пле́чы (род. плячэ́й)

1. см. плячо́;

2. только мн., порт. спи́нка ж.;

3. только мн. спина́ ж.;

штурхану́ць у п. — толкну́ть в спи́ну;

4. род. плеч карт. руба́шка;

◊ як гара́ з плячэ́й — как гора́ с плеч;

мець за пляча́мі — име́ть за плеча́ми;

паціска́ць пляча́мі — пожима́ть плеча́ми;

узвалі́ць на п. — взвали́ть на пле́чи;

з плеч дало́ў — с плеч доло́й;

як у бо́га за пляча́мі — как у Христа́ за па́зухой;

вы́везці (вы́несці) на сваі́х пляча́х — вы́везти (вы́нести) на свои́х плеча́х;

стая́ць за пляча́мі — (у каго) стоя́ть за спино́й (у кого);

сядзе́ць за пляча́мі — (чыімі) сиде́ть за спино́й (чьей);

за пляча́мі (у каго) рабі́ць (што) — за спино́й (у кого) де́лать (что);

за пляча́мі не насі́ць — в тя́гость не бу́дет; карма́н не дерёт;

ляжа́ць на пляча́х — лежа́ть на плеча́х;

з чужы́х плячэ́й — с чужо́го плеча́;

мець галаву́ на пляча́х — име́ть го́лову на плеча́х;

на пляча́х праці́ўніка — воен. на плеча́х проти́вника;

ко́сы са́жань у пляча́х — коса́я са́жень в плеча́х, пле́чи — коса́я са́же́нь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

за прыназ

1. hínter (A на пыт «кyды?», D на пыт «дзe?»); jénseits (G) (па той бок); áußerhalb (G) (звонку);

за ха́тай hínter dem Haus;

за рако́й jénseits des Flússes;

2. (следам) nach (D);

адзі́н за адны́м éiner nach dem ánderen;

крок за кро́кам (павольна) Schritt für Schritt; (паступова) allmählich, Schritt um Schritt;

3. (дзеля, на карысць) für (A);

змага́цца за што-н für [um] etw. kämpfen;

4. (каля) an (A на пытанне «кyды?», D на пытанне «дзe?»);

се́сці за стол sich an den Tisch sétzen;

сядзе́ць за стало́м am Tisch sítzen*;

5. (на працягу часу) während (G), im Láufe (G); in (D);

за апо́шні час in létzter Zeit;

6. (для абазначэння высновы, прычыны) für (A), wegen (G);

узнагаро́дзіць каго-н за што-н j-n für etw. áuszeichnen (чым-н mit D);

бяле́йшы за снег wéißer als Schnee;

чарга́ за табо́й du bist dran, du bist an der Réihe;

за выключэ́ннем [выня́ткам] mit Áusnahme von (D); áusgenommen (A);

за по́ўнач nach Mítternacht;

піць за чыё-н здаро́ўе auf j-s Wohl [Gesúndheit] trínken*;

за і су́праць das Für und Wíder, Pro und Kóntra [Cóntra];

за кошт auf Kósten; durch (A)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

рука́ ж Hand f -, Hände (кісць); Arm m -(e)s, -e (уся рука);

уме́лыя рукі geschíckte Hände;

узя́ць на рукі auf den Arm néhmen*;

пада́ць руку́ die Hand gében* [réichen];

павіта́цца з кім-н за руку́ j-n mit éinem Händedruck [per Hándschlag] begrüßen;

узя́ць каго-н пад руку́ sich bei j-m éinhaken [únterhaken];

прашу́ падня́ць рукі! (пры галасаванні) ich bítte um Hándzeichen;

рукі ўго́ру! спарт (каманда) Árme hoch!; вайск Hände hoch!;

рукі ўніз! (каманда) Árme níeder!;

рукі па швах! (каманда) die Árme ánlegen!;

стаць, рукі ўбо́кі! (каманда) die Hände in die Séiten stémmen [stützen]!;

про́даж з рук камерц Diréktverkauf m -(e)s, -käufe;

◊ апусці́ць рукі перан den Mut sínken lássen*, die Flínte ins Korn wérfen*;

са збро́яй у рука́х mit der Wáffe in der Hand;

сядзе́ць скла́ўшы рукі die Hände in den Schoß légen;

быць звяза́ным па рука́х і нага́х an Händen und Füßen gefésselt [gebúnden] sein;

