3.на каго (што). Гаварыць з кім-н. рэзкім тонам, лаяць каго-н.
К. на дзяцей.
4.перан. Шмат гаварыць пра каго-, што-н., многа пісаць у друку, прыцягваючы агульную ўвагу.
Так і крычаць газеты аб перамогах.
Аб такой падзеі нельга многа к.
◊
Крычма крычаць (разм.) — вельмі моцна крычаць (ад страху, крыўды і пад.).
Хоць гвалт (каравул) крычы (разм.) — пра цяжкае бязвыхаднае становішча.
|| аднакр.кры́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чы́ста,
1.Прысл.да чысты.
2.безас.узнач.вык. Пра наяўнасць чысціні, адсутнасць пылу, бруду дзе‑н. У хаце было чыста і акуратна.Колас.У зале чыста і ўтульна. Аркестр з акардэона, скрыпкі і флейты іграе венгерскія мелодыі.В. Вольскі.
3.узнач.параўнальнагазлучн.Разм. Зусім як, быццам. [Параска:] — Ну чыста дзеці малыя! Да старасці будуць у забаўкі гуляць.Місько.Чыста звярыны рык разлёгся па двары. Гэта ўзбунтаваўся Гвація.Самуйлёнак.
•••
Увесь (уся, усё, усе) чыстагл. увесь.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Абл. Праглынуць. О, які смачны быў той крупнік! Сабастыян зараз успомніў і аж сліну пракаўтнуў.Сабаленка.Іван Сямёнавіч падышоў да магілы, намерыўся нешта сказаць, але не змог. Толькі пракаўтнуў даўкі камяк у горле і яшчэ ніжэй апусціў сівую галаву.Курто.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перасці́хнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. перасціх, ‑ла; зак.
Разм. Тое, што і сціхнуць. У сельсавеце была вялікая гамана, але, як зайшоў туды Гарбач, усе перасціхлі.Мурашка.Раптам на дол упала кропля, адна, другая, потым дзве разам. Адкуль бы гэта, калі дождж даўно перасціх і нідзе не нахмарвае?Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
засці́гнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., каго-што.
Разм. Раптоўна захапіць, застаць каго‑н. дзе‑н., у якім‑н. стане. Туравец, каб самалёты не засціглі яго на адкрытым месцы, заспяшаўся і хутка ўваліўся ў акопчык.Мележ.[Пётр] ішоў спяшаючыся, нібы баяўся, што спозніцца і тады не засцігне дома самога Мышкіна.Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скакану́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
1.Аднакр.да скакаць (у 1, 2 знач.).
2.Разм.жарт. Падбегчы, схадзіць куды‑н. хуценька. [Галя:] «І праехаць патрэбна будзе туды-сюды, і ў праўленне калгаса калі скакануць».Ермаловіч.Айцец Мікодым шпарка скакапуў на кухню і вярнуўся адтуль з добрай закускай.Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Увесці ў стан злосці, раздражнення; раззлаваць, раздражніць. Удражніць сабаку. □ [Дзядзька Пракоп:] — Бывае, цэлымі гадзінамі цікуе [мядзведзь] за чалавекам у лесе, ходзіць за ім услед, падглядвае, а не зачэпіць. Ну, а калі ўжо ўдражніш, тады трымайся.Ляўданскі.
2.перан. Раздражніць (рану, скуру і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уздыхну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
1.Аднакр.да ўздыхаць (у 1 знач.).
2. Перадыхнуць, адпачыць. [Антось:] — Знайсці то знайшоў, ды вельмі ж занятыя яны [сваякі]: і днём і ноччу на будоўлі, уздыхнуць няма калі.Кулакоўскі.
•••
Уздыхнуць свабодна (вольна); уздыхнуць на поўныя грудзі — адчуць палёгку, вызваліўшыся ад клопатаў і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Last
f -, -en
1) цяжа́р, груз
2) цяжа́р, гнёт
j-m zur ~ fállen* — быць цяжа́рам каму́-н.; быць паста́ўленым у віну́ каму́-н.
j-m etw. zur ~ légen — ста́віць у ві- ну́ каму́-н. што-н., вінава́ціць каго́-н. у чым-н.
éine ~ fiel ihm ab — у яго́ гара́ звалі́лася з плячэ́й
3) plкамерц. адлічэ́нні
zu ~en des Käufers — за кошт пакупніка́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
лю́дзіед.нет, в разн. знач. лю́ди;
○ малады́я л. — молоды́е лю́ди;
◊ на (пры) людзя́х — на лю́дях;
ну і л.! — ну и лю́ди!;
вы́йсці (вы́біцца, прабі́цца) у л. — вы́йти (вы́биться, проби́ться) в лю́ди;
быва́ць у людзя́х (у кампа́ніі) — быва́ть в о́бществе;
людзе́й паба́чыць — люде́й повида́ть;
вы́весці ў л. — вы́вести в лю́ди;
л. до́брыя — честно́й наро́д; лю́ди до́брые;
ні сабе́, ні лю́дзям — ни себе́, ни лю́дям;
людзя́м у во́чы глядзе́ць — лю́дям в глаза́ смотре́ть;
л. до́брай во́лі — лю́ди до́брой во́ли;
на людзя́х і паме́рці не стра́шна — посл. на миру́ и смерть красна́;
свае́ л. — памярку́емся — погов. сво́и лю́ди — сочтёмся;