Áufstrich
m -(e)s, -e
1) то́е, што нама́зваецца на хлеб (масла, джэм і г.д.)
2) тэх. пакрыццё (фарба)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ляме́ш 1 ’лямеш у плузе’ (брасл., ганц., Сл. ПЗБ; рагач., КЭС). Да ле́меш (гл.).
Ляме́ш 2, лымі́ш ’сыраваты, ацеслівы хлеб’, ’від печыва’ (глус., Мат. Янк.; Вешт.; брасл., драг., Сл. ПЗБ). Да ляме́ха, ляме́шка ’няўдала згатаваная страва’ (гл.). Аб мене граматычнага роду гл. Ільінскі (AfslPh, 29, 162).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Начаць ’пачаць’ (Сл. ПЗБ, ТС), рус. нача́ць ’пачаць; меркаваць; быць у стане’, польск. устар. nacząć ’пачаць’, в.-луж. načeć ’пачаць (хлеб)’, н.-луж. naceś ’тс’, славен. načeti ’тс’, серб.-харв. на̀чета ’пачаць; надкусіць (хлеб і інш.)’, балг. на́чна, наче́на ’пачаць’, макед. начне ’пачаць; надкусіць’, ст.-слав. начѧти ’пачаць’. Прасл. na‑čęti, na‑čьǫnǫ, іншая ступень чаргавання канец, кон (гл. там жа і этымалогію слоў, параўн. Бернекер, 1, 168; Фасмер, 3, 51; Шустар-Шэўц, 13, 978–979). Меркаванні пра другаснасць слова ў беларускай мове (< рус. начать, гл. Сл. ПЗБ), відаць, не маюць падстаў, параўн. спецыфічныя дэрываты тыпу нача́ны ’пачаты’ (там жа), архаічныя выразы тыпу робіць нача́ткі (ТС) і інш., а таксама шырокую распаўсюджанасць слова ў славянскіх мовах.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адкусіць, ‑кушу, ‑кусіш, ‑кусіць; зак., што і чаго.
Кусаючы, аддзяліць частку ад цэлага. Пасля кожнай чаркі Антаніна Міхайлаўна брала хлеб, і, перш чым адкусіць, падносіла яго да носа і нюхала, а потым ужо клала ў рот і закусвала. Колас. // Адцяць шчыпцамі, кусачкамі. Адкусіць кавалак дроту.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
задацца, ‑дамся, ‑дасіся, ‑дасца; ‑дадзімся, ‑дасцеся, ‑дадуцца; пр. задаўся, ‑лася, ‑лося; заг. задайся; зак.
1. чым. Паставіць сабе для вырашэння (мэту, пытанне). Задацца мэтай.
2. (часта з адмоўем). Абл. Выйсці ўдалым; атрымацца, удацца. Хлеб не задаўся. ▪ Так, шчасце мне, відаць, не задалося. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
давяршэнне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. давяршаць — давяршыць.
•••
У давяршэнне чаго — у дадатак да таго, што папярэднічала, было раней. Снедалі. Бульба ў лупінах, падагрэтая.. учарашняя капуста, хлеб, як зямля, і халодныя аладкі.. У давяршэнне роскашы старая прынесла з прыпека .. гаршчок з соллю. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гнаіць, гнаю, гноіш, тоіць; незак., каго-што.
Прыводзіць у стан гніення; дапускаць развіццё гнілі ў чым‑н. — От гады печаныя, гэтыя кулакі, хлеб гнояць у зямлі, — сказаў.. [Лопух] са штучнай злосцю. Сабаленка. // перан. Доўгі час трымаць каго‑н. у невыносна цяжкіх умовах. Гнаіць у турме.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пааддаваць, ‑даю, ‑даеш, ‑дае; ‑даём, ‑даяце, ‑даюць; зак., каго-што.
Аддаць адно за другім усё, многае; вярнуць усё пазычанае. Пааддаваць дзяцей у школу. Пааддаваць даўгі. ▪ — Ат, дзетка мая, — азвалася Хіжа, — на хлеб заўсёды знойдзецца рот. Што самі паелі, а што і людзям пааддавалі. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пацерушыць, ‑церушу, ‑цярушыш, ‑цярушыць; зак.
1. што і чаго. Натрэсці, растрэсці невялікую колькасць чаго‑н. Пацерушыць сена. Пацерушыць солі на хлеб.
2. Церушыць некаторы час. Было трохі росна ад дажджу, які пацерушыў зранку. Нікановіч. / у безас. ужыв. З вечара сняжком пацерушыла. Добра ісці. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сабатаваць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак. і незак.
1. што. Наўмысна сарваць (зрываць) што‑н.; дзейнічаць супроць чаго‑н. шляхам сабатажу. Кулакі сабатавалі ўсе загады Савецкай улады: хавалі хлеб, дзе толькі маглі. Сяргейчык.
2. толькі незак. Займацца сабатажам. [Даніла:] — Але ты быў упэўнены, што хлопчык сабатуе. Мехаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)