АД’ЕКТЫВА́ЦЫЯ
(ад лац. adjectivum прыметнік),
пераход у прыметнікі словаформаў інш. часцін мовы. Часцей за ўсё пераходзяць дзеепрыметнікі, калі яны страчваюць працэсуальныя адзнакі і набываюць атрыбутыўныя прыкметы, што ўказваюць на ўласцівасць прадмета ці з’явы («квітнеючы край», «любімая кніга»), і зрэдку — парадкавыя лічэбнікі («першы снег»), абагульнена-якасныя займеннікі («У машыніста хлеб траякі — чорны, белы і ніякі», М.Лынькоў). Ад’ектывавацца могуць не ўсе дзеепрыметнікі, лічэбнікі і займеннікі, што звязана з асаблівасцямі іх семантыкі, марфемнага саставу, замацаванасцю ці незамацаванасцю спалучэння з назоўнікамі і інш.
І.Л.Бурак.
т. 1, с. 101
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
павалі́ць I сов. повали́ть, свали́ть, опроки́нуть;
ве́цер ~лі́ў дрэ́ва — ве́тер повали́л (свали́л) де́рево
павалі́ць II сов. повали́ть;
дым ~лі́ў з ко́міна — дым повали́л из трубы́;
~лі́ў густы́ снег — повали́л густо́й снег;
наро́д ~лі́ў на пло́шчу — наро́д повали́л на пло́щадь
павалі́ць III сов. (сукно и т.п.)
1. (о многом) сваля́ть, переваля́ть;
2. (нек-рое время) поваля́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Бура́н ’моцны вецер; надвор’е, калі дзьме вецер і ідзе снег’ (БРС, Інстр. I). Рус. бура́н, укр. бура́н. Запазычанне з цюрк. моў (тур., тат. buran ’мяцеліца, пурга’). Праабражэнскі, 1, 53; Фасмер, 1, 243–244; Дзмітрыеў, Тюрк. эл., 22; Шанскі, 1, Б, 229; Рудніцкі, 258; Локач, 29. Паводле Шанскага, там жа, бел., укр. бура́н запазычаны непасрэдна з рус. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Вірыць, ст.-бел. вирити, вирить ’абвінавачваць’ (Гарб.). Дзеяслоў, утвораны пры дапамозе суф. ‑it‑i ад ві́ра 2 (гл.).
Віры́ць ’утвараць віры, круціць, бурліць’; ’бурліць, кіпець, вірыцца’ (БРС, КТС). Польск. уст. wirzyć się ’віраваць’, чэш. vířiti ’кружыцца, узнімацца, віраваць’, славац. víriť ’кружыцца’, víriť sa ’кружыцца (пра снег, ваду, паветра)’. Утворана ад вір 1 пры дапамозе суф. ‑it‑i.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Со́пкі ‘разварысты, рассыпісты’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Шат., Касп., Бяльк., Барад., Жыв. сл.), ‘даўкі (пра сыпкую, сухую ежу)’ (Ласт.), ‘несакавіты (пра ягады)’, ‘мяккі (пра снег)’ (Сл. ПЗБ). Укр. палес. со́пкий ‘тс’; усе да *съпъкъ; іншая ступень чаргавання кораня ў сыпаць (гл.). Параўн. стараж.-рус. съпъ ‘насып, узгорак, гара’, сопка, а таксама рассыпісты ‘сыпкі, разварысты’; гл. ЕСУМ, 5, 355.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адкапа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны і адко́паны; зак., каго-што.
1. Капаючы, адшукаць, дастаць; выкапаць.
А. клад.
2. перан. Знайсці што-н. рэдкае і пад.; адшукаць (разм.).
Дзе вы адкапалі такую кнігу?
3. Адкідаць што-н. ад (з) чаго-н.
Адкапаць снег ад ганка.
4. Выканаўшы сваю норму, кончыць капаць, капацца (разм.); зрабіцца непрыгодным для капання.
Селянін ужо адкапаў сваё (перан.).
|| незак. адко́пваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. адко́пванне, -я, н. і адко́пка, -і, ДМ -пцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раста́ць, -та́ну, -та́неш, -та́не; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Перайсці ў вадкі стан пад уздзеяннем цяпла.
Снег растаў.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адтаяць, перастаць быць падмёрзлым.
Дарога растала.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Паступова знікнуць; разысціся, рассеяцца.
Гукі песні расталі ў бязмежнай далечыні.
Туман растаў.
4. перан. Прыйсці ў замілаванне; расчуліцца, памякчэць.
Р. ад пахвалы.
|| незак. растава́ць, -таю́, -тае́ш, -тае́; -таём, -таяце́, -таю́ць; -тава́й.
|| наз. растава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ссу́нуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -нься; зак.
1. Зрушыцца з месца, спусціцца куды-н.
С. з печы.
Мех ссунуўся з воза.
2. Сунучыся, зваліцца адкуль-н.
Снег ссунуўся са страхі.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рухаючыся, наблізіцца; насупіцца, нахмурыцца (пра бровы).
Дзеці ссунуліся цясней адзін да другога.
У дырэктара раптам ссунуліся бровы.
4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Расслабіўшыся, спаўзці, з’ехаць уніз, набок.
Шапка ссунулася на патыліцу.
|| незак. ссо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. ссо́ўванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
packed [pækt] adj.
1. перапо́ўнены людзьмі́;
Thebus was packed. Аўтобус быў бітком набіты.
2. (with) запо́ўнены (чым-н.);
The book is packed with information. У кнізе шмат інфармацыі.
3. цвёрды, зляжа́лы;
packed sand цвёрды пясо́к;
packed snow утрамбава́ны/утапта́ны снег
4. comput. запакава́ны
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
spit1 [spɪt] n.
1. слі́на
2. пляво́к
3. дро́бны дождж або́ снег; імжа́
♦
be the dead spit of smb. быць ве́льмі падо́бным да каго́-н., быць ко́піяй каго́-н.;
He’s the very spit (and image) of his father. Ён выліты бацька.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)