1.(1і2ас.неўжыв.). Разысціся ў месцах склейкі. Стол расклеіўся. □ [Сусед:] — Ад вашага Івана [пісьмо]. Піша, што ўсё, богу дзякаваць, добра. Яно там недзе расклеілася было, дык я і паглядзеў.Брыль.
2.(1і2ас.неўжыв.); перан.Разм. Разладзіцца, расстроіцца. Вяселле расклеілася. Гульня расклеілася.// Сапсавацца ад настаўшай непагадзі, слаты. Надвор’е расклеілася. Дарога расклеілася.
3.перан.Разм. Занемагчы, стаць вялым, слабым, заняпасці духам. [Волька:] — Дурная я, плачу [невядома] чаго... Расклеілася. Знемаглася я, сам бачыш...Чорны.[Каця:] — Даруй, Іван, што я так расклеілася. Я ж жывы чалавек...Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чахарда́, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1.Гульня, у якой ігракі па чарзе скачуць цераз сваіх партнёраў, што стаяць сагнуўшыся ці на карачках. Маладыя жарабяткі не змаглі ўгнацца за дарослымі коньмі, таму спыніліся на раўнейшым месцы і давай гуляць у чахарду — пераскокваць адзін цераз другога.Рылько.
2.перан.Разм. Блытаніна, якая ўзнікае з-за пастаянных змен, перамяшчэнняў. І вось ідзе франтальная праверка: За тры гады ператрасаюцца паперкі! І часу не стае людзям для працы З-за гэткай чахарды.Валасевіч.Мора ўжо даўно не было, пачалася чахарда цеплыні і холаду.М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГАНДБО́Л
(англ. hand-ball ад hand рука + ball мяч),
ручны мяч, спартыўная камандная гульня з мячом. Існуюць 2 разнавіднасці гандюола: 7 x 7 і 11 х 11 (па 7 і па 11 чалавек у камандах). Міжнар. прызнанне атрымаў гандбол 7 х 7 (зарадзіўся ў Даніі ў 1898, правілы распрацаваў Х.Нельсен). Гуляюць у зале на пляцоўцы 40 х 20 м. Перадаючы рукамі мяч партнёрам, спартсмены імкнуцца закінуць яго ў вароты саперніка, якія абараняе варатар. Пры гэтым спартсмены не маюць права знаходзіцца бліжэй 6-метровай зоны перад варотамі. Гульня доўжыцца 2 таймы па 30 мін (у жанчын — па 25 мін). Пры парушэнні правіл гульні мяч перадаецца саперніку, грубыя парушэнні караюцца 7-метровым штрафным кідком (пенальці) і выдаленнем парушальніка на 2 мін. Чэмпіянаты свету праводзяцца з 1938 (мужчыны) і з 1956 (жанчыны), у праграме Алімпійскіх гульняў гандбола з 1972 (мужчыны) і з 1976 (жанчыны). З 1946 дзейнічае Міжнар. федэрацыя гандбола (ІГФ).
На Беларусі развіваецца з канца 1950-х г. Чэмпіянаты Беларусі праводзяцца з 1961. Мінскі гандбольны клуб СКА (спарт. клуб арміі, трэнер С.Мірановіч) — чэмпіён СССР 1981, 1984—16, 1988, 1989, уладальнік Кубка еўрап. чэмпіёнаў 1987, 1989, 1990, Кубка ўладальнікаў кубкаў еўрап. краін 1983 і 1988, Суперкубка 1989. Алімпійскімі чэмпіёнамі сталі бел. гандбалісты А.Каршакевіч, Г.Свірыдзенка, А.Тучкін, К.Шаравараў, Ю.Швяцоў (1988), А.Барбашынскі, А.Мінеўскі, М.Якімовіч (1992).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
hazard
[ˈhæzərd]1.
n.
1) ры́зыка f. стра́ты, шко́ды pl.; небясьпе́ка f.
2) ша́нец -цу m.
3) аза́рт -у m.
game of hazard — аза́ртная гульня́
at all hazards — што б там ні было́, рызыку́ючы ўсі́м
2.
v.t.
рызыкава́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
podwójny
podwójn|y
двайны; падвоены;
~e obywatelstwo — двайное грамадзянства;
~y rozchód — двайны расход;
~e ramy — падвойныя рамы;
liczba ~a грам. парны лік;
gra ~a спарт. парная гульня
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
АПУ́КА,
бел.нар.гульня. Гуляюць 2 каманды. Кожная выбірае вядучага. На пляцоўцы паміж камандамі праводзяць 2 лініі на адлегласці 30—40 м. Удзельнікі каманды «горада» па чарзе бітай кідаюць апуку (мяч памерам з тэнісны) у бок праціўніка (у «поле»). Калі гульцы «палявой» каманды зловяць мяч з лёту, каманды мяняюцца месцамі. Калі мяч не злоўлены, «палявыя» гульцы падхопліваюць яго і ад сваёй лініі кідаюць у гульца «гарадской» каманды, які ў гэты час павінен дабегчы да чужой лініі і вярнуцца да сваіх; калі мяч пападзе ў гульца, каманды таксама мяняюцца месцамі. Лакальныя назвы перагон, салавей, ілкі, лавец і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
па́рныI
1. (якіскладаепару) páarig;
2. (размеркаваныпапарна) gepáart;
3. (запрэжаныпарайконей) zwéispännig;
4.спарт (яківыконваеццапарамі) Paar-; Dóppel-;
па́рная гульня́ (утэнісе) Dóppelspiel n -(e)s, -e;
па́рнае ката́нне (наканьках) Páarlauf m -(e)s
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ачко́н
1. (на картахі г. д) Áuge n -s, -n;
2.спарт Punkt m -(e)s, -e;
ко́лькасць ачко́ў Púnktzahl f -;
прысудзі́ць ачко́ начыю-нкарысцьj-méinen Punkt gútschreiben* аддз;
3. (карцёжная гульня) Síebzehn und Vier
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Лапта́ ’гульня ў мяч дзвюма партыямі’ (ТСБМ), бых. ’палка, якою гуляюць у чыжыка’ (Рам., 8), гродз. ’палка, лапатка, якой б’юць па мячыку’ (Нар. словатв., ТСБМ). Рус.лапта, лопта, уладз.лопта, алан.хлопта́, хлапта́ ’тс’, ’ракетка’, ’мухабойка’, польск. н.-тарг. labda ’мяч’, чэш., славац.lopta, славен.lọ̑pta, серб.-харв.ло̏та, löfta, lovta ’мяч’. Прасл.lopъta (Брандт, РФВ, 22, 250; Бернекер, 1, 733; Фасмер, 2, 460; Скок, 2, 318–319) роднаснае з лапата (гл.). Да і.-е.*lēp‑/*lōp‑/*ləp‑ ’плоскія прадметы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сту́калка ‘гульня ў пераганкі’ (гродз., Нар. словатв.). Да стукаць ‘стукаць’, тут ‘адзначаць сваё першынства стуканнем’: хто жывей прыбяжыць, прыстукаецца (Нар. словатв.). Параўн. засту́каць ‘застаць на месцы’, сінонім закава́ць ‘дакрануцца да гульца ці да “кону” рукой пры гульні ў жмуркі, хованкі і інш.’ (там жа). Відаць, не звязана непасрэдна з сту́каўка ‘адзін з відаў азартнай гульні ў карты’ (ТСБМ), а таксама з рус.сту́калка, польск.stukałka ‘тс’, што, паводле Трубачова (Труды, 1, 797), з’яўляецца калькай ням.Pochspiel ‘тс’, ад pochen ‘стукаць’.