бел. Горды выязджае на хуткім кані, а вяртаецца пешкі. Хто высока нос задзірае, той на лобе гуз набівае. На капейку мёду, а на рубель смуроду. Гаварыла свіння, што даўно каралём была б, але лыч не пускае. Не чванься, гарох, ‒ не лепш бабоў.
рус. Чванство ‒ не ум, а недоумие. Ум во смирении. Для чего нам ум, были б деньги да спесь. Гордым быть ‒ глупым слыть. Гордость ‒ глупости сосед. Спесь ‒ не ум.
фр. La pelle se moque de fourgon (Лопата насмехается над кочергой).
англ. Pride goes before a fall (Гордость предшествует падению).
нем. Dummheit und Stolz wachsen auf einem Holz (Глупость и гордость растут на одном дереве).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Qui quaerit alta, is malum videtur quaerere
Хто шукае высока, той шукае сабе бяду.
Кто ищет высоко, тот ищет себе беду.
бел. Не ўздымайся ў жыцці высока, каб не ўпасці глыбока. Не лятай высока, бо нізка сядзеш. Не падымай нос, а то спатыкнешся.
рус. Не гляди высоко, запорошишь себе око. Не гляди слишком высоко, чтоб не попало чего в глаз.
фр. Bien bas choit qui trop haut monte (Кто слишком высоко поднимается, очень низко падает).
англ. Hew not too high lest the chips fall in your eye (He руби высоко, чтобы щепки в глаза не падали). Don’t ride a high horse (Не езди на высоком коне).
нем. Hochmut kommt vor dem Fall (Высокомерие предшествует падению).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Quark
m -s
1) тваро́г
2) разм. бязглу́здзіца, глу́пства
◊ sich um jéden ~ kümmern — звярта́ць ува́гу на ўся́кае глу́пства
sich in jéden ~ míschen — ты́цкаць усю́ды свой нос
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
трэль1, ‑і, ж.
Пералівістае дрыжачае гучанне, якое ўтвараецца хуткім чаргаваннем двух суседніх тонаў. Нясмелае шчоўканне салаўя перайшло ў звонкую, пераліўчатую трэль.Стаховіч.— А ну, дай рог, — сказаў бацька. Прыклаў новы срэбны рог Алеся да вуснаў, апрабаваў, перабраўшы некалькі гукаў, і раптам, як падарыў халоднаму святлу празрыстую трэль.Караткевіч.// Пералівістыя гукі; частыя гукі. А Пракопаў нос вывеў такія грэлі, якіх не выводзіў яшчэ ні разу.Колас.
[Іт. trillo.]
трэль2, ‑і, ж.
Спец. Спецыяльна пракладзеная дарога для тралёўкі драўніны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шышкава́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае шышкі, з шышкамі (у 1 знач.). А Грыша проста цяльпук, але самы разумны з усёй кампаніі. Гэта было відаць хаця б па тым, што галава ў яго была вялізная і ўся шышкаватая, «розум лез наверх».Караткевіч.//Спец. Які мае вузлы, патаўшчэнні на паверхні (пра дэфектную тканіну, пражу). Шышкаватая пража.
2. Які формай, сваім знешнім выглядам нагадвае шышку (у 1, 4 знач.). [Чалавек] прычапіў на шышкаваты нос рыжыя акуляры і чытаў кніжку.Пянкрат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
І́рты ’лыжы’ (Гарэц., Касп., Бяльк.; Маш., 26). Рус.арл., смал.и́рты ’лыжы’; параўн. таксама славен.rtíče ’сані’. Ст.-рус.рты ’лыжы’ зафіксавана ў Ніканаўскім летапісе пад 1444 г. (спіс XVI ст.). Бел. лексема з прыстаўным і‑ ўзыходзіць да ст.-рус.рты і генетычна звязана з *rъtъ (гл. рот.). Назва паводле формы загнутых і завостраных спераду палазоў; параўн. ст.-рус.рътъ ’верх’, ’пярэдняя частка, нос у карабля’, славен.ŕt ’вастрыё’, ’мыс’, серб.-харв.р̑т ’верхавіна, вострая частка якога-н. прадмета’, ’мыс’, балг.рът ’узгорак, узвышша’, макед.ʼрт ’мыс’. Гл. нарты.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Prudentia saepe vitantur pericula
Дзякуючы разважлівасці мы часта пазбягаем небяспекі.
Благодаря рассудительности мы часто избегаем опасности.
бел. Асцярожнага і Бог сцеражэ. Добра рызыка разумная. Ідзеш на дзень, хлеба бяры на два. Ідучы па кладачцы, на бакі не глядзі. Не зведаўшы броду, не сунься ў воду.
рус. Гляди под ноги: ничего не найдёшь, так хоть ноги не зашибёшь/так нос не расшибёшь. Гляди в оба, да не разбей лоба. Носи бороду на плече (т. е. оглядывайся), бережёного коня и зверь в лесу не берёт.
фр. Prudence est la mère de sûreté (Осторожность ‒ мать безопасности).
англ. Caution is the parent of safety (Осторожность ‒ мать безопасности).
нем. Den Behutsamen behütet auch Gott (Бережёного бережёт также Бог). Gute Hut erhält das Gut (Хорошая шляпа сохраняет добро).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
вы́ткнуццасов., разг.
1. вы́лезть, вы́лезти, показа́ться; вы́сунуться;
яго́ галава́ ~нулася з-за вугла́ — его́ голова́ показа́лась из-за угла́;
2.перен. вы́лезть;
чаго́ ты ~нуўся? — чего́ ты вы́лез?;
◊ в. з языко́м — су́нуть нос, взболтну́ть некста́ти
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падслу́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Употай прыслухоўваючыся, пачуць што‑н. (сказанае другім, для другіх). [Буднік:] — Дужа часта соваў.. [Мікіта] не ў сваю справу нос, любіў падслухаць, дзе хто што гаворыць, паглядаў, хто куды пайшоў.Галавач./увобразнымужыванні. Цёмныя ночы тояць нейкі ўрачысты спакой, і неба ніжай нахіляецца да зямлі, каб падслухаць яе адвечную скаргу.Колас.//перан. Улавіць, зразумець чые‑н. пачуцці, думкі і пад. Фурсу здалося, што Вронісь падслухаў яго думкі.Баранавых.Родзяцца ў сэрцы дзіўныя думы, Хочацца пушчу падслухаць.Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)