 1, 2;
3. см. стра́чаны 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пераве́сці ’знішчыць, вывесці’ (ТСБМ), ’разбіць, згубіць’ (капыл., Жыв. сл.), пераво́дзіцца ’знішчацца’ (Некр.), піряво́дзіцца ’худнець, мізарнець’ (Юрч. СНЛ), Да пера- і ве́сці (гл.) у выніку семантычнага пераносу ’змяніць характар існавання’ > ’марна расходаваць, знішчыць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пазакіда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны і пазакі́дваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.
1. каго-што. Ускінуць на што-н. або закінуць куды-н. усё, многае.
П. стары абутак на гарышча.
2. што. Кінуўшы, палажыўшы не на сваё месца, згубіць усё, многае (разм.).
П. інструменты.
3. што. Адкінуць, адвесці (частку цела, аддзенне і пад.) убок, уверх, уніз.
П. рукі назад.
4. што. Кідаючы, запоўніць ці прыкрыць усё, многае.
П. ямы зямлёй.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
о-го-го́, выкл.
1. Вокліч, які выказвае захапленне, здзіўленне. О-го-го, брат! — дзядзька кажа: Цяпер зіма напэўна ляжа! Колас.
2. Вокліч, якім пераклікаюцца, каб знайсці або не згубіць адзін другога ў лесе, гаі і пад. «О-го-го!» — гукае нехта ў лесе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)