Белаглова ’жанчына наогул’ (Нас.). Запазычанне з польск. białogłowa ’тс’ (да польск. слова гл. Зяленін, Табу, 1, 131; Фасмер, 1, 148). Параўн. яшчэ рус. белоголо́вка ’баба, жанчына’. Гэтыя словы, магчыма, табуістычныя ўтварэнні (Зяленін, Фасмер, там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дульцыне́я
(ісп. Dulcinea = паэтычнае імя, якім герой Сервантэса Дон Кіхот называў сялянку Альдонсу, абраную ім у якасці «дамы сэрца»)
іран. любімая жанчына.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
лесбія́нка
(ад гр. Lesbos = назва вострава ў Эгейскім моры)
1) жыхарка вострава Лесбас;
2) жанчына, якая мае палавыя зносіны з іншай жанчынай.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
элега́нтны
(фр. elegant, ад лац. elegans, -ntis = вытанчаны)
1) зграбны, прыгожы (напр. э. касцюм);
2) з густам апрануты (напр. э-ая жанчына).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ма́ці, РДМ маці і мацеры, В маці і мацеру, Т маці і мацерай, ж.
1. Жанчына ў адносінах да народжаныя ёю дзяцей. Маці Міхасёва, Ганна Навумаўна, працавала на ферме даяркай. Якімовіч.
2. (звычайна ў прыдатку). Аб тым, што з’яўляецца самым родным і блізкім. Зямля-маці. □ Цябе не любіць немагчыма, Ты ў радасці, ў горы — свая, Вялікая маці-Радзіма, — Цудоўная песня мая. Хведаровіч.
•••
Маці-адзіночка — жанчына, якая ўтрымлівае самастойна пазашлюбнае дзіця і мае права на дзяржаўную дапамогу.
Маці-гераіня — ганаровае званне, якое прысвойваецца ў СССР жанчыне-маці, што нарадзіла і выхавала не менш дзесяці дзяцей; жанчына, якая мае гэта званне.
Гадзіцца ў маці гл. гадзіцца 1.
У чым маці нарадзіла — зусім голы, без ніякага адзення.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Нямкі́ня, немкіня, ’немка, нямая жанчына’ (Сл. ПЗБ). Старажытнае вытворнае на *‑упі параўн. укр. німкеня, балг. немки‑ ня ’немка’; магло ўзнікнуць на мясцовай глебе ад немка ’немка, нямая жанчына’, нямко ’нямы чалавек’ (Сл. ПЗБ). Гл. немец, нямы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кікімо́ра ’малпа’ (Бяльк.), ’непрыгожая жанчына’ (Мат. Гом.). Гл. кікіморы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рахэ́ля экспр. ’неахайная жанчына’ (Сл. рэг. лекс.). Гл. ро́хля.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́пта ’непаваротлівая жанчына’ (Нар. сл.). Да рэптух ’торба’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
згарну́ць, згарну́, зго́рнеш, зго́рне; згарні́; зго́рнуты; зак., што.
1. Скруціць, загінаючы краі; зрабіць скручваннем або загарнуць, закрыць.
Жанчына згарнула хустку.
З. газету.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра расліны: закрыць, сціснуць (пялёсткі, лісце).
3. Зграбаючы, сабраць у адно месца (што-н. сыпкае).
З. збожжа ў кучу.
4. перан. Скараціць, зменшыць.
З. вытворчасць.
|| незак. зго́ртваць, -аю, -аеш, -ае; наз. зго́ртванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)