1. Рабіць дробныя, частыя рухі рукамі і нагамі (пра чалавека), канечнасцямі (пра жывёлу), вызваляючыся ад каго‑, чаго‑н., з чаго‑н. Мухі старанна ўвіхаюцца каля яго і рады, што Петрык не вельмі цярэбіцца.Крапіва.Царкоўны стараста.. стаяў і спакойна пазіраў, як Мадэст церабіўся ў гразі і не мог вывалачы з балота ног.Колас.Недзе з алешыны, з камля, падала на ваду і бездапаможна церабілася чорная малюсенькая мурашка.Адамчык.
2. Чысціцца дзюбай (пра птушак). [За канавай] сядзела і церабілася чародка белых качак.Ракітны.
3.Абл. З цяжкасцю, намаганнямі ісці, рухацца. [Партызаны] сталі асцярожна церабіцца да азярка.Навуменка.Неяк раз, толькі пачынала днець, Мірон церабіўся дамоў — паспець звесці вочы, пакуль маці пачне штурхаць пад бок.Кудравец.
4.Зал.да церабіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цяля́іцялё, ‑ляці; мн. ‑ляты, ‑лят; н.
1. Дзіцяня каровы. На пустых палянках у садзе пасвяцца цяляты.Бядуля.Недзе ў хляве сумавала ахрыплым голасам цялё.Чорны.// Дзіцяня ласіхі, аленя і пад. Следам за .. [зубрам] выходзіць на паляну ўвесь статак. Тут і маладыя зубры, і падлеткі, і дарослыя зубрыцы з цялятамі, падобнымі на буйных, калматых медзведзянят.В. Вольскі.
2.перан. Пра бязвольнага, безадказнага ці занадта прастадушнага, няхітрага чалавека. «Цяля!» — у думках вылаяў сябе Кулік.Гурскі.
•••
Гнілому цяляці хваста не адарвегл. адарваць.
Дзе і Макар цялят не пасе — тое, што і дзе і Макар коз не пасе (гл. дзе).
У бога цяля ўкрасцігл. украсці.
Цяляты язык аджавалі (ад’елі)каму,укаго — пра таго, хто не можа або не хоча сказаць што‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шпунт, ‑а, М ‑нце; мн. шпунты, ‑оў; м.
Спец.
1. Спецыяльны падоўжны выступ ці паз для злучэння дошак, брусоў, блокаў і пад., а таксама злучэнне такога віду, пры якім выступ адной са злучаных частак уваходзіць у паз другой часткі. У тыя пазы заходзяць шпунты другіх дошак, і, такім чынам, сценкі вулея становяцца вельмі шчыльнымі.Ваданосаў.
2. Дошка, брус, бэлька і пад., на адным канце якой зроблены падоўжны выступ, а на другім — паз. [Аспірант:] — Во, чуеш, і цыркулярка заспявала. За сасонку ўзяліся: шпунты для катлавана апілоўваюць.Брыль.
3. Спецыяльны корак, якім затыкаюць бочку з віном або півам. А .. [піва] так усхадзілася, што выбіла шпунт.Грахоўскі.
•••
Ад усіх бочак шпунт; пад усе бочкі шпунт — пра чалавека, якога калі трэба і калі не трэба пасылаюць выконваць розныя даручэнні, просьбы.
[Польск. szpunt ад ням. Spund.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шэ́расць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць шэрага (у 1, 3 і 4 знач.). Ад позіркаў гаспадара не схавалася шэрасць .. твару [Кюблера] і недакуркі, раскіданыя на падлозе, на стале.Шамякін.Такіх вечароў нямнога бывае ў жыцці. Таму і жывуць яны доўга ў сэрцы, каб часам усплысці .. і кінуць ружовы прамень у будзённую шэрасць жыцця.Зарэцкі.У паветры кружылі першыя сняжынкі — прыбельвалася шэрасць зямлі, чырвань цэглы.Гілевіч.
2. Бледнасць з адценнем шэрага (пра твар чалавека). Са скуластага даўгаватага твару Ігната спаўзае шэрасць.Каршукоў.// Шэрая афарбоўка чаго‑н.; пахмурнасць, воблачнасць. Іван ішоў па сцяжыне, якая добра значылася сярод прысыпанай снегам шэрасці.Быкаў.Пайшлі дажджы, шэрасць і волкасць завалаклі далягляд.Сачанка.//перан. Што‑н. непрыкметнае, ніякае; пасрэднасць. Большасць сцэнарыяў — шэрасць. Шэрае афармленне пасуе шэрай задуме.Семашкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шэрсць, ‑і, ж.
