ГОМАТАЛІ́ЗМ
(ад гома... + грэч. thallos галінка, атожылак),
двухполавасць у некат. грыбоў і водарасцей, пры якой да зліцця (капуляцыі) здольны гаметы, што паходзяць з аднаго талома (з адной клеткі). Такія віды называюць гоматалічнымі. Гл. таксама Гетэраталізм.
т. 5, с. 331
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
бенефі́цыяр бенефіцыя́р
(англ. beneficiary)
1) асоба, якая атрымлівае даходы ад сваёй маёмасці пры перадачы яе другой асобе на давернай падставе (пры здачы ў арэнду, наём);
2) той, хто атрымлівае грошы паводле акрэдытыва або страхавога полісу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Аці́ра ’мякіна’ (Рам.), ’буйнейшыя адходы пры ачыстцы збожжа’ (Мат. Гродз.), ’дробнае пацёртае сена’ (Юрч.), аціры ’дробная саломка, якая застаецца пасля абмалоту збажыны’ (парыц., Янк. Мат., Янк. II, БРС), рус. смал. атиря ’мякіна’, параўн. польск. ocierki ’часцінкі пры абранні’, славац. oteriny, чэш. otěřiny ’пацяруха’, otěrky ’збожжа з абабітага снапа’. Ад аціраць, церці, якое магло мець значэнне ’аббіваць, малаціць’, параўн. аціраць ’малаціць проса’ (Юрч.), чэш. otírati ’аббіваць’, otěrek ’абабіты, абмалочаны сноп’, гл. Фасмер, 1, 358; Махэк₂, 659. Параўн. вотрыны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аташэ́ ’спецыяліст-кансультант пры пасольстве’. Новае (XX ст.) запазычанне з рускай (Крукоўскі, Уплыў, 78), дзе з франц. attaché (Курс суч., 166) у сярэдзіне XIX ст. (Шанскі, 1, А, 173).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Варато́к 1 ’ворат у шахце для падымання вугалю’ (КТС). Да ворат (гл.).
Варато́к 2 ’частка шкуры, як і пашына, лапа, пры раскроі’ (КЭС). Да ворат < ст.-рус. воротъ ’шыя’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Васьме́рні мн. л. ’тканіна, палатно, тканае ў восем нітоў’ (Бяльк.). Да осмеро (параўн. васьмяры́к) ’восем’. Па ўтварэнню ідэнтычнае ўкр. восьмерня́ ’дошка, якая атрымліваецца пры распілоўцы ствала на восем частак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Васэрва́га ’інструмент для вызначэння гарызантальнай лініі пры будаўніцтве’ (Сцяшк. МГ). Укр. васерва́ґа, васерва́га. З ням. Wasserwaage ’тс’ (можа, праз польскую мову; параўн. польск. дыял. waserwaga). Гл. Рудніцкі, 1, 322.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Выліва́шка ’шуфлік, чарпак з кароткай ручкай для вылівання вады з лодкі’ (З нар. сл., полац.). Да выліваць пры дапамозе складанага суф. ‑ашка. Параўн. таксама польск. wylewka, чэш. vylivka ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Вярця́шка, бяроз. вэртя́шка ’гліняная міска’. Узыходзіць да вэ́ртяга; параўн. вэ́рцяха (гл.), а таксама ўкр. вертьога ’від посуду’. Утворана пры дапамозе суф. ‑ьк‑а ад наз. верцяга. Да вярце́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Капцёрка ’ротны або батальённы склад вайсковай амуніцыі, абмундзіравання’ (ТСБМ). З рус. каптёрка, якое ўтварылася са скарочанага слова каптена́рмус (< франц. capitaine des armes) пры дапамозе суфікса ‑ка (як, напрыклад, чыталка).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)