◎ Нарэў ’вялікі мядзведзь’ (Інстр. 2). Няясна, магчыма, да рваць (гл.), прасл. *гъиайу якое, паводле Мяркулавай (Этимология–1978, 96), магло мець значэнне ’схапіўшы зубамі, адарваць кусок’. Відаць, як і іншыя назвы мядзведзя, табуізаваная.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адшчыкну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., што і чаго.
Разм. Адарваць шчыпком, адшчыпнуць. Таццяна не ўцерпела, адшчыкнула адзін пялёстак, паспытала яго. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адкруці́ць, -ручу́, -ру́ціш, -ру́ціць; -ру́чаны; зак., што.
1. Круцячы, аддзяліць, зняць, адшрубаваць; адарваць.
А. дрот.
А. гайку.
А. кран.
2. Павярнуўшы ўбок, адкрыць; раскручваючы, разгарнуць, раскрыць.
А. кран.
А. паперу.
○
Адкруціць галаву (вушы) каму (разм., незадав.) — пагроза пакараць, расправіцца.
|| незак. адкру́чваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзіво́сны, -ая, -ае.
1. Незвычайны, казачна-дзіўны.
На вокнах дзівосныя ўзоры пакінуў мароз.
2. Цудоўны, непараўнальны па харастве.
Дрэвы стаялі ў сваім дзівосным жоўта-барвовым убранні.
Дзівосна (прысл.) гучала жалейка.
3. Вельмі добры, выдатнай якасці.
Ад дзівоснай стрэльбы вачэй не адарваць.
|| наз. дзіво́снасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адкалупа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Аддзяліць, калупаючы; адкрышыць, адарваць пазногцем, пальцам ці якой‑н. прыладай. Антон нервова пальцамі адкалупаў нейкую карынку на зрубе. Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адстрэ́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., што.
Разм. Адарваць куляй, снарадам. Адстрэліць палец. □ Пры.. [Баніфацыю Скашынскім] была сястра.. Сястры гэтай ён, яшчэ будучы паручнікам, выпадкова адстрэліў нос. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
назрыва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
1. Сарваць многа чаго‑н. Назрываць кветак.
2. Рэзкім рухам адарваць, сцягнуць вялікую колькасць чаго‑н. Вецер назрываў лісця.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вурва́лак ’кусок палена, цурбалак’ (дзярж., З нар. сл.; Нар. сл.). Ад вы́рваць ’адарваць, аддзяліць’ з пераходам ы > у, гл. вы́рвалак ’вялікі кавалак’ (Бяльк.), або урва́ць ’захапіць, адарваць’; параўн. урвала́ ’жарт, каламбур’ (сакольск., Арх. Федар.), што адпавядае польск. kawał ’тс’ (і ’кусок, кавалак’). Параўн., аднак, бурва́лак ’палена і інш.’ (гл.), для якога ўказваюць літоўскую крыніцу (Арашонкава і інш., БЛ, 3, 36), і паралельныя формы гродз. ушва́лак і бушва́лак ’кусок палена’ (Цых., ад *шваліць?), брагін. ушва́рак ’тс’ (Шатал., ад шва́рнуць ’шпурнуць’?) і інш., адносна спарадычнай замены в на б у ізаляваных словах параўн. Машынскі, Kultura, 2, 2, 856, 884.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наадкру́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
1. Адкруціць, адшрубаваць вялікую колькасць чаго‑н. Наадкручваць гаек.
2. Круцячы, адламаць, адарваць вялікую колькасць чаго‑н. Наадкручваць цыбулін з вянка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адшмата́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Разм. Неакуратна адарваць, ададраць, адрэзаць. Напіхаў я сабе банак у кішэні. Хлеба адшматаў добры кавалак і таксама пайшоў на сваё месца. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)