Да́ча ’даванне’ (Байк. і Некр.), таксама палес. (гл. Клімчук, Лекс. Палесся. М., 1968, 30). Узыходзіць да прасл. праформы *datja (ад *dati̯). Параўн. агляд форм у Трубачова, Эт. сл., 4, 195–196: значэнні лексем, паколькі яны паходзяць з аддзеяслоўнага імені, вельмі шматлікія (ад nomen actionis да назваў канкрэтных прадметаў). Параўн. яшчэ Папоўская–Таборская, Бел.-польск. ізал., 103.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Макатра́ ’макацёр’ (слуц.Шн. 2; гом., Мат. Гом.), укр.макіт́ра, польск.makotra, makutra, рус.макитра, кур.макотра, макотря. Як і макацёр (гл.), цяпер гэта характэрныя бел.-укр. словаскладанні (да іх арэалу прымыкаюць пагранічныя рус. і польск. лексемы), аднак яны маюць прыкметы старажытных (яшчэ праславянскіх) утварэнняў: makotьra, makotьrtь, makoterъ (Трубачоў, Ремесл. терм., 259–260). Да мак і церці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плюшча́к ’пустое насенне (у гарбузах), зярняткі ў коласе’ (ТС; жытк., Нар. словатв.), рус.дыял.плюшчацца ’няспелы стручок гароху, бобу’. Магчыма, да плюска/ (гл.); паводле БЕР (5, 383), балг.плюски ’боб ці гарох з малымі гарошынамі, малады боб ці гарох’ мелі ў якасці зыходнага значэнне ’пухір’, бо яны мяккія і сакавітыя. Малаверагодна: хутчэй да плюшчыць. сплюшчаны ’пляскаты’, параўн. плашчак3.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
slang
[slæŋ]1.
n.
1) размо́ўная гу́тарка
2) слэнг, жарго́н -у m.
2.
v.
ла́яць, зьневажа́ць
They slanged away at each other — Яны́ ла́яліся адзі́н на аднаго́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
reconcile
[ˈrekənsaɪl]
v.i.
1) пагаджа́ць; узгадня́ць
it is hard to reconcile oneself to being sick — Ця́жка пагадзі́цца з хваро́бай
2) ула́джваць спрэ́чку, пагаджа́ць
They reconciled — Яны́ пагадзі́ліся
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
бесцырымо́ннасць, ‑і, ж.
Уласцівасць бесцырымоннага; развязнасць. Не надта блізка знаёмы яны [Тарас і Славік] .. А таму Славіку пры ўсёй яго бесцырымоннасці нялёгка было папрасіць грошай у гэтага спакойнага, старэйшага па ўзросту хлопца.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дацямна́, прысл.
Да надыходу цемнаты, да змяркання. Гарадскія шафёры ціснулі на ўвесь газ. Яны спяшаліся дацямна дабрацца дадому.Корбан.Верас ліловы, як на цымбалах, Ціха трымціць увесь дзень дацямна.Агняцвет.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́прасаваць, ‑сую, ‑суеш, ‑суе; зак., што.
Выгладзіць гарачым прасам; разгладзіць. Выпрасаваць памытую кашулю. □ У суботу пасля работы мы выпрасавалі касцюмы, наваліліся і так надраілі чаравікі, што яны аж зіхацелі.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ані́, прысл.(звычайназадмоўем).
Ніколькі, зусім. [Янка:] — Можа з раніцы яны [трусы] І не кормлены ані?Гілевіч.Як гэта дзіўна ўсё ж — яна [Наста] ані Ганебнай смерці не баіцца сёння!А. Астапенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асатане́лы, ‑ая, ‑ае.
Які дайшоў да крайняй лютасці, злосці. Яны [хлопцы], як асатанелыя, рэзалі .. невады, сцягвалі іх на бераг.Няхай.Вечарамі і ўначы дралі.. [лягушкі] горла, як асатанелыя, на ўсе лады.Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)