Verbum

анлайнавы слоўнік

мно́гие мн.

1. прил. мно́гія, шмат які́я, род. шмат які́х;

во мно́гих отноше́ниях у мно́гіх адно́сінах, у шмат які́х адно́сінах;

по мно́гим причи́нам па мно́гіх (шматлі́кіх) прычы́нах, па шмат які́х прычы́нах;

мно́гие го́ды мно́гія гады́, шмат год;

мно́гие мужчи́ны мно́гія мужчы́ны, шмат хто з мужчы́н, шмат які́я мужчы́ны;

мно́гие дере́вья повысыха́ли мно́гія (шмат які́я) дрэ́вы павысыха́лі (пасо́хлі);

мно́гая ле́та церк. мно́гія ле́ты;

2. сущ. мно́гія, -гіх, шмат хто, род. шмат каго́;

мно́гие так ду́мают мно́гія так ду́маюць, шмат хто так ду́мае;

он мно́гих здесь зна́ет ён мно́гіх (шмат каго́) тут ве́дае;

мно́гим так ка́жется мно́гім (шмат каму́) так здае́цца;

мно́гие из нас мно́гія (шмат хто) з нас; см. мно́гое.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сухі́ в разн. знач. сухо́й;

суха́я бялі́зна — сухо́е бельё;

сухо́е паве́тра — сухо́й во́здух;

сухо́е ле́та — сухо́е ле́то;

сухо́е дрэ́ва — сухо́е де́рево;

суха́я рука́ — суха́я рука́;

с. хлеб — сухо́й хлеб;

суха́я е́жа — суха́я пи́ща;

с. ка́шаль — сухо́й ка́шель;

суха́я сустрэ́ча — суха́я встре́ча;

сухо́е апавяда́нне — сухо́й расска́з;

с. трэск — сухо́й треск;

○ сухі́я кармы́ — с.-х. сухи́е корма́;

суха́я пераго́нка — тех. суха́я перего́нка;

сухо́е віно́ — сухо́е вино́;

с. паёк — сухо́й паёк;

с. лік — спорт. сухо́й счёт;

с. лёд — сухо́й лёд;

◊ выйсці́ сухі́м з вады́ — вы́йти сухи́м из воды́;

с. зако́н — сухо́й зако́н;

трыма́ць по́рах сухі́м — держа́ть по́рох сухи́м;

аб сухі́м хле́бе — сухи́м хле́бом пита́ясь;

сухо́й ні́ткі не застало́ся — сухо́й ни́тки не оста́лось;

сухо́га ме́сца няма́ — сухо́го ме́ста нет

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

high² [haɪ] adj.

1. высо́кі;

a high ground высо́кае ме́сца, узвы́шша

2. высо́кі; які́ знаходзіцца на вышыні́, наве́рсе;

a high shelf высо́кая палі́ца

3. вялі́кі; бо́льшы, чым звыча́йна;

a high pulse больш ча́сты пульс

4. (in) насы́чаны, з высо́кай ко́лькасцю (чаго-н.);

food high in protein е́жа з вялі́кай ко́лькасцю бялку́

5. вышэ́йшы, высокапаста́ўлены; вярхо́ўны;

a high rank вышэ́йшы чын

6. дарагі́, высо́кі (пра цану, стаўкі і да т.п.);

Living is high here. Жыццё тут дарагое.

7. які́ знаходзіцца ў разга́ры;

high summer разга́р ле́та

8. (on) мо́цна п’я́ны; ачмурэ́лы, адурэ́лы ад нарко́тыкаў;

get high ап’яне́ць, адурэ́ць (ад алкаголю, наркотыкаў і да т.п.)

