mówić w ~ach o kim/czym — усхваляць каго/што; захапляцца кім/чым
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
gorzej
(параўнальная ступень ад źle) горш, горай;
coraz gorzej — што раз горш; усё горш;
tym gorzej — тым горш
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Тнуць1 ’пранізваць, прабіраць (пра холад, вецер, боль і пад.)’ (ТСБМ), ’сячы, рэзка выказвацца’, ’ударыць, рубануць; упікнуць’ (Нас.), ’кусаць, джаліць’, ’ссякаць’ (Сцяшк.), ’кусаць, пячы’ (Яруш., Федар. 6, Скарбы, Сл. ПЗБ), тні́ті, тну́ты ’разбураць, рубаць, сячы’ (Булг.). Другасны інфінітыў, утвораны шляхам абагульнення асновы спрагальных формаў дзеяслова цяць — тну < прасл.*tęti — *tьnǫ, параўн. рус.тять — тну, польск.ciać — tnę, славен.дыял.tẹ́ti — tnèm, ст.-слав.тѧти — тьнѫ, дзе прадстаўлена ніжэйшая ступень кораня і.-е.*ten‑, захаваная ў літ.tìnti ’адбіваць касу’ (Коген, Запіскі, 2, 241; Фасмер, 4, 66; Векслер, Гіст., 224). Іншая ступень чаргавання выступае ў *тон, параўн. адным тном ’адным чынам’ (пух., Жд. 1). Гл. цяць.
Тнуць2 ’іграць’ (Скарбы), ’заўзята іграць’: тне гармонік (Сцяшк.). Экспрэсіўнае ўтварэнне на базе тнуць1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
я́русм.
1.тэатр. Rang m -(e)s, Ränge;
2. (рэчы, размешчаныяаднанаадной) Stápel m -s, -;
3.геал. (слой) Láge f -, -n, Schícht f -, -en; Stúfe f -, -n (ступень)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ко́лер
(лац. color)
1) афарбоўка (напр. сіні к., к. вясёлкі);
2) адценне фарбы, густата, ступень яркасці яе;
3) падрыхтаваны для афарбоўкі чаго-н. састаў фарбы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ранг
(ням. Rang)
1) разрад, ступень у званнях (напр. дыпламатычныя рангі або рангі афіцэраў у ваенна-марскім флоце);
2) катэгорыя, разрад якіх-н. прадметаў, з’яў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
*Казе́чыцца, козе́чыцца ’іграць (аб пчолах)’ (Грыг.). Магчыма, да каза1; у такім выпадку словаўтваральны праз ступеньказека (гл.) ’казляня’; матывацыя зразумелая, параўн. рус.дыял.козлиться ’дурэць, гуляць, скакаць’, такім чынам характарызуюцца паводзіны пчол. Недастатковая інфармацыя крыніцы, на жаль, не дазваляе меркаваць, што канкрэтна мелася на ўвазе: танец пчол, шлюбны палёт маткі ці іншае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Напа́чэ ’больш за ўсё, асабліва’ (Пятк.), укр.найпа́к, найпаче ’найбольш, асабліва’, рус.найпаки ’асабліва’, наипаче ’іншым разам, часам’, ’як быццам, накшталт’, смален.найпаче ’больш за ўсё, асабліва’, балг.на́й‑паче ’тс’, макед.najnane ’тс’, ст.-слав. найпауе ’тс’. Найвышэйшая ступень параўнання ад пак(і) ’усё ж’ (гл.), падрабязней гл. ESSJ SG, 2, 537.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Се́йбіт ‘сявец’ (ТСБМ, Гарэц., Ласт., Др.-Падб., Растарг., Бяльк., Сцяшк.; гом., ЛА, 3). Дэрыват ад сеяць (гл.) з суф. ‑іт праз прамежкавую ступень назоўніка *сейба, параўн. польск.śiejba ‘сяўба’ (аб суф. гл. Сцяцко, Афікс. наз., 157), або ў выніку прыпадабнення складоў ад се́ўбіт ‘сявец’ (Ян., Мат. Маг.), што да сяўба́, гл. таксама сяўбі́т.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сы́ра ’міфічная істота’: каб цябе сыра ўбіла (Касп.), ’прастуда’: каб цябе сыра ламанула (Мат. Маг. 2), сы́ра: сыра переломила ’раптоўна памёр’ (Шымк. Собр.). Паводле Карскага (2–3, 325), эліпсіс з сырая зямля: каб цябе сырая зьела (“легко подразумевается земля”), аднак спалучэнні з рознымі дзеясловамі дэманструюць высокую ступень персаніфікацыі (табуізацыі?) першапачатковай семантыкі. Гл. сыры.