рукі ко́раткі разм das liegt nicht in séiner Macht;

быць у чыіx-н рука́х in j-s Gewált [Macht] sein;

даць во́лю рука́м hándgreiflich wérden;

узя́ць сябе́ ў рукі sich zusámmennehmen*, sich behérrschen, sich bezwíngen;

збыць што-н з рук разм etw. lóswerden аддз [lósschlagen* аддз];

ма́йстар на ўсе́ рукі sich auf álles verstéhen*; ein Táusendkünstler [Táusendsas(s)a] sein;

рука́ руку́ мы́е, зло́дзей зло́дзея кры́е ≅ éine Hand wäscht die ándere

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

скла́сці сов.

1. (в одно место) сложи́ть; (в копны — ещё) скопни́ть; (упаковать — ещё) уложи́ть;

с. дро́вы — сложи́ть дрова́;

с. рэ́чы ў чамада́н — сложи́ть (уложи́ть) ве́щи в чемода́н;

2. (составить из частей) сложи́ть;

с. з ку́бікаў ве́жу — сложи́ть из ку́биков ба́шню;

3. (организовать) созда́ть, соста́вить;

с. камі́сію — созда́ть (соста́вить) коми́ссию;

4. (создать) соста́вить; (песню и т.п. — ещё) сложи́ть, сочини́ть;

с. сло́ўнік — соста́вить слова́рь;

с. пратако́л — соста́вить протоко́л;

с. пе́сню — сложи́ть пе́сню;

5. (произвести арифметическое действие) сложи́ть;

с. два лі́кі — сложи́ть два числа́;

6. (придать чему-л. какой-л. вид, форму, положение) сложи́ть;

с. ліст папе́ры папала́м — сложи́ть лист бума́ги попола́м;

7. перен. сложи́ть;

с. з сябе́ абавя́зкі — сложи́ть с себя́ обя́занности;

8. (образовать какое-л. количество чего-л. в итоге, в сумме) соста́вить;

выда́ткі мо́гуць с. су́му ў не́калькі мільёнаў — расхо́ды мо́гут соста́вить су́мму в не́сколько миллио́нов;

9. перен. (создать путём наблюдений или логических заключений) соста́вить;

с. ду́мку — соста́вить мне́ние;

10. (вину с себя на кого-л.) свали́ть, сложи́ть;

ён усю́ віну́ склаў на мяне́ — он всю вину́ свали́л (сложи́л) на меня́;

◊ сядзе́ць скла́ўшы ру́кі — сиде́ть сложа́ ру́ки;

с. збро́ю — сложи́ть ору́жие

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

set

[set]

1.

v.t. set, setting

1) ста́віць

to set the value of — ацані́ць што

to set a record — паста́віць рэко́рд

2) устаўля́ць, упраўля́ць

to set a broken bone — упра́віць злама́ную косьць

3) настаўля́ць, наво́дзіць

to set a clock — наве́сьці гадзі́ньнік

4) вызнача́ць, прызнача́ць (час для чаго́)

5) упрыго́жваць, аздабля́ць

a bracelet set with diamonds — бранзале́т аздо́блены дыямэ́нтамі

6) садзі́ць квакту́ху (на я́йкі)

7) Mus.

а) склада́ць, піса́ць мэлёдыю

б) аранжава́ць му́зыку

8) Print. набіра́ць (тэкст)

2.

v.i.

1) застыва́ць, гусьце́ць

jelly sets as it cools — кісе́ль застыва́е, калі́ ахало́джваецца

2) захо́дзіць

The sun sets in the west — Со́нца захо́дзіць на за́хадзе

3) сядзе́ць на я́йках (пра квакту́ху)

4) пасава́ць, падыхо́дзіць

That coat sets well — Гэ́нае паліто́ до́бра сядзі́ць (пасу́е)

3.

adj.

1) вы́значаны, усталява́ны, прыня́ты

set time — вы́значаны час

set rules — прыня́тыя пра́вілы

2) засты́лы, цьвёрды

3) нава́жаны

He is set on going today — Ён нава́жаны е́хаць сёньня

4.

n.

1) кампле́кт -у m., по́ўны набо́р m.; прыбо́р -у m.

a set of dishes — прыбо́р, кампле́кт по́суду

2) радыёапара́т, тэлевізар або́ тэлефо́нны апара́т

3) дэкара́цыя для п’е́сы або́ адно́й дзе́і

4) кіру́нак -ку m.; схі́льнасьць f.

the set of a current — кіру́нак плы́ні

5) за́вязь f.