♦

be/get on your high horse infml ва́жнічаць, трыма́цца фанабэ́рліва;

have a high old time dated, infml до́бра право́дзіць час;

high and dry

1) вы́кінуты або́ вы́цягнуты на бе́раг (пра судна)

2) пакі́нуты ў бядзе́;

high and mighty infml пага́рдлівы, фанабэ́рлівы, ганары́сты, напы́шлівы; улада́рны;

high as a kite infml мо́цна ўзбу́джаны пад уплы́вам алкаго́лю або́ нарко́тыкаў;

high days and holidays фестыва́лі або́ і́ншыя ўрачы́стасці;

smell/stink to high heaven infml

1) мець мо́цны непрые́мны пах, смярдзе́ць

2) быць несумле́нным, крываду́шным або́ амара́льным чалаве́кам

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

ГО́ЛСУАРСІ

(Galsworthy) Джон (14.8.1867, Кінгстан-Хіл, графства Сурэй, Вялікабрытанія — 31.1.1933),

англійскі пісьменнік. Скончыў Оксфардскі ун-т. Заснавальнік ПЭН-клуба (1921). Манум. эпапея Голсуарсі — хроніка сям’і Фарсайтаў — складаецца з дзвюх трылогій: «Сага пра Фарсайтаў» (раманы «Уласнік», 1906; «У пятлі», 1920; «Здаецца ў наём», 1921; навелы-інтэрлюдыі «Апошняе лета Фарсайта», 1918; «Абуджэнне», 1920) і «Сучасная камедыя» (раманы «Белая малпа», 1924; «Сярэбраная лыжка», 1926; «Лебядзіная песня», 1928; навелы-інтэрлюдыі «Ідылія», «Сустрэчы», абедзве 1927), ахоплівае жыццё Вялікабрытаніі канца 19 — 1-й трэці 20 ст. Ён аўтар зб-каў апавяданняў «Пад чатырма вятрамі» (1897), «На фарсайцкай біржы» (1930) і інш., раманаў «Віла Рубэйн» (1900), «Сядзіба» (1907), «Патрыцый» (1911), «Фрылэнды» (1915) і інш.; трылогіі «Канец главы» (раманы «Дзяўчына-сябар», 1931; «Квітнеючая пустыня», 1932; «Праз раку», 1933); п’ес «Сярэбраная скрынка» (1909), «Мёртвая хватка» (1920) і інш. Асэнсоўваў тэмы: уласніцтва і прыгажосць, уласніцтва і творчасць, «выхаванне пачуццяў» і духоўнае ўдасканаленне асобы, жыццё і мастацтва. Творам Голсуарсі ўласцівы эпічная шырыня, аб’ектыўнасць і шматграннасць у адлюстраванні рэчаіснасці, маштабнасць абагульненняў, спалучэнне псіхал. аналізу з гісторыка-сацыяльным, адметную функцыю ў іх выконвае разгорнутая сістэма сімвалаў. Аўтар літ.-крытычных артыкулаў, у т. л. праграмных «Алегорыя пра пісьменніка», «Некалькі труізмаў пра драматургію» (абодва 1909), «Туманныя думкі пра мастацтва» (1911), «Літаратура і жыццё» (1931) і інш. Нобелеўская прэмія 1932.

Тв.:

Рус. пер. — Собр. соч. Т. 1—16. М., 1962;

Собр. соч. Т. 1—8. М., 1983—87;

Конец главы. М., 1984.

Літ.:

Дубашинский И.А. «Сага о Форсайтах» Джона Голсуорси. М., 1978;

Дюпре К. Джон Голсуорси: Биогр.: Пер. с англ. М., 1986;

Дьяконова Н.Я. Джон Голсуорси, 1867—1933. Л.; М., 1960;

Жантиева Д.Г. Джон Голсуорси // Жантиева Д.Г, Английский роман XX в., 1918—1939. М., 1965;

Тугушева М.П. Джон Голсуорси. М., 1973;

Джон Голсуорси: Биобиблиогр. указ. М., 1958.

Е.А.Лявонава.

т. 5, с. 325

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

nah

a блі́зкі, недалёкі

ein ~er Freund — блі́зкі ся́бар [друг]

die ~e Stadt — блі́зкі [бліжэ́йшы] го́рад

in ~er Zúkunft — у недалёкай бу́дучыні, ху́тка

der Sómmer ist ~(e) — набліжа́ецца ле́та

ich war ~e darán… — яшчэ́ кры́ху [чуць], i я…

adv (an, bei, von D) паблі́зу, каля́, недалёка (ад каго-н., чаго-н.), по́бач (з кім-н., чым-н.)

von [aus] ~ und fern — адусю́ль, з усі́х канцо́ў

etw. von ~ betráchten — разгляда́ць што-н. зблі́зку

j-m zu ~(e) tréten* — зачапі́ць, пакрыўдзіць каго́-н.

