пры́казка, ‑і, ДМ ‑зцы; Р мн. ‑зак; ж.
1. Устойлівае вобразнае выслоўе павучальнага зместу, якое носіць абагульняючы характар. Нічога ў спадчыну не даў мне бацька, Апроч вядомай прыказкі людской: «Менш гавары, а болей слухай, Сёмка». Глебка. «Ліслівае цяля дзве маткі ссе». Вы гэту прыказку напэўна чулі ўсе. Крапіва.
2. Прыгаворка, зачын казкі. Гэта прыказка, а казка наперадзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
энцыклапеды́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да энцыклапедыі; які мае характар энцыклапедыі (у 1 знач.). Энцыклапедычны слоўнік. □ Значнае месца ў слоўніках Л. Зізанія і П. Бярынды займае энцыклапедычны прынцып тлумачэння. Суднік.
2. Усеабдымны, усебаковы, які ахоплівае розныя галіны ведаў. Студэнты .. [дацэнта] любілі за энцыклапедычныя веды, за прастату, за своеасаблівы, стыль лекцый, які мог фарміравацца толькі ў «мужчынскім» інстытуце. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пералама́ць сов.
1. перелома́ть;
ве́цер ~ма́ў дрэ́вы — ве́тер перелома́л дере́вья;
2. переломи́ть;
п. па́лку — перелома́ть па́лку;
3. перен. (перебороть, переменить) переломи́ть;
п. хара́ктар — переломи́ть хара́ктер;
п. яго́ ўпа́ртасць — переломи́ть его́ упря́мство
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Гіме́ць ’гусці’ (КЭС). Рус. дыял. гиме́ть ’тс’, ги́ми́ть ’гусці; шумець, рабіць шум пры перамяшчэнні’. Трубачоў (Эт. сл., 7, 222) рэканструюе прасл. *gyměti, *gymiti, якое, магчыма, мае гукапераймальны характар, але даўнасць і далейшыя сувязі гэтых лексем няясныя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
во́браз, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. У філасофіі: вынік і ідэальная форма адлюстравання прадметаў і з’яў матэрыяльнага свету ў свядомасці чалавека.
2. Выгляд, аблічча, якія ўзнікаюць у памяці, ва ўяўленні.
В. маці.
3. Жывое, нагляднае ўяўленне аб кім-, чым-н.
Светлыя вобразы будучага.
4. У мастацтве: абагульненае мастацкае адлюстраванне рэчаіснасці, увасобленае ў форму канкрэтнай індывідуальнай з’явы.
Паэт мысліць вобразамі.
5. У мастацкім творы: тып, характар, створаны пісьменнікам, мастаком, артыстам.
Вобразы рамана.
Артыст увайшоў у в. (ужыўся ў ролю). Стварыць в. рабочага.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
вы́хаваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.
1. каго (што). Вырасціць, даўшы адукацыю, навучыўшы паводзіць сябе.
В. дзяцей.
В. кадры інтэлігенцыі.
2. каго (што). Шляхам сістэматычнага ўздзеяння, уплыву сфарміраваць чый-н. характар.
В. мужнага барацьбіта.
3. што ў кім. Прывіць што-н. каму-н., усяліць што-н. у каго-н.
В. у дзецях любоў да радзімы.
|| незак. выхо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. выхава́нне, -я, н.
В. дзяцей.
В. волі.
Узяць на в.; прым. выхава́ўчы, -ая, -ае. Выхаваўчая работа.
В. працэс.
В. сродак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
адно́сіны, -сін.
1. гл. аднесціся, адносіцца.
2. Сувязі паміж людзьмі, пэўнымі групамі або краінамі, якія ўзнікаюць у працэсе іх дзейнасці; погляд на што-н., характар паводзін, абыходжання каго-н. з кім-, чым-н.
А. паміж бацькамі і дзецьмі.
Дыпламатычныя а.
3. Дачыненне да каго-, чаго-н.; узаемная сувязь, залежнасць з’яў або іх кампанентаў.
Мець а. да гандлю.
А. прычыны да выніку.
◊
Ва ўсіх адносінах — з любога пункту гледжання.
У адносінах да каго-чаго — ужыв. ў якасці прыназоўніка са знач. напрамку дзеяння.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
occupation [ˌɒkjuˈpeɪʃn] n.
1. заня́так, род/хара́ктар заня́ткаў, прафе́сія;
What’s your occupation? Кім вы працуеце?;
He is an engineer by occupation. Ён інжынер па прафесіі.
2. заня́так, спра́ва; правядзе́нне ча́су, ба́ўленне ча́су
3. акупа́цыя;
occupation forces акупацы́йныя во́йскі
4. улада́нне, вало́данне, карыста́нне, арэ́нда
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
bristly
[ˈbrɪsəli]
adj. -tlier, -tliest
1) шчаці́ністы, шо́рсткі, калю́чы
a bristly chin — калю́чая барада́
2) Figur. ко́лкі, зье́длівы
a bristly temper — зье́длівы хара́ктар
a bristly mood — задзі́рлівы настро́й
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Заразі́ха ’расліна-паразіт Orobanche L.’ Рус., укр. зарази́ха ’тс’. Параўн. польск. zaraza, чэш., славац. záraza ’тс’. Паводле Махэка (Jména rostl., 217), чэш. з польск. Зважаючы на паразітны характар расліны, відаць, вытворны назоўнік з суф. ‑іха ад зараза (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)