•

- all set

- set about

- set against

- set a good example

- set apart

- set aside

- set back

- set forth

- set forward

- set free

- set loose

- set in

- set off

- set on

- set on fire

- set out

- set up

- set up for

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

хвост, род. хваста́ м., в разн. знач. хвост;

ко́нскі х. — ко́нский хвост;

х. самалёта — хвост самолёта;

х. пла́цця — хвост пла́тья;

х. каме́ты — хвост коме́ты;

х. кало́ны — хвост коло́нны;

◊ круці́ць (віля́ць) хвасто́м — верте́ть (виля́ть) хвосто́м;

пле́сціся ў хвасце́ — плести́сь в хвосте́;

прышы́й кабы́ле х. — прише́й кобы́ле хвост;

і хвасто́м накры́ўся — и был тако́в;

х. трубо́й — хвост трубо́й;

цягну́цца ў хвасце́ — плести́сь в хвосте́;

насы́паць со́лі на х. — насы́пать со́ли на хвост;

сядзе́ць (вісе́ць) на хвасце́ — сиде́ть (висе́ть) на хвосте́;

адкі́нуць х. — свали́ться, заболе́ть;

ляйчы́на пад х. папа́ла — вожжа́ (шлея́) под хвост попа́ла;

саро́ка на хвасце́ прыне́сла — соро́ка на хвосте́ принесла́;

браха́ць на свой х. — ла́ять на свой хвост;

прышчамі́ць х. — прищеми́ть хвост;

падці́снуць х. — поджа́ть хвост;

і ў х. і ў гры́ву — и в хвост и в гри́ву;

трыма́ць х. пістале́там — держа́ть хвост пистоле́том;

наступі́ць на х. — (каму) наступи́ть на хвост (кому);

х. абара́нкам — хвост пистоле́том;

цягну́ць ката́ за х. — тяну́ть кота́ за хвост;

саба́ку пад х. — псу (соба́ке) под хвост;

гніло́му цяля́ці хваста́ не адарве́ — погов. ти́ше воды́, ни́же травы́;

пашкадава́ў воўк кабы́лу, пакі́нуў х. ды гры́ву — погов. пожале́л волк кобы́лу, оста́вил хвост да гри́ву

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

leżeć

leż|eć

незак.

1. ляжаць;

tu ~y — (надпіс на надмагіллі) тут ляжыць; тут спачывае;

~eć w łóżku — ляжаць у ложку;

~eć w szpitalu — ляжаць у шпіталі (лякарні, бальніцы);

~eć odłogiem — ляжаць аблогам (пра зямлю);

2. ляжаць; размяшчацца; знаходзіцца;

~eć obozem — стаяць (размяшчацца) лагерам;

ubranie dobrze ~y — касцюм добра ляжыць (сядзіць);

miasto ~y nad rzeką — горад стаіць ля ракі (на рацэ);

3. разм. хварэць;

rodzina ~ała na grypę — сям’я хварэла на грып;

to nie ~y w moich zamiarach — гэта не ўваходзіць у мае намеры;

to nie ~y w moim interesie — гэта не ў маіх інтарэсах;

~eć na sercu — ляжаць на сэрцы;

~y mi to na sumieniu — гэта на маім сумленні;

~eć na pieniądzach — сядзець на грашах; грошай як трэсак (як смецця, як мякіны, як пяску, як гразі);

jeśli tak, to ~ę разм. калі так, то я гатовы

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

аста́цца, астануся, астанешся, астанецца; астанемся, астаняцеся; зак.

