каэфіцые́нт, ‑а, М ‑нце, м.

1. Лікавы (або літарны) множнік у алгебраічным выразе. // Лік, на які трэба памножыць якую‑н. велічыню, каб атрымаць велічыню, патрэбную пры даных умовах.

2. Велічыня, якая колькасна вызначае якую-небудзь уласцівасць фізічнага цела. Каэфіцыент трэння. Каэфіцыент расшырэння. Каэфіцыент цеплаправоднасці.

•••

Каэфіцыент карыснага дзеяння (ккдз) — адносіны колькасці карыснай работы, выкананай якім‑н. механізмам, да колькасці скарыстанай ім энергіі.

[Ад лац. coefficiens, coefficientis — які ўтварае.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вычита́ть несов.

1. мат. адніма́ць;

вычита́ть одно́ число́ из друго́го адніма́ць адзін лік ад друго́га;

2. (удерживать) вылі́чваць; утры́мліваць;

вычита́ть из зарпла́ты оди́н проце́нт вылі́чваць (утры́мліваць) з зарпла́ты адзі́н працэ́нт;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

mítzählen

vt далуча́ць, уключа́ць, лічы́ць ра́зам з кім-н.

das zählt nicht mit — гэ́та не ў лік

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

drítte

num трэ́ці

in die ~ Poténz erhében* — узво́дзіць лік у куб

aus ~r Наnd — з трэ́ціх рук

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Лічы́на 1 ’прыстойнасць, далікатнасць’ (ТС). Да лі́чыць, лік 2, ліцо (гл.) (Бернекер, 719; Фасмер, 2, 496).

Лічы́на 2 ў выразе лічына злая пры характарыстыцы нячысціка падкрэсліваюцца адмоўныя маральныя якасці д’ябла (Зайцава, Лінгв. дасл., 65). Рус. паўн. личи́на, личи́нище ’нахабны твар’, ’вялікі твар’, ст.-рус. личина ’маска’, ’выява чалавека або жывёлы’. Трубачоў (Эт. сл., 15, 81) лексемы лічы́на 1, 2 адносіць да прасл. ličina < likъ, lice.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

уключы́ць

1. (увесці ў лік, склад) éinschließen* vt; éinreihen vt, éinfügen vt, hinéinnehmen* vt (прыняць); éinbeziehen* vt, mítrechnen vt (у лік); áufnehmen* vt (у праграму, план); áusbedingen vt (умовы);

2. (святло, радыё і г. д.) éinschalten vt, schálten vt; in Gang sétzen (запусціць);

уключы́ць ток den Strom éinschalten;

уключы́ць счапле́нне аўта éinkuppeln vi;

уключы́ць ста́ртар аўта ánlassen* vt, den Mótor ánlassen*; эл уклю́чана! éingeschaltet!;

уключы́ць парале́льна parallél schálten;

уключы́ць паслядо́ўна in Séri¦e [hintereinánder, in Réihe] schálten

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

are

I [ɑ:r; unstressed ər]

v.

мно́жны лік дзеясло́ва to be

you are — вы ёсьць

we are — мы ёсьць

II [er]

n.

ар -а m. 100 м2 (ме́ра зяме́льнай пло́шчы)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

względny

względn|y

1. адносны, параўнальны;

2. досыць добры; неблагі;

zaimek ~y грам. адносны займеннік;

liczba ~a мат. цэлы лік

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ко́рань, -я, мн. карані́, каранёў, м.

1. Падземная частка расліны, пры дапамозе якой яна замацоўваецца ў зямлі і атрымлівае пажыўныя рэчывы.

Выкапаць куст з коранем.

2. Частка зуба, ногця, воласа і пад., якая знаходзіцца ў целе.

К. зуба.

3. перан. Пачатак, аснова чаго-н.

К. зла.

4. У граматыцы: асноўная частка слова без суфікса і прыстаўкі.

Правільна вызначыць к. слова.

5. У матэматыцы: лік, які пры ўзвядзенні ў пэўную ступень дае дадзены лік.

Квадратны к.

Здабыць к.

◊

Глядзець у корань (разм.) — унікаць у сутнасць якой-н. справы.

Вырваць з коранем — канчаткова пазбавіцца ад чаго-н.

На корані — пра расліны: не зжаты, не скошаны.

Пад корань —

1) ля самай асновы (ссякаць, зразаць што-н.).

Высякаць кусты пад корань;

2) канчаткова (разбураць, знішчаць).

Пусціць карані — трывала, надоўга абаснавацца дзе-н.

У корані —

1) зусім, абсалютна (не згаджацца з чым-н.);

2) у самай аснове, карэнным чынам (змяняць і пад.).

У корані змянілася жыццё.

|| памянш. карэ́ньчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 і 2 знач.).

|| прым. каранёвы, -ая, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

два, двух, двум, двума́, (аб) двух, м. і н.; дзве, дзвюх, дзвюм, дзвюма́, (аб) дзвюх, ж., ліч. кольк.

Лік, лічба і колькасць 2.

Двойчы д. — чатыры.

Напісаць лічбу д.

Д. сярпы.

Дзве хвіліны.

За аднаго бітага двух нябітых даюць (прыказка).

◊

Бачыць на два аршыны пад зямлёй (разм., часта іран.) — адрознівацца вялікай праніклівасцю.

Ні два і ні паўтара (разм.) — пра што-н. няпэўнае.

Як двойчы два (чатыры) — бясспрэчна, зразумела, ясна.

|| парадк. другі́, -о́е, -а́я.

Д. год.

Д. па парадку.

Другога мая.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)