Verbum

Апо́лак, апо́л (Сцяшк.), абапалак (Інстр. II) ’крайняя дошка з бервяна’. Рус. дыял. ополок, обаполок ’тс’, укр. обаполок, обапіл ’тс’, рус., укр. ополок, обаполок маюць таксама значэнне ’частка скуры на жываце’ і ’ўскраіна’. Польск. opołek ’гарбыль’. Аполак утворана ад полъ ’бок, край’ з прэфіксальным о‑ (> а‑) і суфіксам ‑ъкъ (> ‑ак), як акраек; параўн. абочына. Агульнае значэнне ’тое, што з краю’ (параўн. чэш. opolí) канкрэтызуецца па-рознаму ў розных выпадках, у прыватнасці ’дошка з краю бервяна’. Не выключана, што польскае з беларускай.

Вы́дубіць ’вырабіць скуру’ (БРС, КТС, Янк. I); ’выцягнуць, вывалачы’ (Янк. I, Мат. Гом.). Гл. дубіць. Другое значэнне, відавочна, з’яўляецца семантычным запазычаннем з польск.; параўн. wydębić ’дабыць, атрымаць што-небудзь з цяжкасцю’.

Дэкара́цыя ’дэкарацыя’ (БРС). Рус. декора́ция, укр. декора́ція. З франц. décoration (Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 57–58). Сучаснае значэнне слова развілося прыкладна ў 40‑х гадах XIX ст. (Шанскі, там жа).

Клевяшчы́на ’расліна сямейства парасонавых’ (Кіс., ТСБМ). Словаўтваральна да клев‑ішч‑іна (Сцяцко, Афікс. наз., 87, 107). Тады да кляваць (гл.), якое можа мець значэнне ’джаліць, кусаць’. Параўн. рус. назву жгун‑корень.

◎ Ківе́ль ’аб хуткім ківанні’ (Мядзв.). Да ківаць (гл.). Утварэнне пры дапамозе суфікса -ель, які выражае значэнне аддзеяслоўнага назоўніка разавага дзеяння. Параўн. штурхель ад штурхаць, таўхель ад таўхаць (Сцяцко, Афікс. наз., 86).

Надза́хад ’перад захадам’ (Сл. ПЗБ). Са спалучэння прыназоўніка над (у часавым значэнні) з назоўнікам захад у форме він. скл.; над у такіх канструкцыях звычайна мае значэнне ’перад’ (ESSJ SG, 1, 125).

◎ Неўнара́й: «Поўнач» не раз у ім схову шукала, «Захад» знаў сілу яго неўнарай» (Купала). Вынікаючае з кантэксту значэнне ’на справе, не на словах’ ’дазваляе звязаць слова з нараіць, раіць (гл.). Няясна.

Прабача́ць ’дараваць, знімаць віну за што-небудзь’ (ТСБМ, Шпіл., Гарэц., Янк. 2; Нас., Шат., Касп.). З польск. przebaczać ’тс’ < baczyć ’бачыць’. Значэнне ’дараваць’ узнікла на аснове першаснага ’прапусціць, недагледзець’ (Брукнер, 10).

Правароніць ’прапусціць, не выкарыстаць чаго-небудзь з-за няўвагі’ (ТСБМ). Рус. проворо́нить ’тс’. Ад варона ’варона; разявака, цюхцяй’. Апошняе значэнне ўсталявалася, магчыма, пад уплывам баек, адным з персанажаў якіх з’яўлялася варона.