1. Пабыць яшчэ нейкі час дзе‑н.; не пакінуць якога‑н. месца. [Доктар:] — У першыя дні вайны пайшла.. [Надзя] з таварышкай да яе бацькоў перачакаць ліхалецце, ды так і асталася тут. Васілевіч. Мяне мінаюць журавы з апошнім развітальным крыкам. Іх пераймі і запытай, Няхай дадуць астацца згоду. Астрэйка. Калі .. [Хурс] набіраў сабе людзей, астацца на заводзе ўдалося і Валодзю Кастрыцкаму. Чорны. // з інф. Затрымацца з якой‑н. мэтай. Алена асталася дажынаць гоні жыта. Чарнышэвіч. Галілей астаўся чакаць старшыню. Зарэцкі. Пасля налёту не прыйшоў катэр, і.. [Таня] вымушана была астацца начаваць. Шамякін. // Пабыць з кім‑н., у каго‑н. Астацца з дзецьмі. // Не перайсці (у наступны клас). Астацца на другі год.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Захавацца, уцалець, не знікнуць. [Мужчына:] — Вінтоўкі то можа і знайшліся б, каб добра пашукаць. Можа ў каго ад нямецкага фронту асталіся. Чорны. [Ларыса:] — Павер мне, што ў мяне нічога не асталося ад тых ранейшых пачуццяў. Лобан. Яго [Богута] няма, а ў мірнай хатцы Астаўся чад яго пагроз. Колас. // Аказацца ў наяўнасці (пасля выкарыстання, выдаткавання і пад.). Адно толькі будзённае зрэб’е асталося ў .. [маці]: нават і пасажная ўся адзежына, што ад бацькі прынесла, пайшла ў ход. Чорны. // Аказацца нявыкарыстаным або непераадоленым кім‑н. (пра адлегласць і час). Да горада асталося кіламетраў шэсць. □ Дзесяць дзён асталося да канца гаспадарчага квартала. Чорны. У пачатку восені паехала Аленка ў Загор’е. Апошні год астаўся ёй павучыцца. Колас. // каму, на каго. Дастацца каму‑н., прыйсціся на долю каго‑н. Уся спадчына асталася сыну.

3. Не перастаць быць якім‑н., кім‑н., знаходзіцца ў якім‑н. стане. [Зося:] — А ты [Міхал] такі самы і астаўся, як і змалку быў. Чорны. // з інф. Не змяніць свайго становішча, стану. [Гаруе] паклаў.. [лісты] на стол перад сабою, падпёрся локцямі і гэтак астаўся сядзець над імі. Чорны. Сажалка так і асталася нявыкапанай. Колас.

4. Аказацца, апынуцца ў якой‑н. ролі, стане, становішчы і пад. Астацца ўдавой. □ [Міхал:] — Пустым той кут не астанецца. Не будзе нас — другі там сядзе. Колас. Пасля сходу [Пніцкі] астаўся адзін. Чорны. Сасноўскі, як вынікала са слоў Дзімінай, астаўся не зусім задаволены самой намесніцай. Карпаў. // без чаго. Аказацца без чаго‑н. Астацца без дроў. Астацца без абеду. □ Завойкала Хадося. Што рабіць? Як гэта без агароду астацца? Гроднеў. На бога спадзяешся — без кашулі астанешся. Прыказка. Пераступілі фашысты наш парог ды асталіся хто без рук, а хто без ног. Прыказка.

5. Аказацца ззаду, адстаць. [Зося] злезла з воза і пайшла, разглядаючы ўсё, як бы навіну якую; асталася і ішла адна. Чорны. «Я даганяў каня, але астаўся», значыць, адстаў, не збегся. Лужанін. [Алена:] — Па-твойму, мне адпачываць не трэба.. Каменная я. Цэлы дзень, сагнуўшыся, адна, каб ад людзей не астацца... Ледзь ніву кончыла. Чарнышэвіч.

6. безас. каму і з інф. Трэба толькі, неабходна толькі. Ён ужо зрабіў усё, толькі грошы асталося атрымаць.

•••

Астацца без рук — моцна стаміцца, знемагчыся ад работы рукамі.

Астацца з носам — пацярпець няўдачу.

Астацца ў дурнях — а) прайграць у картачнай гульні «ў дурня»; б) перан. быць падманутым, ашуканым.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

саступі́ць, ‑ступлю, ‑ступіш, ‑ступіць; зак.

1. Пакінуўшы якое‑н. месца, перайсці на іншае; адысці ўбок. У той меры, у якой Мішурын зрабіў свой першы рух, каб ісці, і чалавек хістануўся за ім, але з месца не саступіў. Чорны. Нечаканы сігнал машыны перапыніў іх гаворку. [Леў Раманавіч і Вера] саступілі на абочыну. Асіпенка. [Трацюк] таропка аглянуўся назад, быццам чакаючы, што яго нехта дагоніць на вузкай сцяжынцы і прымусіць саступіць у жыта. Кавалёў. // Сысці з чаго‑н., спусціцца. Дзед санліва, з асцярогаю саступіў з ганка. Мележ. [Немец] вяла саступіў з прыступак і сеў. Быкаў.

