мац, выкл. у знач. вык.

Разм. Ужываецца паводле значэння дзеясл. мацаць. Мац у кішэнь — аж няма табакеркі... Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пасядзе́лкі, ‑лак; адз. няма.

Абл. Тое, што і пасядзенкі. — Запаліш святло — глядзіш і збярэцца народ на пасядзелкі. Машара.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прамтава́ры, ‑аў; адз. няма.

Агульная назва асноўных прамысловых тавараў бытавога спажывання (тканіны, абутку, адзення і пад.). Продаж прамтавараў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прапіле́і, ‑яў; адз. няма.

Спец.

1. Парадны, архітэктурна аформлены ўваход, брама.

2. Назва літаратурных зборнікаў, звычайна тыпу анталогіі.

[Ад грэч. propýlaia — перад уваходам.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

про́шукі, ‑аў; адз. няма.

Кніжн. Скрытыя, тайныя дзеянні, накіраваныя на дасягненне якіх‑н. заганных ці злачынных мэт; інтрыгі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рабя́ты, ‑бят; адз. няма.

Хлопчыкі і дзяўчынкі; дзеці. Больш чым 900 тысяч беларускіх рабят носяць чырвоныя гальштукі. «Маладосць».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

таўка́чыкі, ‑аў; адз. няма.

Абл. Хвошч. Варвара Бярозка перапыніла Насцю: — Мы самі галоўкі канюшыны ды таўкачыкі збіраем. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ухо́дзіны, ‑дзін; адз. няма.

Разм. Тое, што і уваходзіны. Пабудаваў [бедны брат] новую хату і паклікаў гасцей на ўходзіны. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спас 1, ‑у, м.

У выразе: спасу няма — тое, што і ратунку няма (гл. няма). Я ўпаў. Вось тут на мяне і ўссела зграя раз’юшаных вясковых сабак і давай калашмаціць.. Бачу, няма спасу, пабег, а яны за мною. Сяргейчык.

спас 2, ‑а, м.

Разм.

1. Збавіцель; адна з назваў Хрыста. // Абраз з вобразам Хрыста. Памаліўся [Клопікаў] перад пазелянелым спасам — госпадзі, блаславі на новую жытку! — і .. патупаў цераз вуліцу. Лынькоў. // Царква ў імя Хрыста-збавіцеля. Спас Нярэдзіцкі.

2. Назва кожнага з трох асенніх царкоўных свят. Спас першы — мядовы; другі — яблычны; трэці — палатняны. □ [Нікіпар] любіць святкаваць. Таму не абміне ні дзяды, ні коляды, ні радаўніцу, ні спас. Сіпакоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Гаваркі́ ’гаварлівы, гаваркі’ (БРС, Янк. I, 57; Шат.; Касп.; Сцяшк. МГ), гаво́ркі ’гаварлівы, прыветлівы’ (Нас.). Рус. дыял. го́воркий, говорко́й, укр. говірки́й. У іншых слав. мовах няма. Здаецца, усх.-слав. новаўтварэнне па ўзору старых прыметнікаў на ‑к‑ (мадэль *govorъkъjь). Няма ў Трубачова, Эт. сл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)