Турма́чыць ‘задурваць’ (Юрч. СНС). Не зусім ясна. Бліжэйшую крыніцу паходжання дзеяслова можна бачыць у рус. курск. турма́к — пра бесталковага чалавека (фіксацыя 1852 г., СРНГ), далейшыя сувязі не вызначаны. Параўн. турман2.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Абыча́йлівы ’з норавам’ (Касп.) (да абычай) ’той, хто прытрымліваецца сваіх звычак’. Параўн. таксама абычайлівы ’далікатны’, абычайнасць ’далікатнасць, сумленне’ (Нас.). Параўн. рус. норовноровистый и нравственный (< нрав царкоўнаславянскага паходжання) ’той, хто прытрымліваецца звычаеў’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Басто́ліць ’біць няшчадна’ (Нас., Яруш.). Слова невядомага паходжання. Магчыма, ёсць сувязь з рус. дыял. бустать ’біць’ (тады ‑ол‑ — нейкі «экспрэсіўны» суфікс). Параўн. таксама літ. bàstelėti тыкнуць; кальнуць’ (да basnȯti ’тыкаць; калоць’). Няясна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Бро́хнуцца ’кінуцца, паваліцца’ (Жд.) > бро́хаты ’пляскаць, пляскацца; шлёпаць’ (палес., Клім.). Укр. брьо́хати, брьо́хатися ’тс’, таксама бро́хати, -ся. Паводле Рудніцкага, 228–229, гукапераймальнага паходжання, але яго параўнанне з бри́з(ь)кати вельмі няпэўнае.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Бры́нкаць. Укр. бриньча́ти, бре́нькати, рус. бренча́ть, чэш. brnčeti, польск. brzęczeć, серб.-харв. бре́нкати і г. д. Гукапераймальнага паходжання. Параўн. Бернекер, 84; Слаўскі, 1, 46. Гл. яшчэ бра́каць. Вельмі падрабязна Брукнер, 44–45.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ке́лтаць ’боўтаць, размешваць’ (Сл. паўн.-зах.). Слова балт. паходжання. Параўн. літ. už‑kélti ’прыгатаваць ежу’, pa‑kélti ’падняцца (пра цеста)’ (Арашонкава і інш. Весці АН БССР, 1971, 1, 86; Лаўчутэ, Балтизмы, 113).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пасажон ’покуць’ (Кольб.). У выніку кантамінацыі словазлучэння з прыметніка (паводле паходжання — дзеепрыметніка залежнага стану прошлага часу po‑sad‑j‑enъ, які з po‑saditiпасадзіць’) і назоўніка kętь > Kyr. Да садзіць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тапэ́та ’шпалера’ (Сцяшк. Сл.). З польск. tapeta ’тс’ праз ням. Tapete ’тс’, іт. tappeto ’кілім’, лац. tapēs ’тс’, грэч. τάπης (Р. скл. τάπητος) ’тс’, іранскага паходжання (гл. Брукнер, 565; ЕСУМ, 5, 516).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ёлупень ’дурань, асталоп’ (Бяльк., БРС, ТСБМ, Бір. Дзярж., ТС) да папярэдняга. Рэгулярная словаўтваральная мадэль. Параўн. вязень < увязаць. Абсалютная большасць такіх імён аддзеяслоўнага паходжання (SP, 1, 138), што таксама пацвярджае апошнюю этымалогію ёлуп.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

БІЯПРЭПАРА́ТЫ

(ад бія... + лац. praeparatus прыгатаваны),

біялагічныя прэпараты, рэчывы і прэпараты мікробнага, расліннага і жывёльнага паходжання, якія характарызуюцца высокай біял. актыўнасцю. Вял. пашырэнне атрымалі з сярэдзіны 1970-х г. у сувязі з развіццём геннай і клетачнай інжынерыі. Да біяпрэпаратаў адносяць большасць прадуктаў мікрабіял. сінтэзу (бялкова-вітамінныя дамешкі, антыбіётыкі, гармоны, монакланальныя антыцелы, інтэрферон і інш.), а таксама біял. сродкі барацьбы са шкоднікамі сельскай гаспадаркі, бактэрыяльныя ўгнаенні, прэпараты з лек. раслін, плацэнты жывёл і інш. Выкарыстоўваюцца пры лячэнні інфекц. хвароб і як біястымулятары.

т. 3, с. 176

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)