2. што і чаго. Разм. Добраахвотна адмовіцца ад каго‑, чаго‑н., аддаўшы, перадаўшы што‑н. каму‑н. іншаму. [Сцяпан:] — Вася, будзь чалавекам, саступі мне сваю змену. Пянкрат. [Віктар:] — Я вам саступлю права мыць сёння посуд. Савіцкі. // Вызваліць сваё месца (на якім можна сядзець, ляжаць) для каго‑н. іншага. [Дзяўчынка:] Табе, Мікола, праз хвілінку, Напэўна, месца давядзецца саступіць: Глядзі, бабулька да аўтобуса бяжыць. Корбан. [Бабуля:] — Малады чалавек, саступі месца старому. Якімовіч. // Пакінуць, здаць ворагу якое‑н. месца, пазіцыю. Мы сціснулі зубы да болю І клятву Радзіме далі, Што ворагу-хціўцу ніколі Сваёй не саступім зямлі. Астрэйка. І голас краіны рабочай дамчыцца з бяскрайняе далі: — Чужое зямлі мы не хочам — сваёй не саступім ні цалі. Дудар.

3. Разм. Паддацца сіле, націску; перастаць супраціўляцца. Стогнучы ад болю,.. [Сцяпан і Васіль] цягалі адзін аднаго за валасы, і ніхто не хацеў саступіць другому. Каліна. Сядзеў [Янкель], пакуль не давялося саступіць сіле. Карпюк. // Пайсці на ўступкі адпаведна патрабаванням, пажаданням іншых. Валодзя — хлопец спакойны, малому саступіць. Брыль. Потым ужо [Хадоська] падумала, што Хоня дарэмна не саступіў: толькі раззлаваў бацьку. Мележ. Я натурай — памяркоўны. У спрэчкі ўступаць не люблю.. Па-мойму, такому, у каго язык лёгка падвешаны ў роце, лепей саступі. Грамовіч.

4. (звычайна з адмоўем). Не вытрымаць параўнання з кім‑, чым‑н., аказацца горшым у якіх‑н. адносінах. Дачка — лётчыца, другая, праўда, яшчэ пешкі пад стол ходзіць, не саступіць старэйшай. Гурскі.

5. што. Прадаючы, згадзіцца аддаць танней вызначанай цаны. [Цётка да Ганны:] — Колькі ты аддала за шлюбную сукенку? Калі крыху саступіш, я магу ўзяць у залік твайго доўгу. Дубоўка. [Анісім Панок:] — Яно-то канешне, можна б і саступіць трохі, каб гэта які другі конь. А за гэтага дык не хачу, як той казаў, і граха на душу браць, і так аддаю табе за паўцаны. Сабаленка.

•••

Саступіць дарогу (з дарогі) — а) адысці ўбок, даўшы месца для праходу, праезду. Дзверы расчыніліся, жанчына саступіла з дарогі і ўпусціла Славу. Хомчанка; б) пайсці на ўступкі каму‑н. [Грыгор’еў:] — Найшла ў вас каса на камень, і адно аднаму дарогу саступіць не хочаце. Кірэйчык; в) даць магчымасць дзейнічаць, вылучыцца ў якой‑н. галіне. Адна з іх [актрыс] ужо саступіла дарогу маладым. «Работніца і сялянка».

Саступіць з (свайго) шляху — адмовіцца ад вызначанай мэты, задач і пад., здрадзіць ранейшым матам. [Кубяк:] — Мы добра ведаем, што і вам і нам даў Кастрычнік, і мы не саступім, таварышы, са шляху нашай з вамі рабочай, пралетарскай дружбы. Брыль.

Саступіць месца чаму — замяніцца чым‑н. Хаты старога мястэчка саступілі месца дамам і дамкам новага мястэчка. Чорны. Бескарыслівасць [Гарасіма] пад старасць саступіла месца сквапнасці. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

су́праць і супро́ць, прысл. і прыназ.

1. прысл. На процілеглым баку ад каго‑, чаго‑н.; прама перад кім‑, чым‑н. Па левым баку Паркавай магістралі знаходзіцца Дом кнігі, а супроць — Палац спорту. Сядзець супраць.