~ verwándt sein — быць у блі́зкім свая́цтве

~e darán sein, etw. zu tun* — збіра́цца [быць ама́ль гато́вым] зрабі́ць што-н.

prp (D) каля́, по́бач, паблі́зу

~ dem Háus — каля́ до́му, паблі́зу [по́бач] з до́мам

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

АНГІ́ЛЬЯ,

Ангуіла (Anguilla), уладанне Вялікабрытаніі ў Вест-Індыі, на а-вах Ангілья і Самбрэра ў паўн. частцы М. Антыльскіх а-воў. Пл. 91 км². Нас. 8,8 тыс. чал. (1992), пераважна афр. паходжання. Афіцыйная мова — англійская. Пануючая рэлігія пратэстантызм (англіканства і метадызм). Адм. цэнтр — г. Валі. Нац. свята — Дзень Ангільі (20 мая).

Прырода. Ангілья — нізкі вапняковы востраў, акаймаваны рыфамі. Развіты карст. Клімат трапічны пасатны, гарачы. Сярэднямесячныя т-ры паветра 18—24 °C. Ападкаў 700—1200 мм за год. Характэрны моцныя ўраганы ў канцы лета. Глебы чырваназёмныя, расліннасць — другасная саванна.

Гісторыя. Востраў адкрыты ў 1493 Х.Калумбам. Першыя паселішчы засн. ў 1631 галандцамі. З 1650 англ. калонія, якую ў 1745 і 1796 спрабавала захапіць Францыя. З 1882 Ангілья адміністрацыйна аб’яднана з а-вамі Сент-Кітс і Невіс; разам з імі ўваходзіла ў 1958—62 у Вест-Індскую федэрацыю; у лют. 1967 астравы набылі статус «асацыіраванай з Вялікабрытаніяй дзяржавы». Пасля заявы пра разрыў з Сент-Кітсам і Невісам (1967) Ангілья ў лют. 1969 у аднабаковым парадку абвясціла сябе незалежнай рэспублікай. У сак. 1969 Вялікабрытанія высадзіла на Ангілью свае войскі і аднавіла кантроль над востравам. У 1976 Ангілья атрымала частковае самакіраванне. Аддзяленне Ангільі ад астатніх астравоў у 1980 замацавана англ. парламентам. Дзейнічаюць Нац. альянс, Дэмакр. партыя.

Гаспадарка. Аснову эканомікі складаюць турызм, вытв-сць лодак, здабыча солі і морапрадукгаў. С.-г. патэнцыял абмежаваны. Апрацоўваецца 5% тэрыторыі. Доля сельскай гаспадаркі і рыбалоўства не перавышае 10% валавога ўнутр. прадукту (ВУП). Асн. культуры — батат, гарох, сорга, кукуруза. На мясц. патрэбы гадуюць авечак, коз, свіней. Вядзецца лоўля рыбы і амараў, здабываецца соль. На турызм прыпадае 29% (1987) ВУП. Асн. транспарт — аўтамабільны. Працягласць дарог 90 км, з іх 46 км з цвёрдым пакрыццём. 2 гавані — Роўд-Бей і Блоўінг-Пойнт. Аэрапорт Уолблейк. У пач. 1990 у Ангільі зарэгістравана 45 замежных аддз. банкаў. Знешняя фін. дапамога (у асн. Вялікабрытаніі) складае каля 3 млн. долараў за год. Ангілья экспартуе соль у Трынідат і Табага, амараў на сумежныя астравы (асн. крыніца экспартных паступленняў каля 64% прыбытку ў 1987). Грашовая адзінка — усх.-карыбскі долар.

