спе́шаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад спешыць.
2. у знач. прым. Які злез з каня, спешыўся. На дварэ стаяў бранявік і спешаны атрад. Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сталёвы, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і стальны. Сталёвая машына няўмольна рухалася .. [Зернавому] насустрач, не збаўляючы хуткасці. Нядзведскі. Прышпорваў я сталёвага каня, Што бушаваў, нібы гарачы кратэр. Макаль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
умары́ць, умару, уморыш, уморыць; зак., каго.
Разм.
1. Давесці да смерці. [Рыгор:] — Цяпер .. [Грамадой] гэту Марыську знарок уморыць, каб хутчэй усё падгрэбці. Крапіва.
2. Замарыць, знясіліць. Умарыць каня.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Каншча́к ’конскае шчаўе, Rumex canfcrtus Willd.’ (Сцяшк.). Утворана ад назвы каня, канна, канно (Япк. 1; Сцяц.; усх.-палес., Жыв. сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паса́дны ’галоўны, асноўны’ (Яруш.), пасадны авёс ’авёс для кармлення каня ў дарозе’ (веткі, Мат. Гом.). З польск. posada ’аснова, фундамент’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разгля́блы ’разлезлы’ (ваўк., Сл. ПЗБ). Ад *расхля́блы, параўн. хлябы ’упалыя бакі (у каня, каровы)’ у выніку азванчэння ‑х‑. Гл. хля́ба.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
galop, ~u
м. галоп;
poderwać konia do ~u — перавесці каня ў галоп
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
загры́зці, ‑зу, ‑зеш, ‑зе; пр. загрыз, ‑ла; зак., каго.
1. Грызучы зубамі, давесці да смерці; разарваць. Ваўкі загрызлі каня.
2. перан. Разм. Змучыць, давесці да цяжкага душэўнага стану папрокамі, прыдзіркамі і пад. — Глядзі ж не забудзься каня папасвіць, а то Рыгор загрызе нас з табою. Якімовіч. // Замучыць (пра пачуцці). — Ох, унучак, хаця ў сумлення і няма зубоў, але яно можа загрызці да смерці. Капусцін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адпрэ́гчы, ‑прагу, ‑пражэш, ‑пражэ; ‑пражом, ‑пражаце, ‑прагуць; пр. адпрог, ‑прагла і ‑прагла; заг. адпражы; зак., каго.
Вызваліць ад запрэжкі, зняць вупраж; выпрагчы. Раман Шулядзяк толькі што адпрог з плуга каня і пусціў яго папасвіцца ў маладым дубняку. Колас. Калі заехалі на двор, Раёк паклікаў свайго жвавага сына-падлетка і сказаў, каб адпрог каня і навязаў на лужку, а сам разам з гасцямі пайшоў у хату. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зму́ляць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе і зму́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., каго-што.
Трэннем, частым дакрананнем пашкодзіць скураны покрыў на чым‑н. Змуляць нагу. Змуліць каня цесным хамутом.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)