припа́дочный

1. прил. (к припа́док) прыпа́дачны;

припа́дочные явле́ния прыпа́дачныя з’я́вы;

2. разг. (страдающий припадками какой-л. болезни) прыпа́дачны;

припа́дочный больно́й прыпа́дачны хво́ры;

3. сущ., разг. прыпа́дачны, -нага м.;

пала́та для припа́дочных пала́та для прыпа́дачных.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прое́зжий

1. прил. (проезжающий) падаро́жны, прае́зджы; (годный для проезда) прае́зны;

прое́зжие лю́ди падаро́жныя (прае́зджыя) лю́дзі;

прое́зжая доро́га прае́зная даро́га;

2. сущ. падаро́жны, -нага м., прае́зджы, -джага м.;

здесь ма́ло прое́зжих тут ма́ла падаро́жных (прае́зджых).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

leg

[leg]

n.

1) нага́ f.

2) кало́ша, калашына́, штані́на f. (нагаві́цаў)

3) но́жка f. (стала́, крэ́сла)

4) ча́стка f., эта́п -у m.

last leg of the trip — апо́шні эта́п падаро́жжа

5) бок трохку́тніка

•

- a leg up

- have not a leg to stand on

- on one’s last legs

- pull one’s leg

- shake a leg

- stretch one’s legs

- get up on one’s hind legs

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

прися́жный

1. (принявший присягу) уст. прыся́жны;

прися́жные заседа́тели уст. прыся́жныя засяда́целі;

прися́жный пове́ренный уст. прыся́жны паве́раны;

2. разг. заўзя́ты; (всегдашний) заўсёдны;

прися́жный шутни́к заўзя́ты жартаўні́к;

3. сущ., уст. прыся́жны, -нага м.;

суд прися́жных суд прыся́жных.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пае́хаць сов.

1. в разн. знач. пое́хать;

п. у Мінск — пое́хать в Минск;

нага́ не ўтрыма́лася, ~хала — нога́ не удержа́лась, пое́хала;

2. (отбыть куда-л.) уе́хать;

п. з го́рада ў вёску — уе́хать из го́рода в дере́вню;

3. (следом за кем-л.) после́довать, пое́хать;

◊ п. са сме́ху — покати́ться со́ смеху

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Мы́ліца, мы́лічка ’кастыль’ (ТСБМ, Шат.), ’ручка ў сошцы’ (Сержп. Земл.; КЭС, лаг.), мядз. ’ручка на кассі’ (Шатал.), ’планка на дзяржанні лапаты’ (іўеў., Сл. ПЗБ), кобр. мэлыця ’правая ручка сахі’ (Выг. дыс.), мы́льніца ’ручка касы’ (віц.; любан., ветк., ДАБМ, к. 260; паўн.-усх., КЭС; сен., Сл. Эп.-Шып.; Касп.), ’левая ручка касы’ (Смул.), му́льніца ’ручка касы’ (Касп.; віц., арш., ветк., ДАБМ, к. 260). Укр. ми́лиця ’кастыль, драўляная нага’, рус. паўн. мы́лица, мыли́ца ’ручка вясла’, арханг. ’планка на дзяржанні кармавога вясла’, польск. маз. namulnica, mulica, хэлмск. melnỳcia ’ручка сахі’. Да му́ляць, наму́ляць ’націраць, рабіць ранкі’ (гл.); параўн. палес. шму́лятэ ’церці па паверхні’, а таксама балг. шмуля ’рваць фрукты з дрэва разам з галінкамі, матлашыць’. Да форм з мы‑ параўн. бел. смыле́ць ’балець, пячы ад раздражнення скуры, ран’. Цалкам магчыма, што некаторыя ўсх.-слав. формы ўзыходзяць да эст. mõla, карэльск. mela, фін. mela ’кармавое вясло’ (Фасмер, 3, 23–4).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Трыно́га, трыно́г, трэнога і вытворныя трыножак, трыны́жок, трыно́жнік, трыножка, труні́жок ‘падстаўка на трох ножках’ (ТСБМ, Нас., Шымк. Собр., Бяльк., Шат., Байк. і Некр., Варл., Сцяшк., Янк. 2, Мат. Гом.; брэсц., З нар. сл.), трыношкі ‘металічная падстаўка на трох ножках’ (Сцяц.); трыно́жак ‘трыножка, патэльня на трох ножках’ (брасл., Сл. ПЗБ); трохно́жка ‘трыножак для калыскі ў полі’ (Мат. Гом.), ‘ражка’ (Бяльк.), трыно́г ‘цэбар’ (ветк., добр., ЛА, 5), ‘жлукта’ (ашм., ЛА, 3), трыно́жка ‘цабэрак для памыяў з трыма ножкамі’ (паўн.-усх., КЭС), трыно́жка, трыно́г ‘кубел на ножках’ (паст., Сл. ПЗБ), ст.-бел. трыногъ, триножекъ ‘кацёл на трох ножках’ (1688 г., ПГС). Укр. трино́га/трино́ги, трині́г, трині́жок, трино́жник, трино́жка, рус. трено́га, трено́жник, польск. trojnóg, в.-луж. trojnohi ‘трыножнік’, ‘таганок’, чэш. trojnožka/třínožka, славац. trojnoha ‘трыножнік’, славен. trinóžnik, trinòg ‘тс’, харв. trònožac, trònog, серб. тро̀ноге, тро̀ножак, балг. трино́жник. Культурныя тэрміны, складаныя словы, што фармальна ўзыходзяць да тры і нага (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

foot

[fʊt]

1.

n., pl. feet

1) ступня́ f. (нагі́, панчо́хі)

2) нага́ f .