2. прысл. Наперакор; нязгодна з кім‑, чым‑н.; насуперак каму‑, чаму‑н. Галасаваць супраць. □ [Бухча:] — Закон, дык закон, я супроць не іду! Чорны.

3. прысл. Насустрач, у супрацьлеглым кірунку. Ісці супраць ветру.

4. прыназ. з Р. Указвае на прадмет або асобу, перад якімі на процілеглым баку хто‑, што‑н. знаходзіцца, размяшчаецца. Жывуць .. [Лявоніха і Сымоніха] побач, пасярод вёскі, хата супроць хаты. Бядуля. Вечарам .. [Міша] з Волечкай сядзелі на лавачцы пад клёнам супраць іх хаты. Мыслівец. Нейкі час .. [Харошка і Салдаценка] стаялі адзін супраць другога і маўчалі. Кавалёў. // Знаходзіцца побач з чым‑н. напісаным. Адзнакі стаяць у графах супраць кожнага прозвішча. □ Апошні ўзнос і подпіс стаяў супроць радка «чэрвень»... Мележ. 196, 291, 214 працэнтаў выканання — такія лічбы заўсёды стаяць супраць прозвішча Блахіна на дошцы паказчыкаў. Грахоўскі.

5. прыназ. з Р. Указвае на асобу, прадмет, з’яву або працэс, насуперак якім што‑н. робіцца, адбываецца. Удод сакоча за кюветам, стракочуць конікі ў траве, а ты [дарога] імчышся супраць ветру насустрач сонцу і Маскве. Звонак. Супраць цячэння не так лёгка плысці! Гурскі. [Волька:] — Падумай [Ларыса], як бы ты асмелілася хаця б сказаць што-небудзь супраць бацькоў, а не тое, што зрабіць. Кулакоўскі. Супраць Сяргея ніхто не галасаваў. Шахавец. [Анісь:] — Супраць гурту нішто на свеце не ўстаіць. Баранавых. // Указвае на напрамак, адваротны нахілу чаго‑н. (ворсу, шэрсці, валасоў). Супроць шарсцінкі пагладзіць.

6. прыназ. з Р. Ужываецца пры ўказанні прадмета, з’явы, асобы і пад., для барацьбы з якімі ці для пазбаўлення ад якіх ужываюцца адпаведныя захады, прымяняюцца якія‑н. сродкі. Прышчэпкі супраць воспы. Мазь супраць камароў і маскітаў. □ Са старонак твора паўстае хвалюючы вобраз магутнага народа, які ўзняўся на рашучую барацьбу супраць заклятага ворага. Дзюбайла. Старыя дзяды самі сваім розумам даходзяць да думкі, што трэба ўзброенае змаганне супроць акупантаў. Колас. // Ужываецца для выражэння нязгоды з чым‑н., пярэчання чаму‑н. Максім Танк актыўна выступаў як супраць натуралізму, так і супраць мадэрнізму буржуазнай літаратуры. Гіст. бел. сав. літ. [Старшыня калгаса:] — Не падумайце благога — я не супраць крытыкі. Быкаў. // Ужываецца для выражэння неадпаведнасці ў чым‑н. Зрабіць супраць сумлення. Дзейнічаць супраць устаноўленых правіл.

7. прыназ. з Р. Ужываецца для ўказання на тэрмін, адрэзак часу, перад якім што‑н. адбываецца ці павінна адбыцца. [Ведзьма:] — Куды ты [Алёнка], неразумная, едзеш супраць ночы? Якімовіч.

8. прыназ. з Р. Ужываецца для выражэння параўнальных адносін. Рост прадукцыі супраць мінулага года. Вады ў рацэ супраць учарашняга прыбавілася. □ [Вера:] — Учора надоі зменшыліся супраць таго тыдня. Асіпенка. / у іран. супастаўленні. Зух супраць мух. Прымаўка.

9. у знач. вык. Не на карысць каго‑, чаго‑н. Разгарэліся спрэчкі: хто супраць, хто — за. Куляшоў. [Стрэльбы:] — Хто супроць? Аднагалосна. А. Александровіч. / у знач. наз. Узважыўшы ўсё за і супраць, Лабановіч прыйшоў да пераканання, што ён зрабіў добра, не зачапіўшы дзяўчыны. Колас.

•••

Гладзіць супраць шэрсці каго гл. гладзіць.

За і супроць гл. за.

Ісці супраць цячэння гл. ісці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)