1. Валасяное покрыва жывёл. Вепр ляжаў на баку, па ягонай мокрай бурай шэрсці поўз дымок.Самуйлёнак.Звер гэты быў незвычайнай велічыні .. Масці ён быў шэрай, шэрсць меў кудлатую і доўгую.Колас.// Валасы на твары, целе чалавека. — Дык што ж гэта?.. — закратаў мяккімі, даўгімі вусамі старшыня і пацёр шэрсць даўно нябрытай барады.Нікановіч.
2. Састрыжанае, вычасанае такое валасяное покрыва жывёл (авечак, коз і пад.). [Гаспадар] добра ведаў, колькі можна ўзяць за карову або за пуд шэрсці ці фунт масла.Чорны.
3. Пража, ніткі з такога валакна. — А якая якасць шэрсці для мінскага трыко? — пытаецца маладзенькая стаханаўка, разглядаючы пражу.«Полымя».
4. Тканіна з такой пражы. Касцюм з шэрсці.//Разм. Адзенне, пашытае з такой тканіны.
•••
Гладзіць па шэрсцігл. гладзіць.
Гладзіць супраць шэрсцігл. гладзіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пра́васр., в разн. знач. пра́во;
~вы́чалаве́ка — права́ челове́ка;
мець п. — име́ть пра́во;
○ усеагу́льнае вы́барчае п. — всео́бщее избира́тельное пра́во;
пасі́ўнае вы́барчае п. — пасси́вное избира́тельное пра́во;
~вы́ грамадзя́нства — права́ гражда́нства;
а́ўтарскае п. — а́вторское пра́во;
п. на пра́цу (на адпачы́нак, на адука́цыю) — пра́во на труд (на о́тдых, на образова́ние);
п. прыста́нішча — пра́во убе́жища;
дзяржа́ўнае п. — госуда́рственное пра́во;
прыго́ннае п. — крепостно́е пра́во;
ры́мскае п. — ри́мское пра́во;
магдэбу́ргскае п. — магдебу́ргское пра́во;
рэ́чавае п. — ве́щное пра́во;
◊ кула́чнае п. — кула́чное пра́во;
сваё п. пра́віць — гнуть свою́ ли́нию;
на птушы́ных ~ва́х — на пти́чьих права́х;
пра́віць п. — управля́ть, распоряжа́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Schwárze
sub
1) n -n чарната́, чо́рны ко́лер; чо́рнае (месца)
das ~ im Áuge — зрэ́нка
aufs [ins] ~ schíeßen* — страля́ць у цэль
ins ~ tréffen* — папа́сці ў я́блычка (мішэні); перан. удар у са́мую кро́пку
◊ nicht das ~ únter dem Nágel háben — не мець ні граша́
2) m, f -n, -n разм. чарнцвы, -вая (пра чалавека)
3) m, f -n, -n разм. чо́рны, -ная (пра негра, негрыцянку)
4)
der ~ — чорт
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
дыяфра́гма
(гр. diaphragma = перагародка)
1) мышачная перагародка, якая аддзяляе грудную поласць ад брушной (у млекакормячых жывёл і чалавека);
2) прыстасаванне для змянення дыяметра дзеючай адтуліны ў фота- ці кінааб’ектыве;
3) вертыкальная сценка ў целе земляных і камененакідных плацін для забеспячэння іх воданепранікальнасці;
4) кальцавая перагародка ў трубаправодзе для стварэння перападу ціску, каб вызначыць расход вадкасці, газу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
let
[let]
v., let, letting v.t.
1) дазваля́ць; дава́ць
Let him tell it — Да́йце яму́ сказа́ць
2) пуска́ць, прапуска́ць
to let a person on board a ship — прапусьці́ць чалаве́ка на карабе́ль
3) выпуска́ць
to let blood — пуска́ць кроў
4) здава́ць у на́ймы, здава́ць у арэ́нду
5) дапуска́ць
Let the two lines be parallel — Дапу́сьцім, што гэ́тыя дзьве лі́ніі парале́льныя
•
- let down
- let go
- let in
- let know
- let loose
- let me alone
- let me be
- let off
- let out
- Let’s go home
- Let’s play
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
native
[ˈneɪtɪv]1.
n.
1) ураджэ́нец -ца m., ураджэ́нка f., ро́дам зь яко́й-н. мясцо́васьці
He is a native of Miensk — Ён ро́дам зь Ме́нску
2) мясцо́вы -ага m., мясцо́вая f., тубы́лец-ьца m., тубы́лка f.; абарыге́н -а m.; аўтахто́н -а m., (пра чалаве́ка, жывёліну ці расьлі́ну)
2.
adj.
1) ро́дны
one’s native land — свой ро́дны край
one’s native language — свая́ ро́дная мо́ва
2) прыро́джаны (пра здо́льнасьці, та́лент)
native courtesy — прыро́джаная ве́тлівасьць
3) аўтахто́нны (пра культу́ру, звы́чаі)
4) чы́сты, самаро́дны
native ore — самаро́дак
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)