3) падно́жжа n. (гары́), ніз -у m., ні́жні край; п’едэста́л -а m. (ста́туі)

the foot of a page — ніз старо́нкі

at the foot (of the bed) — у нага́х (ло́жка)

4) пяхо́та f.

5) ступа́ f. (ме́ра — 12 ца́ляў)

three feet = 1 yard — тры ступы́ / 1 ярд

6) Poet. стапа́ f.

7) крок -у m., хада́ f.

8) но́жка f., нага́ f. (мэ́блі)

9) ла́пка f. (шве́йнае машы́ны)

2.

v.t.

1) прахо́дзіць

to foot ten miles — прайсьці́ 10 мі́ляў

2) падвя́зваць ступню́ ў панчо́се

3) informal заплаці́ць (раху́нак)

father foots the bill — ба́цька пла́ціць

4) падлі́чваць падсумо́ўваць

to foot a column of numbers — падсумава́ць слупо́к лі́каў

3.

v.i.

1) ісьці́ пе́шкі

2) танцава́ць

•

- foots

- put one’s foot down

- put one’s foot in it

- under foot

- on foot

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

падо́бны (на каго, што, да каго, чаго і без дап.) похо́жий (на каго, что); схо́дный, схо́жий (с кем, чем), подо́бный (кому, чему и без доп.);

~ныя трохвуго́льнікі — мат. подо́бные треуго́льники;

◊ нічо́га ~нага! — ничего́ подо́бного! ничу́ть не быва́ло!

і да таго́ ~нае — (сокращённо і да т.п. —) и тому́ подо́бное (сокращённо и т.п.)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тут, прысл.

1. У гэтым месцы. Цякла тут з лесу невялічка Травой заросшая крынічка. Абодва берагі каторай Лазняк, алешнік абступалі. Колас. Мы спыніліся. Далей няма шляхоў нам. Далей Масква. Тут нам стаяць насмерць. Панчанка. [Нахлябіч:] — Ты [Баляслаў] тут? А я думаў, што цябе даўно тут няма. Чорны.

2. У гэты час, у гэты момант, тады. І тут выявілася, што праваднік страціў арыенціроўку. Анісаў. Заплакаў тут горка Міколка. Лынькоў. А тут якраз і гаспадыня, надзеўшы сукню для гасцей, Шыбуе важна, як гусыня, І ветласць сыплецца з вачэй. Колас. // У гэтым, у даным выпадку; пры гэтых абставінах. На чарзе новыя клопаты: сяўба яравых. І тут механізатары павінны, як кажуць, сыграць першую скрыпку. Шымук.

3. у знач. часціцы. У спалучэнні з займеннікамі і прыслоўямі «як», «які», «дзе», «куды», «калі» ужываецца ў рытарычных пытаннях для ўзмацнення экспрэсіўнасці выказвання. Якуб Колас адказвае за тое, як напісана кніга, а .. Лазунок — за тое, як яна будзе надрукавана. І як тут пасля гэтага не ганарыцца? Брыль. // У спалучэнні з займеннікам «што» у рытарычных пытаннях ужываецца для ўзмацнення выказанага ім адмоўнага значэння. На што тут словы, калі і так усё зразумела.

4. у знач. часціцы. Выкарыстоўваецца пры пераходзе да якой‑н. тэмы, прыкладу. Ну, тут дзеўка бягом да начальніка. Здзівіла яго, што зноў з’явілася. Ракітны.

•••

Адна нага тут, другая там гл. нага.

І ўсё тут гл. усё.

Не тут кажучы (казана) гл. кажучы.

Там і тут; тут і там гл. там.

То там, то тут; то тут, то там гл. там.

Тут жа — адразу ж. — Людзі пераязджаюць на Каўказ і распрадаюць маёмасць, — і тут жа [Паліна] параіла [мужу] пазычыць грошай у касе ўзаемадапамогі. Пальчэўскі.

Тут як тут (у знач. вык.) — раптам, адразу, у гэты момант (з’явіцца). Пачаў Варанецкі будаваць фабрыку ўгнаенняў — Бялоцкі тут як тут. Дуброўскі.

Што тут і казаць гл. казаць.

Што я (ты, ён) тут забыў? гл. я.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)