◎ Нязла́гада (нізлагада, незлагада) ’нязгода, сварка, неспакой’ (дзярж., Нар. сл., Мат. Гом.). Магчыма, кантамінацыя нязгода × лагода (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыскі́чыць ’прыціснуць, змусіць сілай’ (дзярж., Нар. сл.), ’захацець чаго-небудзь’ (там жа). Відаць, з прыспічыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пашурмава́ць, шурмаваць ’выказваць незадавальненне, лаяцца’ (дзярж., Нар. сл.). Балтызм. Параўн. літ. šurmulys ’шум, гамана, крык’, šurmuliuoti ’шумець’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скаго́ліць ‘галасіць, лямантаваць’ (Нас., Байк. і Некр., Др.-Падб.), ‘скавытаць’ (Бір. Дзярж.). Параўн. скагатаць, скуголіць, скогліць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Іваноў Ф. М. (дзярж. дзеяч) 1/26; 6/326, 498; 8/283; 11/590; 12/252
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
Вудзі́ла ’вудзільна’ (Бір. Дзярж.). Да вудзіць 3 пры дапамозе запазычанага з польск. суф. ‑дло (Гіст. мовы, 1, 129).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Куралём ’дагары нагамі’ (Сцяшк. Сл., Бір. Дзярж., Сцяц.), ’кулём’ (Жыв. сл.). Да кулём. Мабыць, кантамінацыя з куражыцца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ляката́ць ’ляскатаць’, ’дрыжэць ад холаду’, ’сварыцца’ (Бір. Дзярж.; пух., Сл. ПЗБ; свісл., Сцяшк. Сл.). Гукапераймальнае. Да клеката́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ДЗЯРЖА́ЎНЫ КАНТРО́ЛЬ,
сістэма кантролю дзярж. органаў за вытв., гасп., фін. і інш. дзейнасцю дзярж., грамадскіх і каап. арг-цый, прадпрыемстваў і ўстаноў, выкананнем імі законаў і інш. прававых актаў. Дз.к. за выкананнем рэсп. бюджэту, выкарыстаннем дзярж. уласнасці, выкананнем актаў Прэзідэнта, Нац. сходу, СМ і інш. дзярж. органаў, якія рэгулююць адносіны дзярж. уласнасці, гасп., фін. і падатковыя адносіны, ажыццяўляе Камітэт дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь. Вядучая роля ў Дз.к. належыць Саветам дэпутатаў, якім падкантрольныя ўсе інш. дзярж. органы і службовыя асобы гэтых органаў. Дз.к. за дзейнасцю вышэйшых выканаўчых і распарадчых органаў дзярж. улады ажыццяўляюць Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь, парламент. Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь кантралюе дзейнасць дзярж. к-таў, мін-ваў і ведамстваў, якія ў сваю чаргу ажыццяўляюць Дз.к. за дзейнасцю падначаленых ім арг-цый і ўстаноў. Аб’ём кантрольных правоў кожнага звяна Дз.к. вызначаецца законам.
т. 6, с. 153
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Балдаве́шка 1 ’патаўшчэнне на канцы палкі’ (Бір. Дзярж.). Параўн. рус. дыял. балдаве́шка ’тс’, балдава́шка ’дубінка’. Утварэнне ад балдава́ ’паліца, булава, дубіна’, вядомага, напр., у рус. гаворках (бясспрэчная сувязь з балда́ ’дубіна’). Гл. яшчэ булдава́ ’булава’.
Балдаве́шка 2 ’дурань, дурная галава’ (Шат., Бір. Дзярж.). Метафарычнае ўжыванне слова балдаве́шка ’дубіна’ (гл.). Параўн. такое ж ужыванне слоў балда́, дубі́на, стоўб.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)