вы́бавіць, ‑баўлю, ‑бавіш, ‑бавіць; зак.
Разм.
1. каго-што. Выцягнуць, дастаць што‑н., што засела, загрузла. Выбавіць воз з гразі. Выбавіць каня з дрыгвы. □ [«Газік»] глыбока засеў усімі сваімі чатырма гумавымі нагамі, і часам здавалася, што цяпер не ўсякая сіла зможа яго выбавіць. Ракітны. // перан.; каго. Вызваліць каго‑н. адкуль‑н., дапамагчы выйсці з цяжкага, небяспечнага становішча. Выбавіць з няволі. Выбавіць з бяды. □ [Патапчык:] — Мабыць, пакуль мы тут жартуем, Сымона ў склеп запраторылі. Хадзем, выбавім мы яго адтуль. Чарнышэвіч.
2. каго. Пераканаць, прымусіць каго‑н. выйсці, выехаць адкуль‑н. Выбавіць дзяцей з хаты на вуліцу.
3. што. Знайсці вольны час. [Якубовіч:] — Мой Амелька, як выбавіць дома вольную часіну, трынкае на мандаліне. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вага́
(польск. waga, ад ст.-в.-ням. wâga)
1) цяжар якога-н. цела, які вызначаецца ўзважваннем;
удзельная в. — адносіны вагі цела пры тэмпературы 0 °С да вагі роўнага аб’ёму вады пры тэмпературы 4 °С;
2) важкасць якога-н. прадмета;
3) сістэма мер для вызначэння цяжару;
4) прылада для ўзважвання;
5) перан. значэнне, сіла, уплыў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
hypnotic
[hɪpˈnɑ:tɪk]
1.
adj.
1) гіпнаты́чны (сон)
2) лёгка пада́тны на гіпно́з
3) загіпнатызава́ны, -ая, у ста́не гіпно́зу
4) усыпля́льны, снатво́рны (лек, сі́ла)
2.
n.
1) нарко́тык -а m., снатво́рнае n., усыпля́льны сро́дак
2) асо́ба ў ста́не гіпно́зу або́ лёгка пада́тная на гіпно́з
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
demon
[ˈdi:mən]
n.
1) д’я́бал -ла m., нячы́стая сі́ла; злы дух
2) ліхадзе́й -я m., лю́ты чалаве́к, зьвяру́га f.
3) Figur. чалаве́к зь вялі́кай энэ́ргіяй або́ вытрыва́ласьцю
He is a demon for work — Ён працу́е як д’я́бал
4) Greek Myth. дэ́ман -а m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
constant
[ˈkɑ:nstənt]
1.
adj.
1) ста́лы, заўсёдны, нязьме́нны
2) ця́глы, безупы́нны; насты́рны
constant rain — безупы́нны дождж
3) ве́рны, нязьме́нны, ляя́льны; вы́трыманы, непахі́сны
4) Math, Phys. ста́лы
a constant force — ста́лая сі́ла
2.
n.
1) ста́лае, заўсёднае n.
2) Math., Phys. пастая́нная вялічыня́, канста́нта f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Мат 1 ’брыдкая лаянка’ (ТСБМ, Растарг., ТС), ма́та ’тс’ (ТС), ’голас’ (Нас., Бяльк.), ма́тавы голас ’роспачны, адчайны’ (Нас.), сесці ма́том ’не крануцца ў рост, не расці’ (напр., цыбуля) (ТС). Рус. пск., цвяр., смал., ярасл., арханг. мат ’крык, моцны голас’, наўг., валаг. ма́том ’вельмі моцна, вельмі многа’, наўг., ’мат’, ’прывід, страшыдла’, вяц. ’дурны’, матом ’адчайна, смела’. Бел.-рус. ізалекса. Паводле Мартынава (Бел.-рус. ізал., 70), лексема мат — запазычанне з гоц. moþs ’лютасць, шаленства, унутраная духоўная сіла’. Параўн. таксама ст.-англ. mōd ’смеласць’ і ст.-ісл. mōðr ’роспач’, ням. mit wildem Mut = рус. лихим матом.
