Дружба́нт ’сябар маладога ў час вяселля, шафер’ (Сцяц., Сцяшк., Сл. паўн.-зах.). Утварэнне ад *дру́жба ’шафер’ (параўн. польск. drużba ’тс’, чэш. družba ’тс’, укр. дру́жба ’тс’) суфіксам ‑ант, узятым з іншамоўных слоў з гэтым фармантам. Да суфіксацыі ў слове *družьba гл. Слаўскі, 1, 171. А ці не звязана з назвай гульні ў карты: польск. drużbant (< ням. Drosselbart ’барада дразда’ ў караля ў гэтай гульні; параўн. Брукнер, 99). Адсюль пры дысіміляцыі (r — r > r — n) магла ўзнікнуць назва дружба́нт. Аднак семантычная матывацыя тут застаецца няяснай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
братэ́рства, ‑а, н.
Братні саюз, братняя дружба. Першы фільм, які мы бачылі ў Празе, быў фільм пра баявое братэрства савецкіх і чэхаславацкіх танкістаў. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дру́жнасць, ‑і, ж.
1. Дружба. І тут і сёння, як тады, Дуброўцы ў добрай дружнасці. Бялевіч.
2. Уласцівасць дружнага (у 1 знач.). Дружнасць сям’і.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зла́гада, ‑ы, ДМ ‑гадзе, ж.
Разм. Згода, дружба. Жыць у злагадзе. □ [Сяргей Іванавіч] заўсёды імкнуўся, каб у сям’і панавала злагада, каб у доме была ўтульнасць. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
векаве́чны, ‑ая, ‑ае.
Які існуе многа вякоў; спрадвечны. Векавечны бор, курган. Векавечная дружба. □ Гераічная барацьба лепшых сыноў рабочага класа падарвала ўстоі самаўладства, устоі векавечнай цемры, няволі. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дваццацігадо́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які працягваецца дваццаць гадоў. Дваццацігадовая дружба.
2. Узростам у дваццаць гадоў. Дваццацігадовы юнак.
3. Які мае адносіны да дваццацігоддзя (у 2 знач.). Дваццацігадовы юбілей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Clara pacta claros faciunt amicos
Ясныя ўмовы ствараюць добрых сяброў.
Ясные условия создают добрых друзей.
бел. Лік дружбе не шкодзіць. Дружба дружбай, а грашам рахунак.
рус. Честная плата, верная дружба. Дружба дружбой, а табачок врозь. Счёт чаще ‒ дружба слаще. Счёт дружбе не помеха. Чаще счёт ‒ дружба крепче. Счёт дружбы не портит.
фр. Les bons comptes font les bons amis (Хороший счёт делает/создаёт хороших друзей). Ami jusqu’à la bourse (Друг ‒ до кошелька).
англ. Short reckonings make long friends (Короткий счёт удлиняет дружбу).
нем. In Geschäftssachen hört die Freundschaft auf (В сделках дружба прекращается).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
сапра́ўдны, -ая, -ае.
1. Які адпавядае рэчаіснасці, аўтэнтычны, рэальны, праўдзівы.
С. дакумент.
2. Які захоўвае сваю сілу, дзейнічае.
Білет с. тры дні.
3. Які з’яўляецца лепшым узорам чаго-н., ідэалам каго-, чаго-н.
С. мастак.
Сапраўдная дружба.
4. Пра адмоўныя якасці каго-н. (разм.).
С. дурань.
○
Сапраўдны лік — у матэматыцы: усякі лік, дадатны або адмоўны, цэлы або дробавы.
|| наз. сапра́ўднасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Dum fervet olla, vivit amicitia
Пакуль кіпіць поліўка, дружба цвіце.
Пока кипит похлёбка, дружба цветёт.
бел. Каля поўнай міскі шмат сяброў. Дзе мёд, там і мухі. Дзе шмат прысмак, там зграя сабак. На ласы кусок знойдзецца раток. Абы харчы, а едакі знойдуцца.
рус. При пиве и бражке много братьев. На обеде все соседи, скатерть со стола ‒ и дружба сплыла. При пире, при бражке ‒ все дружки, при горе-кручине ‒ все ушли. Есть пирожок, есть и дружок. При доброй године и кумовья побратимы.
фр. A table bien servie beaucoup d’amis (За хорошо сервированным столом много друзей).
англ. No friendship is strong that owes its rise to a pot (Дружба, зародившаяся за столом, не крепка).
нем. Leer faß, leere Freundschaft (Пустая бочка ‒ пустая дружба). Siedet der Topf, so blüht die Freundschaft (Кипит горшок, процветает дружба).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
вы́ратаваць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго-што.
Дапамагчы каму‑н. пазбегнуць гібелі, небяспекі, пагрозы; уберагчы. Выратаваць жыццё. □ [Сакратар:] — Вялікая дружба савецкіх народаў выратавала Беларусь у вайне. Хадкевіч. Выпала магчымасць выратаваць свайго чалавека, — і ўсё асабістае адышло, адступіла. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)