т. 1, с. 343

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГРО́ДЗЕНСКІЯ ПАЎСТА́НЦКІЯ АТРА́ДЫ,

узброеныя фарміраванні ў паветах Гродзенскай губ. ў ходзе паўстання 1863—64. Першым іх буйным выступленнем быў напад у ноч на 11.1.1863 паўстанцкіх атрадаў (усяго больш за 1000 чал.) пад агульным камандаваннем У.Ціхорскага (Замэчка) на гарнізон г. Сураж. Паўстанцы разграмілі ротны цэйхгаўз, папсавалі чыг. і тэлегр. сувязь. Да 20.1.1863 атрады Ціхорскага, Р.Рагінскага, С.Сангіна, Б.Рыльскага, В.Левандоўскага (усяго каля 5000 чал.) сканцэнтраваліся ў мяст. Сямяцічы Бельскага пав. (цяпер тэр. Польшчы), аднак 26 студз. былі выбіты адтуль. У крас. 1863 у Сакольскім пав. (цяпер Польшча) сфарміраваны атрад В.Урублеўскага, які аб’яднаўся з беластоцкім (узначальвалі афіцэры А.Баранцэвіч, Ю.Эйтмановіч і інш.), а таксама з атрадам з Бельскага пав. на чале з Э.Кярсноўскім. Адначасова ў Гродзенскім пав. створаны атрад А.Лянкевіча (Ляндара, 200 чал.), які пасля бою 22 крас. каля мяст. Азёры пайшоў у Ваўкавыскі пав., дзе злучыўся з мясц. атрадам Г.Стравінскага (Млотка). У ходзе бою 2—3 мая паблізу в.Міхалін Кобрынскага пав. пад націскам паўстанцаў (500—800 чал.) урадавыя войскі (2 роты салдат і каля 100 казакоў) адступілі. У Пружанскім пав. ў крас. быў сфарміраваны атрад Ф.Влодэка, у Слонімскім пав. дзейнічаў атрад Ф.Юндзіла (каля 250 чал.). У Кобрынскім пав. 25 крас. — 1 мая створаны атрад Р.Траўгута (Кракаўскага), да якога ў маі далучыўся брэсцкі атрад на чале з Я.Ваньковічам (Лялівам). У Брэсцкім пав. сфарміраваны атрад Стасюкевіча (каля 300 чал.). На тэр. Гродзенскай і Аўгустоўскай губ. дзейнічаў таксама атрад Тышкі (каля 100 чал.), у Гродзенскай пушчы з лют. 1863 — атрад Л.Нарбута (пасля яго гібелі атрад ўзначальваў К.Парадоўскі, у ім змагаліся М.Э.Андрыёлі і Ф.Багушэвіч). На тэр. губерні дзейнічалі і больш дробныя атрады. Самая вял. бітва адбылася ў маі 1863 каля в.Мілавіды (гл. Мілавідская бітва 1863). Асаблівасцю Гродзенскіх паўстанцкіх атрадаў было адносна шырокае прадстаўніцтва ў іх сялян. Атрады захоплівалі павятовыя канцылярыі, знішчалі дакументы, вярталі сялянам сабраныя падаткі, а казённыя грошы пад распіску бралі на патрэбы атрада. У канцы лета — пач. восені 1863 паводле рашэння Выканаўчага аддзела Літвы ўзбр. барацьба на тэр. Беларусі і Літвы, у т. л. ў Гродзенскай губ., спынена. Рэшткі Гродзенскіх паўстанцкіх атрадаў адышлі ў Падляшша, дзе пэўны час працягвалі барацьбу.

т. 5, с. 441

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

come

[kʌm]

v.i. came, come

а) прыхо́дзіць

Come here! — Хадзі́ сюды́

to come flying! — прылята́ць

to come running — прыбяга́ць

б) прыяжджа́ць; прылята́ць

to come by car — прые́хаць машы́наю

в) прыбыва́ць

They will come home tomorrow — Яны́ прые́дуць за́ўтра

2) настава́ць, прыхо́дзіць

Summer came — Наста́ла ле́та

3) здара́цца

How did it come that… — Як так ста́лася, што…

4) браць пача́так, пахо́дзіць

These words came from Latin — Гэ́тыя сло́вы прыйшлі́ з лаці́ны

to come of a poor family — пахо́дзіць зь бе́днае сям’і́

No good will come of it — Нічо́га до́брага з гэ́тага ня вы́йдзе

•

- come about

- come across

- come at

- come back

- come between

- come by

- come down

- come forward

- come in

- come in to

- come in handy

- come in sight

- come in time

- come in to

- come off

- Come off it!

- come on

- Come on!

- come out

- come over

- come to

- come to blows

- come to one’s senses

- come to terms

- come together

- come true

- come up

- come up with a solution

- come what may…

- How come?

- if worst comes to worst

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

use

[ju:z]

v.t.

