бека́р, ‑а, м.
1. Нотны знак, які адмяняе дзеянне папярэдняга дыеза ці бемоля і аднаўляе асноўнае значэнне ноты.
2. у знач. нескл. прым. (пасля назвы ноты). Без павышэння або паніжэння. Рэ бекар.
[Фр. bécarre.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
іеро́гліф, ‑а, м.
1. Фігурны знак у сістэме ідэаграфічнага пісьма, які абазначае цэлае паняцце, склад або гук. Кітайскія іерогліфы. Егіпецкія іерогліфы.
2. толькі мн.; перан. (іеро́гліфы, ‑аў). Пра незразумелае пісьмо, неразборлівы почырк.
[Ад грэч. hieros — свяшчэнны і glyphe — разьба.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пятно́ ’пляма на адзенні’ (ЛА, 3; баран., Сл. ПЗБ), ’радзімка, знак на целе, сіняк’ (віл., воран., Сл. ПЗБ), сюды ж пе́тня (piétnia) ’чырвоная плямка на скуры’ (Варл.), пяцьмо́ ’пляма на адзенні’ (Ян.), пятня́к ’тс’ (лях., Сл. ПЗБ), пя́тнашка ’сіняк’ (шчуч., Сл. ПЗБ), пятло́ ’ружовае месца на шчацэ’ (ЛА, 3); укр. пʼятно́, петьмо́ ’пляма, знак’, рус. пятно́ ’тс’, польск. piętno, piątno ’таўро, пячатка, кляймо’, балг. петно́, пьекно́ ’пляма; карычневая плямка на скуры ад старасці’. Прасл. *pętьno ’след, знак’ (спачатку ў мове паляўнічых), што ад *pęta (гл. пята́) (Фасмер, 3, 425; БЕР, 5, 203). Паводле Банькоўскага (2, 543–544), толькі ўсходнеславянскае, у іншых мовах — запазычанне з усходнеславянскіх, пра спецыфічнае паходжанне слова, на яго думку, сведчыць рус. гнаться по пятам ’ісці па следу’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Праця́жнік ’знак прыпынку ў выглядзе гарызантальнай рысы’ (ТСБМ). Дэрыват з суф. ‑ік ад праця́жны < праця́гваць. У пачатку XX ст. у тым жа значэнні ўжывалася працяжка (Гіст. лекс., 253).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
капе́ц, -пца́, мн. -пцы́, -пцо́ў, м.
1. Месца для захавання на зіму агародніны.
К. бульбы.
2. Насып са слупам як межавы знак.
На мяжы лесу з полем стаялі капцы.
3. Насып, курган.
4. звычайна мн. Смерць, пагібель, канец (разм.).
Тут яму і капцы.
|| прым. капцо́вы, -ая, -ае (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
голодо́вка
1. (отказ от пищи в знак протеста) галадо́ўка, -кі ж.;
2. (голод) галадо́ўля, -лі ж., го́лад, -ду м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Прыпаміна́ць ’напамінаць’ (Яруш.), прыпа́мятаць ’прыпомніць’ (ТС), пріпамі́н ’успамін, згадка’, прыпамі́нка ’ўспамін, памятка’ (Бяльк.), прыпа́мятка ’знак на памяць’ (Нас., Гарэц., Байк. і Некр., Яруш.). Дэрываты ад па́мятаць (гл. памяць), по́мніць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бунчу́к, ‑а, м.
1. Дрэўка з шарам і конскім хвастом наверсе як знак улады ўкраінскіх і польскіх гетманаў, казацкіх атаманаў, турэцкіх пашэй.
2. Шумавы музычны інструмент у некаторых ваенных аркестрах, упрыгожаны конскім хвастом.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каміла́ўка, ‑і, ДМ ‑лаўцы; Р мн. ‑лавак; ж.
Высокі цыліндрычны галаўны ўбор з аксаміту, які даецца праваслаўным свяшчэннікам як знак узнагароды. Перад .. [вяскоўцамі] стаяў .. бацюшка ў пазалочанай рызе з камілаўкаю на галаве. Чарот.
[Грэч. kamēkaukion.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пада..., прыстаўка (гл. пад...).
Ужываецца замест «пад...»: а) перад збегам двух і больш зычных, напрыклад: падагнуць, падагрэць, падазваць, падарваць, падаткнуць; б) перад зычнымі, пасля якіх пішацца мяккі знак або апостраф, напрыклад: падалью, падаб’ю.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)