працава́ць, -цу́ю, -цу́еш, -цу́е; -цу́й; незак.
1. Займацца якой-н. працай, ажыццяўляць якую-н. дзейнасць.
П. у полі.
Хто працуе, той і мае (прыказка). Хто працуе, таму і шанцуе (прыказка). П. здзельна.
П. над помнікамі старой пісьменнасці (вывучаць іх). П. над сабой (удасканальваць сябе ў чым-н.). П. са слоўнікам.
2. Мець дзен. які-н. занятак, пасаду, служыць.
П. на фабрыцы.
П. у калгасе.
П. бухгалтарам.
3. на каго-што. Абслугоўваць каго-, што-н. сваёй працай.
П. на сябе.
Завод працаваў на абарону.
4. чым. Прыводзіць у дзеянне, кіраваць чым-н.
П. вёсламі.
П. рукамі і нагамі ў вадзе (плысці).
5. Знаходзіцца ў дзеянні, выконваць свае функцыі.
Матор працуе без перабояў.
Сэрца нармальна працуе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
стрыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; стры́маны; зак.
1. каго-што. Спыніць, запыніць на хаду; затрымаць, запаволіць (рух, ход, дзеянне); стаць перашкодай на шляху.
Коней не с.
С. за руку.
С. крызіс.
С. націск ворага.
2. што. Абмежаваць, зменшыць ступень, сілу праяўлення чаго-н.
С. свой запал.
С. гнеўны тон.
3. перан., каго-што. Не даць праявіцца поўнасцю.
С. смех.
С. сябе (стрымацца).
◊
Стрымаць слова (абяцанне, клятву) — выканаць што-н. абяцанае — паводле значэння наступнага назоўніка.
|| незак. стры́мліваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. стрыма́нне, -я, н. і стры́мліванне, -я, н.
○
Мера стрымання — прымусовая мера, якая прымяняецца следчымі і судовымі органамі да абвінавачанага з мэтай перашкодзіць злачыннай дзейнасці, ухіленню ад следства, суда і пад.
Меры стрымлівання агрэсара.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
зрашчэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. зрасціць, дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. зрасціся.
2. Спец. Месца, на якім адбылося злучэнне, зрастанне чаго‑н.
•••
Лоннае зрашчэнне — храстковае злучэнне правай і левай лабковых касцей.
Фразеалагічнае зрашчэнне — выраз, які складаецца з некалькіх слоў, што выражаюць адно паняцце; ідыёма, напрыклад: лынды біць — бяздзейнічаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
знясі́ленне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. знясіліць.
2. Стан крайняй стомленасці, поўнай страты сіл. Я падаў ад знясілення. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зрушэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. зрушыць і зрушыцца.
2. Спец. Гарызантальнае змяшчэнне горных парод; зрух (у 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асемяне́нне, ‑я, н.
1. Спец. Дзеянне паводле знач. дзеясл. асемяняць — асемяніць.
2. Збліжэнне мужчынскай і жаночай палявых клетак, якое папярэднічае апладненню.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́варка, ‑і, ДМ ‑рцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. выварыць (у 1 знач.).
2. Разм. Пасудзіна, у якой выварваецца бялізна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выдзяле́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. выдзяляць — выдзеліць і выдзяляцца — выдзеліцца.
2. пераважна мн. (выдзяле́нні, ‑яў). Рэчывы, выдзеленыя арганізмам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́пас, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. выпасваць — выпасвіць (у 1 знач.).
2. Месца, дзе пасуць жывёлу; паша. Лугавы, сеяны выпас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выпрацо́ўка, ‑і, ДМ ‑ўцы, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. выпрацоўваць — выпрацаваць.
2. Тое, што выпрацавана. Дзённая выпрацоўка. Нормы выпрацоўкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)