пагарджа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., кім-чым.
Адносіцца да каго‑, чаго‑н. з пагардай. — Нашы людзі не прывыклі да таго, каб з іх хто смяяўся, пагарджаў імі. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пакама́ндаваць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак.
1. Камандаваць некаторы час.
2. Разм. Загадаць, даць якія‑н. ўказанні; скамандаваць. [Талаш:] — Калі будуць людзі, то чалавек, хто пакамандаваў бы імі, знойдзецца. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цынга́, ‑і, ДМ ‑нзе, ж.
Хвароба, выкліканая доўгай нястачай вітаміну C у арганізме; выражаецца ў агульнай слабасці, кроватачывасці дзяснаў і пад. Людзі пакутавалі ад цынгі, ліхаманкі. Кухараў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
type1 [taɪp] n.
1. тып, тыпо́вы пры́клад або́ прадстаўні́к (чаго-н.);
true to type тыпо́вы, характэ́рны
2. разнаві́днасць;
types of speech ві́ды маўле́ння;
people of every type усе́ лю́дзі, уся́кі чалаве́к
3. род, клас, гру́па;
a blood type гру́па крыві́;
men of the Nordic type лю́дзі нарды́чнага ты́пу
4. шрыфт;
black/bold type тлу́сты шры́фт;
Italiс type курсі́ў;
in ty pe у набо́ры;
set smth. in type набіра́ць што-н.;
print in large type друкава́ць буйны́м шры́фтам
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
улюбёны, ‑ая, ‑ае.
1. Закаханы ў каго‑н. Калі салдаты пайшлі, Лёдзя, улюбёная на той момант у Пракопа, з нейкім асаблівым уздымам узялася за работу. Карпаў. // у знач. наз. улюбёны, ‑ага, м.; улюбёная, ‑ай, ж. Той (тая), хто закаханы ў каго‑н. [Патуцька:] — А гэты... улюбёны твой што — таксама на семінар? — Улюбёны? — дзяўчына ўскінула бровы і ўсміхнулася: Які ўлюбёны? Ці вы жартуеце? Ракітны. // Ачараваны, захоплены кім‑, чым‑н. Валодзька па-дзіцячы быў улюбёны ў.. [Корзуна], як у добрага казачніка. Кірэйчык. [Сакратар:] — Вёсцы трэба не проста людзі, а здольныя людзі, здольныя арганізатары, людзі, улюбёныя ў зямлю. Гаўрылкін.
2. Такі, якому аддаецца перавага ў параўнанні з чым‑н. іншым; аблюбаваны. Улюбёная страва. □ Простыя людзі, радавыя працаўнікі сталі ўлюбёнымі героямі паэзіі Броўкі. «Полымя». Гэта вуліца часта вадзіла Ільіча на Жураўліную горку — яго ўлюбёнае месца адпачынку. Сіпакоў. Маральная і філасофская алегорыя была ў Я. Коласа адным з улюбёных сродкаў мастацкага абагульнення жыццёвых назіранняў. Казека.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паса́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
1. У 10—18 стст. гандлёва-рамесніцкая частка горада, звычайна па-за гарадской сцяной, у Кіеўскай Русі, Вялікім Княстве Літоўскім, Расійскай дзяржаве.
У горадзе Полацку было шэсць пасадаў.
2. Прыгарад, прадмесце (уст.).
3. У вясельным абрадзе: месца (звычайна дзяжа, пакрытая кажухом), куды садзяць нявесту, часам і жаніха.
|| прым. паса́дскі, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Пасадскія людзі (рамеснікі і гандляры ў гарадах Старажытнай Русі).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пле́мя, -мя і -мені, Д -мю і -мені, В -мя, Т -мем і -менем, М (аб) -мі і -мені, мн. плямёны, -мён і -мёнаў, н.
1. У дакласавым грамадстве: этнічная і сацыяльная супольнасць людзей, звязаных родавымі адносінамі, агульнай мовай і тэрыторыяй.
Першабытныя плямёны.
2. перан. Народ, народнасць (уст.).
3. перан., адз. Людзі, пакаленне людзей (высок.).
П. змагароў.
◊
На племя (спец.) — для атрымання патомства.
|| прым. племянны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
П. быт.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
про́ста.
1. прысл. Прама, не зварочваючы ўбок.
Ідзіце п., потым звярніце налева.
2. прысл. Непасрэдна.
Пачнём п. са справы.
3. чаго. Сапраўды, на самай справе.
Гэтаму п. нельга паверыць.
4. часц. Толькі, не што іншае, як.
Гэта п. здзек.
5. прысл. Неяк выпадкова, без асаблівага намеру.
Зайшоў п. пагаварыць.
6. прысл. Наогул.
Дапамагалі родзічы і п. добрыя людзі.
◊
Проста так — без асаблівых прычын, намеру (у 5 знач.).
Чаго ты прыйшоў? — Проста так.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ды¹, злуч.
1. спалучальны. Ужыв. для сувязі аднародных членаў сказа і цэлых сказаў; адпавядае па знач. злучніку «і».
Дзень ды ноч.
Журботна гудзелі правады ды стукалі вароты.
2. далучальны. Далучае сказы і члены сказа, якія дапаўняюць, развіваюць ці паясняюць раней выказаную думку.
Пайшоў снег, ды яшчэ які снег.
3. супраціўны. Ужыв. для далучэння сказаў або асобных членаў сказа са знач. супрацьпастаўлення; блізкі па знач. да злучнікаў «але», «аднак».
Людзі паміралі, ды не спынялі барацьбы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ле́та, -а, М ле́це, мн. ле́ты, лет і -аў, н.
1. Пара года паміж вясной і восенню.
Людзі рады лету, а пчолы цвету (прыказка).
2. мн. Гады́.
◊
З лета ў лета — круглы год.
Колькі лет, колькі зім — як даўно! (вокліч пры сустрэчы з кім-н., каго даўно не бачыў, з кім даўно не сустракаўся).
|| ласк. ле́цейка, -а, н. і ле́цечка, -а, н. (да 1 знач.).
|| прым. ле́тні, -яя, -яе (да 1 знач.).
Летнія дажджы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)