крышта́ль, -я́ і -ю́, м.

1. -я́, мн. -і́, -ёў. Цвёрдае цела, якое мае натуральную форму шматгранніка.

Крышталі кварцу.

2. -ю́. Від шкла.

Ваза з крышталю.

|| памянш. крышта́лік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.)

|| прым. крышталі́чны, -ая, -ае (да 1 знач.) і крышта́льны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

свішч, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Загана ў чым-н. у выглядзе адтуліны, сітавіны.

С. у арэхах.

2. Скрытая пустата, ракавіна ў металічным ліцці (спец.).

3. Ненармальны канал, які ўтвараецца ў тканках арганізма з выхадам на паверхню цела; фістула.

С. на губе.

|| прым. сві́шчавы, -ая, -ое.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

шэ́рхнуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; шэрх, -хла; незак.

1. Станавіцца цвёрдым, падсыхаць (пра глебу і пад.).

Шэрхне зямля пасля дажджу.

2. Нямець, дзервянець (пра цела і яго часткі).

Шэрхне скура.

|| зак. сшэ́рхнуць, -не; сшэрх, -хла і зашэ́рхнуць, -не; -шэ́рх, -хла (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

маса́ж

(фр. massage)

расціранне цела з лячэбнай мэтай.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

adamant

[ˈædəmənt]

1.

adj.

1) непахі́сны, нязло́мны, мо́цны

2) ве́льмі цьвярды́, непару́шны

2.

n.

ве́льмі цьвярдо́е це́ла, рэ́чыва

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Пал ’страсць, заўзятасць’; абл. ’павышаная тэмпература цела пры хваробе; гарачка’ (ТСБМ), ’спёка’ (Касп.), ’гарачка’ (Сл. ПЗБ, Мат. Гом.). Рус. пал ’стэпавы, лясны пажар’. Бязафіксны дэрыват ад паліць (гл.) (Фасмер, 3, 190).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пратэ́з ’штучная частка цела, якая замяняе страчаную прыродную’ (ТСБМ). Праз рус. проте́з ’тс’ (польск. proteza) з франц. prothèse ’тс’, якое з грэч. πρόσθεσις ’далучэнне, прыбаўленне’ (Чарных, 2, 73; ЕСУМ, 4, 609).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сегме́нт, ‑а, М ‑нце, м.

1. Частка круга, абмежаваная дугой і яе хордай, а таксама частка шара, аддзеленая сякучай плоскасцю. // Фігура ці прадмет такой формы. Сегмент круга. Сегмент шара. Сегмент корпуса прэса.

2. Адзін з аднародных участкаў (членікаў), з якіх складаецца цела некаторых жывёл. Сегмент чарвяка.

3. Адзін з некалькіх аднародных участкаў, з якіх складаюцца некаторыя органы, часткі цела і пад. Сегмент пазванка.

[Ад лац. segmentum — адрэзак, палоса.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

праляце́ць сов.

1. в разн. знач. пролете́ть; (о птице — ещё) пропорхну́ть;

п. у паве́тры — пролете́ть в во́здухе;

зіма́ ~це́ла — зима́ пролете́ла;

мала́нкай ~це́ла ду́мка — мо́лнией пролете́ла мысль;

2. пролете́ть, промча́ться; пронести́сь;

~це́ў кур’е́рскі по́езд — пролете́л курье́рский по́езд;

гады́ ~це́лі — года́ пролете́ли (промча́лись, пронесли́сь);

◊ чува́ць, як му́ха ~ці́ць — слы́шно, как му́ха пролети́т

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

знямо́жаны, ‑ая, ‑ае.

Даведзены да знямогі; стомлены, знясілены. Перад вачамі плылі кругі, зямля цягнула да сябе зняможанае цела Міхаіла. Самуйлёнак. // Які выражае знямогу. Зняможаны твар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)