ważność
ж.
1. важнасць, важкасць, значнасць;
ważność sprawy — важнасць справы;
2. юр. законная сіла, сапраўднасць;
ważność dokumentu юр. сапраўднасць дакумента;
ważność biletu — сапраўднасць білета
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Ду́жы ’моцны’, сюды і ду́жа ’вельмі’. Прасл. *dužьjь ’тс’ (утварэнне ад *dugъ: ст.-рус. дугъ ’сіла’, чэш. duh; гэта параўноўваюць з літ. daũg ’многа’, гоц. daug, ням. taugen ’падыходзіць’ і г. д.). Агляд форм (у тым ліку польск. dużo, рус. дю́же, бел. ду́жа, укр. ду́же) гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 167–168, 150; гл. яшчэ Фасмер, 1, 550; Слаўскі, 1, 181–182. Прасл. характар мае *dužiti (параўн. бел. ду́жыць; няма ў Трубачова), *dużati (sę) (параўн. бел. ду́жацца); гл. Трубачоў, там жа, 166–167.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ляжа́чка ’сіла, якая цягне да ляжання’ (Нас.), ’донная вуда з грузілам для лоўлі акунёў і яршоў’ (Дэмб. 2, Нар. Гом.). Укр. ле́жачки ’лежачы’, леже́чка ’вулей-ляжак’, рус. лежа́чка, в лежа́чку, лежа́чки ’лежачы’, ’хворая жанчына’, ’крынічнік лекавы, Veronica officinalis L.’, польск. leżączki ’лежачы’, leżoncka ’ляжанне’, чэш. ležečky, ležacky, ганацк. lʼežačky, славац. ležiačky ’лежачы’, славен. ležę̂cki, серб.-харв. лежећке ’тс’. Прасл. ležętjь‑ky ’лежачы’ (Слаўскі, 4, 195). Аб суфіксе прыслоўя ‑ky гл. Зубаты (1, 377). Аднак утварэнні з суфіксам ‑ьka незалежныя, магчыма, утвораныя пазней ад дзеепрыметнікаў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цяга назоўнік | жаночы род
-
Сіла, пры дапамозе якой перамяшчаецца што-н., а таксама крыніца такой сілы (жывёла, машына, электрычнасць).
-
Рух газаў, дыму (звычайна ў топачных і вентыляцыйных канструкцыях), які выклікаецца рознасцю ціску.
- Печ дыміць ад слабай цягі.
-
Стрыжань, які перадае рух ад адной часткі механізма да другой (спецыяльны тэрмін).
-
У архітэктуры: зроблены з тынку або каменны паясок, які падзяляе вонкавыя і ўнутраныя сцены, абрамляе столь і
пано.
-
Імкненне, прыхільнасць да каго-, чаго-н.
- Ц. да навукі.
- Ц. да цяпла.
-
Шлюбны палёт самца слонкі ў пошуках самкі (спецыяльны тэрмін).
|| прыметнік: цягавы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)
endurance
[ɪnˈdʊrəns]n.
1) трыва́ласьць, загартава́насьць f. (фізы́чная)
2)
а) сі́ла, здо́льнасьць цярпе́ць боль ці і́ншыя паку́ты
б) цярпе́ньне бо́лю; перажыва́ньне або́ перано́шаньне ця́жкасьцяў ці няго́даў
3) праця́гласьць f., трыва́ньне n.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
рэшта, ‑ы, ДМ ‑шце, ж.
1. Частка чаго‑н., якая засталася, не выкарысталася; астача, астатак. Саша, даўшы пакаштаваць соку Ленцы, панесла рэшту Лялькевічу, які бандарнічаў пад паветкай. Шамякін. Салдаты дзялілі свой паёк на дваіх, а рэшту аддавалі дзецям і жанчынам. Кухараў. // Тое (тыя), што асталося (асталіся) пасля падзелу, адыходу каго‑, чаго‑н. [Сушко:] — Скажы, дзе рэшта з вашай кампаніі і дзе хаваецца награбленае вамі дабро? Колас. Уся рэшта групы — восем чалавек — трымалася чынна, не выскаквала з гутаркамі. Пестрак. — Гэтымі днямі выезд у поле, — гаварыў Апанас. — Мусіць, Нахлябічавы і Сегенецкага коні самая сіла. [Якуб:] — Самая сіла. Рэшта ўсё — так сабе. Чорны.
2. Частка якога‑н. адрэзка часу ці адлегласці, якая засталася яшчэ нявыкарыстанай ці непераадоленай. А вось рэшту дня дык ужо дома .. [Ганку] не ўтрымаеш. Якімовіч. Садовіч захапіўся новаю ідэяю і ўсю рэшту дарогі гаварыў аб ёй з высокім пафасам. Колас.
3. Здача. — Малады чалавек! — паклікаў яго прадавец. — Вы ж хоць рэшту вазьміце. Ваданосаў.
•••
У рэшце рэшт — у канчатковым выніку, нарэшце. — Якая, у рэшце рэшт, мне справа да ўсяго гэтага?! — ускіпеў Балуеў. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
bogy
I [ˈboʊgi]n., pl. -gies
1) дамаві́к -а́ m., нячы́стая сі́ла
2) пу́дзіла n.; не́хта, каго́ ўсе бая́цца, граза́ f.
II [ˈboʊgi]n., pl. -gies
1) вазо́к -ка́ m.
2) двухво́севыя паво́зкі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
muscle
[ˈmʌsəl]1.n.
1) му́скул -а m.; мы́шца f.
2) сі́ла, моц f.
3) to not move a muscle — ані́ зварухну́цца
2.v., Sl. to muscle in
сі́лай уці́снуцца куды́-н.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
pith
[pɪӨ]n.
1) асяро́дак -ка m. (сьцябла́), стры́жань -ня m. (дрэ́ва); мя́кіш ску́ркі апэльсі́на
2) су́тнасьць f., гало́ўная і са́мая ва́жная ча́стка чаго́-н.
3) сі́ла f.; энэ́ргія f.; до́брае здаро́ўе
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Анці́пка 1 ’нячыстая сіла’ (Рам. 8, 284). Укр. дыял. анти́пка ’д’ябал’. Паводле Рудніцкага, укр. назва чорта з уласнага імя Антип як табуістычная замена слова антихрист. Супраць Краўчук (ВЯ, 1968, 4, 121), які выводзіць гэту назву ад уласнага імя Ірада-Анціпы. Успенскі (Труды знак., 5, 487) лічыць рус. антипка ўтвораным як табуістычнае слова з Анісіфар; нельга выключыць, што анціпка — памянш. форма ад анцыпар, сувязь з якім наўрад ці можна выключыць. Параўн. анчутка.
Анці́пка 2 ’роў, яр, яма’ (Рам., 9, 10). Магчыма, перанос з назвы нячыстай сілы анціпка 1 на месца, дзе яна быццам бы знаходзіцца — яр.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)