Verbum

парэ́заць, -э́жу, -э́жаш, -э́жа; -э́ж; -э́заны; зак.

1. што. Параніць чым-н. вострым.

П. руку.

2. што і чаго. Нарэзаць у якой-н. колькасці, разрэзаць на часткі.

П. дроў.

3. каго (што). Зарэзаць у якой-н. колькасці.

П. гусей.

|| звар. парэ́зацца, -э́жуся, -э́жашся, -э́жацца; -э́жся (да 1 знач.).

перасла́ць², -сцялю́, -сце́леш, -сце́ле; -сла́ў, -ла́ла; -сцялі́; -сла́ны; зак., што.

1. Паслаць нанава; зрабіць новы насціл.

П. пасцель.

П. падлогу.

2. чым. Тое, што і перакласці (у 3 знач.).

П. рады яблыкаў саломай.

|| незак. перасціла́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. перасці́лка, -і, ДМ -лцы, ж. і перасціла́нне, -я, н.

пераспа́ць, -плю́, -пі́ш, -пі́ць; -пі́м, -піце́, -пя́ць; -пі́; зак.

1. што і бездап. Перабыць які-н. час у стане сну; пераначаваць, правесці ноч дзе-н.

П. у суседзяў.

Пераспім, а раніцай — у дарогу.

2. Праспаць больш, чым трэба (разм.).

3. каго. Праспаць даўжэй за каго-н.

П. усіх.

пла́тны, -ая, -ае.

1. Які даецца за плату, падлягае аплаце.

П. праезд.

Платная паліклініка.

2. Які атрымлівае грашовую плату за сваю работу; звязаны з атрыманнем грашовай узнагароды, платы.

П. работнік.

Платная пасада.

3. Які карыстаецца чым-н. за плату (разм.).

П. наведвальнік.

|| наз. пла́тнасць, -і, ж. (да 1 знач.).

до́ўжыцца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -жыцца; незак. (разм.).

1. Адбывацца на працягу якога-н. часу, цягнуцца нейкі час.

Некалькі хвілін доўжылася гэта сцэна.

2. Здавацца даўжэйшым, больш працяглым, чым звычайна.

Ноч доўжылася бясконца.

|| зак. здо́ўжыцца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -жыцца (да 2 знач.)

забеспячэ́нне, -я, н.

1. гл. забяспечыць.

2. Тое, чым забяспечваюць каго-, што-н. (матэрыяльныя каштоўнасці, грошы і пад.).

Грамадзяне нашай краіны маюць права на матэрыяльнае з. ў старасці.

3. Сукупнасць мерапрыемстваў па задавальненні матэрыяльных патрэб насельніцтва, якіх-н. арганізацый.

Органы забеспячэння.

Прадуктовае з.

|| прым. забеспячэ́нскі, -ая, -ае.

Забеспячэнскія арганізацыі.

завалачы́ся, -лаку́ся, -лачэ́шся, -лачэ́цца; -лачо́мся, -лачаце́ся, -лаку́цца; -ло́кся, -лакла́ся, -ло́кся; -лачы́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.), чым. Закрыцца, зацягнуцца (хмарамі, туманам і пад.).

Неба завалаклося хмарамі.

Вочы завалакліся слязамі.

2. Зайсці, зацягнуцца куды-н. (разм.).

Завалокся на край свету.

|| незак. завалака́цца, -а́ецца (да 1 знач.).

бурча́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; -чы́; незак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Выказваць нездавальненне або пагрозу, утвараючы глухія гукі (пра жывёл).

2. Сярдзіта мармытаць, бубніць.

Нездаволена б.

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Бурліць.

У жываце бурчыць (безас.).

|| наз. бурча́нне, -я, н.

выгляда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. гл. выглядзець.

2. Мець які-н. выгляд або здавацца каму-н. кім-, чым-н.

Добра в.

В. героем.

3. Высоўваючыся з укрыцця, глядзець, пазіраць (разм.).

В. з-за вугла.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Віднецца, быць відным.

Насоўка выглядала з кішэні.

міры́цца, міру́ся, мі́рышся, мі́рыцца; незак.

1. з кім і без дап. Спыняць сварку, варожыя адносіны, пачынаць жыць у згодзе.

2. з чым. Цярпіма адносіцца да чаго-н.

М. са сваім становішчам.

|| зак. паміры́цца, -міру́ся, -мі́рышся, -мі́рыцца (да 1 знач.) і прыміры́цца, -міру́ся, -мі́рышся, -мі́рыцца; наз. прымірэ́нне, -я, н.