прылавак, ‑лаўка, м.
Асобы стол у магазіне, які служыць для продажу з яго тавараў, прадуктаў. Падбярэцкі першы ўбег у магазін, але да прылаўка не стаў, адышоўшыся ў куток да грубкі, дзе была бочка з рыбай. Пташнікаў. Дзве дзяўчыны спрытна завіхаліся за прылаўкам: абслугоўваючы пакупнікоў, адважвалі хлеб, прымалі грошы. Лынькоў.
•••
З-пад прылаўка — незаконна, не ўсім (прадаваць, гандляваць і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раз’яднанасць, ‑і, ж.
Стан раз’яднанага; адсутнасць еднасці, агульнасці. Гэтая хвілінная іх раз’яднанасць зноў застарэлай варожасцю захліснула Валокава нутро. Быкаў. Янка Купала працаваў над «Словам аб палку Ігаравым», калі ў асяроддзі старой пісьменніцкай інтэлігенцыі назіраўся разброд, ідэйная раз’яднанасць. Палітыка. Адзінства гартаваць людзей павінна, Каб раз’яднанасць не магла ў бацькоў Бацькоўства адабраць, пазбавіць сына На хлеб і сонца спадчынных правоў. Куляшоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
-то, часціца вылучальная.
Ужываецца ў сказах пры вылучэнні, падкрэсліванні слова, да якога адносіцца. [Жданаў:] — Так-то яно так, але трэба нешта і нам рабіць. Гурскі. Брат-то ты мой, але еш хлеб свой. Машара. [Астап:] — А не дай жа ты ліха, зусім забыўся. Дзяўчына здарожылася, дзяўчына калі-то мела ў роце, а тут зубы загаварваю, даруй мне старому... Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
standing2 [ˈstændɪŋ] adj.
1. стая́чы;
standing corn хлеб на ко́рані;
give a standing ovation мо́цна апладзі́раваць (стоячы)
2. sport у сто́йцы;
a standing jump скачо́к з ме́сца
3. пастая́нны, ста́лы; бесперашко́дны;
a standing dish дзяжу́рная стра́ва; звыча́йная тэ́ма;
a stan ding set theatre адна́ дэкара́цыя (для ўсёй п’есы);
a standing joke дзяжу́рны жарт
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
садзі́ць
1. sétzen vt; Platz néhmen lássen*;
садзі́ць у турму́ ins Gefängnis wérfen* [spérren, stécken (разм) ];
2.:
садзі́ць хлеб у печ Brot in den Ófen (éin)schíeben*;
3. (расліны) sétzen vt, pflánzen vt; légen vt (бульбу)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Гарму́шка ’страва, прыгатаваная з вады, кусочкаў хлеба і солі’ (Сцяшк.), ’накрышаны ў малако (часам у пасоленую ваду) хлеб; цура’ (Сцяц.), гарму́шка ’цура’. Паводле Сцяц. Нар. (49), запазычанне з польск. farmuszka, faramuszka, warmuszka (< ням.) ’поліўка з вады, піва і хлеба; густая поліўка з мукі і інш.’ Аднак можна меркаваць, што слова ўзнікла азванчэннем (к‑ > г‑ пры наяўнасці ў слове санорных гукаў р, м) з карму́шка ’тс’ (гл. карму́шка 2 ў Сцяшк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кана́ ’памінальная сыта (хлеб у салодкай вадзе)’ (Вешт., ТС), ’куцця на дзяды’ (калінк., Мат. Гом.), каны ’капцы, смерць’ (капыл., Жыв. сл.), каны адступны ’апошнія вянкі зруба над бэлькамі’ (віц., КЛАБНГ, п. 17). Беларускае. Утворана пры дапамозе суф. ‑а ад прасл. копъ ’канец, мяжа’, якое з прасл. tęti (SP, 2, 195–196; Трубачоў, Эт. сл., 4, 109 і 10, 195–196). У гаворках атаясамліваецца з пазней тым канон, канун (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Про́сеніца ’пладаносная частка проса’ (лун., Шатал.), ’прасяная салома; прасяная мякіна’ (ТС), просені́ца ’абмалочаная прасяная салома’ (Выг.). Рус. просяни́ца ’каша з проса’, ’від высыпкі’, укр. просяни́ца ’прасяная салома’, ’высыпка на скуры’, серб.-харв. просѐница ’хлеб з проса’, славен. proseníca ’прасяная салома’, ’від высыпкі’. Прасл. *prosenica. Ад проса з суф. ‑ica, які тут субстантывуе прыметнікі (гл. Слаўскі, SP, 1, 98). Значэнне ’высыпка’ другаснае, па падабенству з зярняткамі проса (Фасмер, 3, 381).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Са́йка 1 ’невялікая булка з пшанічнай мукі’ (ТСБМ), ’перапечка з ільнянога семя’ (Сл. ПЗБ). Новае запазычанне з рус. са́йка ’тс’, якое лічыцца вытворным ад *сая < эст. sai, Род. с. saia ’белы хлеб’, фін. saija ’тс’ (Праабражэнскі, 2, 245; Фасмер, 3, 546; Каліма, 212). Адваротны напрамак запазычання — з рускай у балтыйскую мову — прымае Кіпарскі (гл. у Фасмера, там жа).
Са́йка 2 ’балкон’ (Касп.). З салька (гл.) у выніку дыялектнага пераходу й ⟷ лʼ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бе́лый
1. прил., в разн. знач. бе́лы;
бе́лый снег бе́лы снег;
бе́лый хлеб бе́лы хлеб;
бе́лые но́чи бе́лыя но́чы;
бе́лый офице́р бе́лы афіцэ́р;
бе́лый гриб бараві́к;
бе́лая горя́чка бе́лая гара́чка;
бе́лый биле́т бе́лы біле́т;
бе́лый стих бе́лы верш;
2. сущ. бе́лы, -лага м.;
◊
средь бе́ла дня сяро́д бе́лага дня;
ши́то бе́лыми ни́тками шы́та бе́лымі ні́ткамі;
чёрным по бе́лому чо́рным па бе́лым;
ска́зка про бе́лого бычка́ ка́зка пра бе́лага бычка́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)