1) ужыва́ць; карыста́цца

We use spoons to eat soup — Мы ўжыва́ем лы́жкі, каб е́сьці су́п

2) ужыва́ць сло́вы, фра́зы; гавары́ць

to use bad grammar — гавары́ць неграматы́чна (няпра́вільна).

3) ста́віцца, адно́сіцца

4) ужыва́ць, выдатко́ўваць

We have used most of the money — Мы вы́даткавалі бальшыню́ гро́шай

5) скарысто́ўваць

May I use your telephone? — Ці магу́ пакарыста́цца ва́шым тэлефо́нам?

[ju:s]

1) ужыва́ньне n.

the use of tools — ужыва́ньне прыла́даў

2) ужы́так -ку m.

methods long out of use — мэ́тады, які́я даўно́ вы́йшлі з ужы́тку

3) кары́сьць, прыда́тнасьць f.

What’s the use of it? — Яка́я кары́сьць з гэ́тага?

4) спо́саб выкарысто́ўваньня

a poor use of materials — благо́е выкарысто́ўваньне матэрыя́лаў

5) карыста́ньне n.

a park for the use of all the people — парк для агу́льнага карыста́ньня

6) патрэ́ба f.

He had no further use for it — Гэ́та яму́ ўжо́ было́ непатрэ́бна

7) пра́ва або́ прывіле́й карыста́ньня

to have the use of a boat for the summer — мець пра́ва карыста́цца ло́дкай на праця́гу ле́та

•

- have no use for

- in use

- make use of

- put to use

- used to

- use up

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

сакаві́ты, ‑ая, ‑ае.

1. Які змяшчае шмат соку. Такое высокае і сакавітае кепскае шчаўе расло, што між яго трэба было адшукваць рэдкія і хілыя кусцікі чырвонай канюшыны. Пянкрат. Нясуць калгаснікі на рынак Лясоў багатыя дары: Маліну, зорныя суніцы, Тугіх парэчак шрот буйны. І сакавітыя чарніцы З прыемным водарам лясным. Жычка. // Водарны, духмяны. Нашто тое лета, калі няма жніва, калі на пасецы не раяцца пчолы, не пахнуць у садзе чырванабокія сакавітыя малінаўкі?.. Кулакоўскі. // Апетытны, смачны, не сухі. — Шынкевіч таксама добрая цаца! — падчэпліваючы відэльцам сакавітую бакавіну ліня з каструлі, абурана прадаўжаў Фама Гаўрылавіч. Паслядовіч.

2. перан. Разм. Поўны сіл, здароўя, энергіі (пра чалавека). Перад самай вайной цётка прыязджала да нас у госці з нейкай сакавітай і гладкай рагатухай. Карпюк. // Яркі, свежы, поўны (пра вусны, рот). Смяяліся яе [Гаецкай] сакавітыя вусны, выпешчаныя шчокі — то з’яўляліся, то знікалі сімпатычныя ямачкі на іх. Шамякін. // Прыемны, поўны задавальнення. Паміж двума сакавітымі пацалункамі Сімон пачуў такую лічбу, ад якой яму стала холадна. Самуйлёнак.

3. перан. Каларытны, насычаны спалучэннем яркіх фарбаў. Сакавітыя фарбы пейзажу.

4. перан. Трапны, вобразны (пра мову, словы і пад.). Сварыліся [шляхта] на сакавітай беларускай мове, хоць называлі яе мужыцкай, часта ўстаўляючы словы «пане» — ды так, каб яно гучала праз нос. Пестрак. Калі плытагон выходзіць у сплаў, дарога абяцае яму сустрэчы... Яны то радасныя, з сакавітымі кпінамі і блазенскім рогатам, то гаркава-маўклівыя. Карамазаў.

5. перан. Гучны, звонкі, прыемны (пра гук, голас і пад.). Ад Еўніч і Старыцы яшчэ чулася іх гамонка, а часам і жніўная песня, у якой высока лунаў, ведучы яе, чый-небудзь сакавіты голас. Хадкевіч. Мужчыны смяяліся, і смех самога расказчыка быў такі сакавіты і гучны, што конік, стрыгучы вушамі, нават без пугі пачаў хутчэй перабіраць нагамі. Сіўцоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)