Белая круглая булачка з крутога прэснага цеста, якая выкарыстоўваецца ў абрадах праваслаўнага набажэнства. Пісарскі трыумф поўны, а вянец гэтаму трыумфу — просвіра, якую і падносіць яму Крэшчык у канцы абедні на срэбранай талерцы па загаду а. Мікалая.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
про́свіра
(гр. prosphyra = прынашэнне)
белая круглая булачка з крутога прэснага цеста, якая выкарыстоўваецца ў абрадах праваслаўнага набажэнства.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Kípfl, Kípfel
n, m -s, - дыял. рага́лік (булачка)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Бала́буха ’булачка з начынкай’ (Жд.) > бала́буш(к)а, балайбу́шка ’хлеб з аржанога або пшанічнага цеста’ (Нас.), бала́бушка ’булачка з пшанічнай або ржаной мукі’ (Вешт.). Укр.бала́буха, бала́бух ’булачка’ (таксама ’гуз; камяк’), рус.бала́буш(к)а, бала́бышка і г. д. Магчыма, да асновы *bal‑, *bаla‑, якая часта ўжываецца ў слав. мовах для абазначэння круглых прадметаў. Паходжанне гэтай асновы няяснае. Можа, гукапераймальнае (як у *bala‑, гл. бала́каць). Другая частка слова, магчыма, да бух‑ (= слав.bux‑nǫti ’пухнуць, павялічвацца’). Параўн. і польск.дыял.bałabuch. Рудніцкі (60) таксама лічыць усю групу слоў цёмнай па паходжанню.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мала́й, мала́йчык ’бохан хлеба’, стол. ’маленькая булачка’ (Сл. Брэс., ’булачка з вотруб’я для прыгатавання квасу’ (драг., лельч., Вешт.), ’недапечаны хлеб’, ’хлеб з грэцкай мукі’ (Ян.), ’дранікі’ (рэч., браг., Мат. Гом.). Укр.мала́й ’хлеб з кукурузы, гароху ці проса’, ’глёўкі хлеб’, ’проса, Panicum miliaceum’; рус.мала́й ’каша з прасяной мукі’. Запазычана праз укр. мову з рум.mălaiu ’кукуруза’ (< melʼ latu ’чорная прасяная мука’) (Фасмер, 2, 562).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́скрабкі (БРС). Укр.ви́скрібкі, польск.wyskrobek, звычайна мн. л. wyskrobki, в.-луж.wuškrabk, чэш.дыял.vyškrabek ’булачка з рэштак цеста’. Ад выскрабаць з суф. ‑к‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
hot dog1[ˈhɒtdɒg]n.
1.бу́лачка з гара́чай сасі́скай, «хо́т-дог»
2.AmE ло́ўкі спартсме́н (які эфектна выконвае складаныя практыкаванні, трукі і да т.п.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ГАЛУ́ШКІ,
1) бел. традыцыйная страва, вядомая і інш.слав. народам. На Беларусі наз. таксама палюхі. Рабілі з грэцкай, жытняй, пшанічнай, ячнай мукі. Цеста крута замешвалі, качалі галушкі рознай велічыні або ў адну качулку і рэзалі на кавалкі. Галушкі варылі, потым заскварвалі салам, залівалі малаком, часам падсмажвалі ў сале. Галушкі з юшкаю гатавалі як рэдкую страву. Вядомы па ўсёй Беларусі. На Палессі галушкі варылі на памінкі і елі з сытою, цёртым макам.
2) Пшанічная булачка. Існаваў звычай пячы на саракі 40 галушак. Цяпер сустракаецца спарадычна на Палессі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
*Малама́йчык, молома́йчык ’маленькая булачка хлеба з вотруб’я для прыгатавання квасу’ (Вешт.). Відавочна, палес.моломайчык спачатку было ⁺маломайчык пад уплывам народнай этымалогіі слова мала́й (гл.) з гаплалагічным памяншальным суфіксам ‑айчык (як акрайчык). Пасля пад уздзеяннем палес. «гіперправільнасці» пачатковае ма‑ змянілася ў мо‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
По́нчык ’круглы смажаны ў тлушчы піражок’ (ТСБМ), по́нчка ’булачка’ (Сцяшк. МГ), укр.по́нчик, рус.по́нчик ’тс’. З польск.pączek ’пончык, пышка’, ад першаснага ’пупышка, бутон’, што ў сваю чаргу ад pąk ’пупышка, бутон’ — да pękać ’трэскацца, лопацца’ (Банькоўскі, 2, 520).