уда́члівы, ‑ая, ‑ае.
Такі, справы якога заўсёды завяршаюцца ўдачай, якому ва ўсім вязе. Удачлівы рыбалоў зноў нёс рыбіну. Рылько. // Паспяховы, удачны. Пан Міханевіч нешта апавядае другому, незнаёмаму мне аб сваім удачлівым паляванні. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чу́ждый
1. (непричастный) непрыхі́льны (да чаго); (свободный) во́льны (ад чаго); (далёкий) далёкі (ад чаго);
чу́ждый интри́г непрыхі́льны да інтры́г (далёкі ад інтры́г);
чу́ждый за́висти во́льны ад за́йздрасці;
он чужд э́тому де́лу ён далёкі ад гэ́тай спра́вы (непрыхі́льны да гэ́тай спра́вы);
2. (чужой) уст. чужы́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дыплама́тыя, -і, ж.
1. Дзейнасць урада па ажыццяўленні знешняй, міжнароднай палітыкі дзяржавы.
2. перан. Тонкі разлік, умельства і спрыт у дзеяннях, накіраваных на дасягненне якой-н. мэты.
Наскрозь бачу тваю дыпламатыю.
|| прым. дыпламаты́чны, -ая, -ае.
Дыпламатычныя адносіны.
Д. падыход да справы.
○
Дыпламатычны корпус — замежныя дыпламаты, акрэдытаваныя ў якой-н. краіне.
|| наз. дыпламаты́чнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прычыні́цца¹, -ыню́ся, -ы́нішся, -ы́ніцца; зак.
1. да чаго. Стаць прычынай чаго-н.
Самаахвярная праца людзей прычынілася да росквіту гаспадаркі.
2. да чаго. Стаць саўдзельнікам якой-н. справы; далучыцца да чаго-н.
П. да развіцця музычнага мастацтва. П. да размовы.
3.(1 і 2 ас. не ўжыв.). Здарыцца, адбыцца.
Прычынілася бяда.
|| незак. прычыня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цягані́на, ‑ы, ж.
1. Уст. Судовая справа. Злосць забірае Аксёна. Перад яго вачамі ўстаюць суды і доўгая цяганіна з панам Скірмунтам і гэты пройгрыш справы па ўсіх інстанцыях. Колас. [Мужык:] — Нічога не даб’ешся. Была і ў нас такая цяганіна з панам за выпас. Якімовіч. // Разм. Непрыемная, клапатлівая справа. [Галена:] — Я цяпер пачынаю ўпэўнівацца, што ўся тая мая цяганіна, уся тая мая універсітэцкая справа — гэта яго [Нахлябіча] работа. Мабыць, ён, здаецца мне, абвясціў мне сёння вайну. Чорны.
2. Разм. Наўмыснае зацягванне якой‑н. справы; маруднае рашэнне якога‑н. пытання. [Іллюк:] — Так лёгка мяне адпусцяць з Парэчча, ты [Люда] думаеш? Ой, не! Цяганіны і размоў хопіць. Хадкевіч. Прыстром.. стварыў непатрэбную і шкодную для справы цяганіну. Шынклер. Яшчэ нямала скаргаў на цяганіну з вырашэннем розных бытавых патрэб працоўных. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Таратэ́нты ’розныя асабістыя, уласныя справы’ (Нас.). Відаць, эўфемізм, аформлены экспрэсіўным суф. ‑энты на польскі лад, зыходнае, магчыма, *таратуты ад гукапераймання, параўн. укр. тарату́та ’выклічнік, што перадае стук пры таўчэнні ў ступе’, параўн. ЕСУМ, 5, 521. Параўн. таксама тарэмтанды, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
інтэрве́нцыя
(лац. interventio)
узброенае ўмяшанне адной ці некалькіх дзяржаў ва ўнутраныя справы другой дзяржавы з мэтай задушэння рэвалюцыі, захопу тэрыторыі, устанаўлення свайго панавання і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
тэхніцы́зм
(ад тэхніка)
1) празмернае захапленне тэхнічным бокам якой-н. справы на шкоду яе сутнасці;
2) празмернасць у адлюстраванні тэхнікі, вытворчасці, машын у мастацкіх творах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ВАЛАСНЫ́ СУД,
ніжэйшы саслоўны сял. суд у Рас. імперыі ў 2-й пал. 19 — пач. 20 ст. Засн. ў 1861. На аснове мясц. звычаяў разглядаў найб. пашыраныя крымін. і цывільныя справы. Паводле «Часовых правіл аб валасным судзе» 1889 поўнасцю залежаў ад мясц. адміністрацыі, шырока ўжываў цялесныя пакаранні.
т. 3, с. 473
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ЛА́БЗА Іван, майстар разьбярнай і сталярнай справы 17 ст. Паходзіў з Беларусі. Працаваў у Аружэйнай палаце Маскоўскага Крамля, дзе разам з інш. майстрамі-беларусамі рабіў ківоты, крэслы і інш. рэчы для царскага дома. У 1683 прымаў удзел ва ўстаноўцы іканастаса ў царкве Данскога манастыра ў Маскве.
т. 9, с. 82
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)