1. Засыхаючы, прыстаць, прыліпнуць да чаго‑н. На ботах насохла гразь.
2.Разм. Засохнуць у вялікай колькасці. Насохла дрэў у лесе.
3. Стаць надта сухім. Час быў спякотны, усё насохла.Пальчэўскі.[Недашыцін:] — Гарачыня несусветная. Канюшыну кідалі. Насохла, як перац.Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трапі́чны1, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да тропікаў; размешчаны ў тропіках. Трапічная зона. Трапічныя краіны.// Уласцівы тропікам, пашыраны ў тропіках. Трапічныя хваробы. Трапічны лівень. Трапічная гарачыня.// Прызначаны для тропікаў. Трапічны шлем.
•••
Трапічны годгл. год.
трапі́чны2, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і тропавы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прызы́рыць ’прыпячы’ (ТС). Прыставачна-суфіксальнае ўтварэнне ад зафіксаванага там жа зыр ’гарачыня, спёка, жар’ (гл.). Верагодна, сюды ж трэба аднесці прызы́рыць ’прымусіць; прыструніць’ (Шат., Хрэст. дыял., ТС) з далейшым развіццём семантыкі ’пячы’ → ’біць’. Гл. таксама Антропаў, Супр. чыт. III, 14.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
upał, ~u
м. спёка, спякота, гарачыня;
odmlewać od (z) ~u — млець ад спякоты
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
спяко́та, ‑ы, ДМ ‑коце, ж.
Разм. Высокая тэмпература паветра, нагрэтага сонцам; спёка, гарачыня. Паглядзі з гары, дзе ў поўдзень ясны ад спякоты млеюць саснякі.Вялюгін.Тут не зацішша Лясных палян. Спякатай дыша Пракатны стан.Пысін.Аціхла дзённая спякота. Павіс над клёнам маладзік, Неразгаданаю турботай Гармонік вечар маладзіць.Матэвушаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Brand
m -(e)s, Brände
1) пажа́р, гарэ́нне
2) гарачыня́, спёка
in ~ stécken — падпа́льваць
in ~ geráten* — загара́цца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
спа́сці
1. (панізіцца) ábfallen*vi (s), sínken*vi (s);
вада́ спа́ла das Wásser ist gefállen;
2. (паменшыцца) ábnehmen*vi, náchlassen*vi;
гарачыня́ спа́ла die Hítze hat náchgelassen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
пе́кла, -а, н.
1. Паводле рэлігійна-містычных уяўленняў — месца, дзе церпяць вечныя пакуты душы памерлых грэшнікаў.
У чорта ў пекле.
Лезці раней за бацьку ў пекла (прымаўка: паспешліва і недарэчна ўмешвацца ў чые-н. справы, апярэджваючы каго-, што-н.; разм., іран.)
2. Моцная гарачыня, спёка (разм.).
Не сядзі на самым пекле.
Трапіць у самае п. (перан.: у гарачае месца бою, у разгар злосных спрэчак і пад.).
3.перан. Пра нясцерпныя ўмовы жыцця, іншыя ўмовы, стан.
П. вайны.
Душэўнае п.
|| прым.пяке́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Жара́ ’спёка’, ’гарачка’ (ТСБМ). Рус.жара́ ’спёка’, укр.жара́ ’тс’, ’гарачка’, славац.žiara ’зарыва, гарачыня’, серб.-харв.жа̀ра ’спёка’, славен.žara ’сып’. Варыянт ж. р. ад таго ж кораня, што жар (гл.). Не выключана, што значэнне ’гарачка’ ўзнікла на базе значэння ’сып’, вядомага шэрагу моў. Гл. жа́ры.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спёка, ‑і, ДМ спёцы, ж.
Моцная гарачыня ў паветры, нагрэтым сонцам; спякота. Спёка стаіць тыдзень, месяц, а на небе ні хмурынкі.Бялевіч.Бяру і я з рукі тваёй, Памір, Смарагд жывы аб спёцы на ўспамін.Калачынскі.// Цеплыня, якая выдзяляецца чым‑н. гарачым, нагрэтым. Жалеза холад ды спёка печаў.Летка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)