Мат 2 ’становішча ў шахматнай гульні’, ’безнадзейнае становішча’ (ТСБМ). З польск. ці рус., у якія праз ням. matt, schachmatt ці франц. échec et mat ’шах і мат’ < араб. eš šâh mât ’кароль памёр’ (Бернекер, 2, 25; Фасмер, 2, 579).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пераво́д 1 ’соламя — падоўжная бэлька, якая кладзецца на сохі; доўгае тонкае бервяно, на якое кладуць прымітыўныя кроквы — крукі’ (б.-каш., ЛА, 4; Касп.), ’бэлька ў столі’ (паўн.-усх., Бломкв.), ’бервяно ў апошнім вянку зруба над бэлькамі’ (Мат. Маг.), піряводзіна, пераводзіна, пераводзень ’вага ў студні з жураўлём’ (сен., рэч., ДАБМ, камент., 809), ’верхняя перакладзіна ў ткацкім варштаце, якая змацоўвае яго’ (Касп.). Стараж.-рус. прѣводъ, превод ’скляпенне’, перевод (1230 г.), ст.-рус. переводина (1696 г.) ’перавод’, рус. паўн. перево́д, перево́дина, перево́день, перево́док ’бэлька — апора падлогі ці столі; перавод’. Да пера- і ве́сці (гл.), хаця матывацыя наймення застаецца няяснай. Параўн. тлумачэнне лексемы переводина — бэлька ў крытым двары, “якую можна пераводзіць, перакідваць” — ? (СРНГ, 26, 53).
Пераво́д 2 ’знішчэнне, ’смерць’, пераво́дная ’знішчальная сіла’ (Нас.). Да пераве́сці (гл.). Параўн. рус. бранск., арл. перевести́ ’пахаваць каго-небудзь са звонам’, ярасл. ’пашкодзіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тя́жесть ж., в разн. знач. цяжа́р, -ру м.; (трудность — ещё) ця́жкасць, -ці ж.;
центр тя́жести физ., перен. цэнтр цяжа́ру;
си́ла тя́жести физ. сі́ла цяжа́ру;
тя́жесть но́ши цяжа́р но́шы;
тя́жесть невелика́ няця́жка, цяжа́р невялі́кі;
подня́ть тя́жесть падня́ць цяжа́р;
тя́жесть наказа́ния цяжа́р ка́ры;
тя́жесть в голове́ цяжа́р у галаве́;
ложи́ться тя́жестью кла́сціся цяжа́рам;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
awful
[ˈɔfəl]
adj.
1) жахлі́вы; стра́шны, страшэ́нны
an awful storm — страшэ́нная навальні́ца
2) informal надзвыча́йны, жу́дасны; ве́льмі благі́, брыдкі́
His room was an awful mess — Яго́ны пако́й быў у жу́дасным беспара́дку
3) го́дны глыбо́кае паша́ны, дасто́йны; ве́лічны, імпаза́нтны
the awful power of God — ве́лічная сі́ла Бо́жая
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
будзі́ць, буджу, будзіш, будзіць; незак., каго-што.
1. Перабіваць чый‑н. сон, спакой, прымушаць прачнуцца. Звонкія, маладыя галасы будзілі спакой гэтага ціхага вечара. Колас. Ужо дзед яго [Сашку] будзіць. Бабка ж Вікця нездаволена бурчыць на дзеда: куды гэта ён у такую рань малога ўскатурхвае. Даніленка. Умела .. [Рагіна] слаць пасцель, умела яна і будзіць — голас у яе ветлы і чысты. Адамчык. // Абуджаць што‑н. у каго‑н. Жалейка! Тоненькі галасочак яе з рознымі адценнямі гучыць у прасторы, будзіць .. нейкія патаемныя струны душы. С. Александровіч. Зямля.. — шырокая, бяскрайняя, здольная будзіць вялікія імкненні пачуццяў і думак. Чорны.
2. перан. Выклікаць да жыцця, дзейнасці. Ці ёсць сіла, каб зацьміла Сонца яснага прамені, Што краіну будзяць мілую Да жыцця, да адраджэння. Васілёк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)