Verbum

вымага́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што.

1. Дамагацца чаго‑н. прымусам, сілай, пагрозамі; настойліва патрабаваць. Вымагаць грошы.

2. чаго, са злучн. «каб» і без дап. Патрабаваць. Вымагаць да сябе ўвагі. Работа вымагае ўмення. □ Радасць працы вымагае, каб усё тое, што добра зроблена, было заўважана і адзначана. Чорны. Садзяцца госці, ды не зразу,.. Бо так шляхетнасць вымагае. Колас.

вы́седзець, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак.

1. без дап. Прасядзець, прабыць дзе‑н. пэўны час. Выседзець да канца спектакля. Выседзець пры хворым цэлыя суткі.

2. каго. Седзячы на яйцах, вывесці птушанят. Галубы ў старым, дзіравым кошыку, падвязаным пад лацінай, выседзелі галубянят... Брыль.

3. перан.; што. Разм. Дасягнуць чаго‑н. доўгім сядзеннем. [Старац:] — Нічога, пані гаспадыня, тут не выседзіш. Купала.

адхіле́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. адхіляць — адхіліць і адхіляцца — адхіліцца.

2. Адступленне ад чаго‑н., неадпаведнасць чаму‑н., розніца ў параўнанні з чым‑н. Адхіленне ад правіл. Адхіленні ад нормаў. □ Гэта была, без малога, простая лінія. Было адно нязначнае адхіленне ўбок, якога можна не браць на ўвагу. Лінія была якраз на захад. Чорны.

адчака́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.

1. Вырабіць шляхам чаканні. Адчаканіць медаль. Адчаканіць надпіс.

2. і без дап. Вымавіць раздзельна і выразна. «Я сказаў, што вядзе гэтым разам Ячны. Усё, можаш ісці», — адчаканіў пан Шпэк. Брыль. Скрозь пару.. [Разкюхайлін] уставіў свае круглыя вочы на Стафанковіча і густым басам адчаканіў: — Можа сказаць, жывём і хлеб жуём, мірна дні свае дажываем. Чорны.

азіра́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да азірнуцца.

2. перан.; на каго-што і без дап. Быць асцярожным, дзейнічаць з асцярогай, узгадняючы свае ўчынкі з чыімі‑н.; аглядвацца. Азірацца на аўтарытэт. Азірацца на старэйшых. □ [Банадысь:] — І не абсячэ ніхто ад студні, гэтак намерзла! А-яй, што за людзі. Кожны ўсё на другога азіраецца. Чорны.

3. Зал. да азіраць.

ад’е́сці, ад’ем, ад’ясі, ад’есць; ад’ядзім, ад’ясце, ад’ядуць; зак., што.

1. З’есці частку чаго‑н.; адкусіць, адгрызці. Кошка ад’ела хвост у рыбы.

2. і без дап. Разм. Кончыць есці. У вас адпелі — у нас ад’елі. Прымаўка.

•••

Ад’есці кішкі (вантробы) каму — тое, што і пераесці кішкі (вантробы) каму (гл. пераесці).

Сэрца ад’есці — памучыць, давесці да знямогі, дакучаючы чым‑н. непрыемным.

дра́пнуць ​¹, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., каго-што.

Разм.

1. і без дап. Тое, што і драпануць ​¹. Драпнуць шкло. Куля драпнула па сцяне.

2. Лёгка раніць каго‑н. Агледзеў нагу. Куля толькі драпнула лытку. Жычка.

дра́пнуць ​², ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Разм. Тое, што і драпануць ​². [Наводчык] кінуўся ўцякаць. За ім драпнулі астатнія гітлераўскія артылерысты. Дудо.

катава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., каго-што.

Моцна, балюча біць, жорстка мучыць. Вядома, Як допыт чыняць там паны, Як б’юць, катуюць, гнуць і ломяць, Як вінавацяць без віны. Колас. Катавалі [зняволеных] гумовымі кіямі, шампаламі, прыкладамі, калолі іголкамі, расціскалі пальцы дзвярамі. Паслядовіч. // перан. Дакараць, прымушаць пакутаваць, мучыцца. — То чаго ж ты так катуеш сябе за тое, што паспяваў трохі? Чорны.

клі́мат, ‑у, М ‑маце, м.

Сукупнасць метэаралагічных умоў, уласцівых пэўнай мясцовасці ў залежнасці ад геаграфічных абставін. Вільготны клімат.

•••

Кантынентальны клімат — сухі клімат аддаленых ад мора ўчасткаў сушы з рэзкімі пераменамі начных і дзённых, зімовых і летніх тэмператур.

Марскі клімат — вільготны клімат без рэзкіх перамен начных і дзённых зімовых і летніх тэмператур, характэрны для мясцовасцей, блізкіх к мору.

[Грэч. klima (klimatos).]

ла́савацца, ‑суюся, ‑суешся, ‑суецца; заг. ласуйся; незак., чым і без дап.

Есці што‑н. смачнае, любімае. Дзеці будуць ласавацца цукеркамі з барбарысавай начынкай. Хомчанка. Кожную раніцу, на досвітку, вяртаюцца дзікі з трысця на беразе рэчкі, дзе ўсю ноч ласуюцца салодкімі карэннямі вадзяных раслін. В. Вольскі. // перан. Цешыцца, задавальняцца чым‑н., атрымліваць асалоду. Ласаваліся апошнім сонечным цяплом лясныя восы. Лынькоў.