1. Дзейнасць партызана, партызан. Дзед Талаш любіць успамінаць сваё партызанства.Колас.— І Апанаса хацелі тады зняць, дык не, заступіліся, партызанства ўлічылі.Скрыпка.
2.перан. Тое, што і партызаншчына (у 2 знач.). Не скажу, што мы ўсе не хацелі многа ведаць, але ў нас гэта выходзіла неяк бязладна, з нейкім бунтам і партызанствам.Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мні́цельны ’недаверлівы, беспрычынна падазроны’ (ТСБМ). Да рус.мнительный ’тс’, якое з рус.мнить, ст.-рус.мьнѣти, ст.-слав.мьнѣти і г. д. Прасл.mьněti, роднаснае да літ.minė́ti ’ўспамінаць’, ст.-прус.minisnan ’памяць’, ст.-інд.mányatē, manutḗ ’думае’, ст.-грэч.μέμονα, лац.meminī ’ўспамінаю’. Ст.-слав.мѣнити ’згадваць, успамінаць’, славен.méniti, ст.-чэш.mieniti, польск.mienić, аднак, з’яўляюцца роднаснымі да ст.-в.-ням., с.-в.-ням.meinen ’думаць, меркаваць’ (Фасмер, 2, 633).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
успо́мніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго-што, пракаго-што і здадан.сказам.
Аднавіць у памяці, прыпомніць. Жанчына раптам успомніла ўчарашні дзень, і сэрца яе па-ўчарашняму заныла болем.Брыль.Міхась пачаў успамінаць, што ён чытаў пра партызан грамадзянскай вайны. Успомніў і пра дзеда Талаша.Якімовіч.Зося прыпамінала і ніяк не магла ўспомніць, дзе яна чула гэтае прозвішча.Хомчанка.
•••
Успомніш маё слова — збудзецца тое, аб чым гаворыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
mention2[ˈmenʃn]v.успаміна́ць, зга́дваць;
it’s worth mentioning ва́рта сказа́ць;
mentioned above аб чым ішла́ гаво́рка вышэ́й
♦
not to mention не гаво́рачы/не ка́жучы ўжо пра;
don’t mention itinfml калі́ ла́ска (у адказ на падзяку)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
recall2[rɪˈkɔ:l]v.
1.fmlуспаміна́ць, прыпаміна́ць, узга́дваць;
We recalled the words of the song. Мы ўспомнілі словы песні.
2. адкліка́ць (дэпутата, пасла);
The Ambassador was recalled from Washington. Пасла адклікалі з Вашынгтона.
3. браць наза́д (няя́касныя рэ́чы)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
1.каго-што або пра каго-што, на каго-што або аб кім-чым. Перастаць помніць; страціць успамін пра каго-, што-н.
З. старое (пра старое, на старое).
З. і думаць пра гэта (перастаць успамінаць, спадзявацца на што-н.).
2.што, пра каго-што, аб кім-чым і з інф. Упусціць з памяці, не ўспомніць.
З. адрас знаёмага.
З. пра даручэнне (аб даручэнні).
3.каго-што. Пакінуць дзе-н., не захапіць з сабой па няўважлівасці.
З. парасон у аўтобусе.
Што я там забыў? (нашто мне там быць; няма чаго мне там рабіць; разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
erínnern
1.
vt (anA) нага́дваць, напамі- на́ць (пра што-н.)
2.
(sich)
(an A, G) успаміна́ць, па́мятаць (пра што-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
помина́тьнесов.
1.(вспоминать)успаміна́ць;
2.(справлять поминки) церк. паміна́ць;
◊
не помина́йте ли́хом не ўспаміна́йце лі́хам;
помина́й как зва́липогов. то́лькі і чу́лі; то́лькі яго́ і ба́чылі; і сле́ду не ста́ла;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
entsínnen
*(sich) (G) успаміна́ць (пра што-н.)
sovíel ich mich entsínne — нако́лькі я по́мню
wenn ich mich recht entsínne — калі́ мяне́ па́мяць не падво́дзіць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
азіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што.
1.Незак.да азірнуць. Сашка ўсё круціў галавой і азіраў неба: хоць бы хутчэй той каршун прылятаў, а то нешта ў сон хіліць.Даніленка.На праспект выходзіць Пастушэня, ён ужо забыў, куды ідзе, азірае жоўтыя прысады, з любасцю ўглядаецца ў фасады, як у твары дарагіх людзей.Русецкі.
2. Рабіць агляд чаго‑н. у думках; успамінаць. Хоць я няволяй цяжка змучан І з родным берагам разлучан, Ды я душою ажываю, Як вокам мыслі азіраю Цябе, мой луг і бераг родны.Колас.Пісьменнік [Пятрусь Броўка] нібы з вышынь сваёй чалавечай сталасці, новым прасветленым поглядам азірае шлях, які прайшла яго краіна, і свой уласны жыццёвы шлях.Бярозкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)