1. Раз-пораз, вельмі часта. Шэрая вязаная хустка з пушком абдымала яе плечы. Жанчына сюд-туд папраўляла хустку, нацягваючы яе ўверх.Пестрак.Гарасім сюд-туд кідаў вокам на маю работу.Якімовіч.
2.Узад і ўперад, з аднаго боку ў другі. Мы з рэдактарам шпацыравалі сюд-туд па калідоры.Сабаленка.На досвітку цягач з важкім трохвугольнікам двойчы прайшоў сюд-туд і прабіў дарогу з аэрадрома ў Міхалі.Алешка.// З аднаго месца ў другое. Я хацеў зноў прылегчы і пачаў папраўляць ватоўку. «Дзе ж рэчавы мяшок?» — махнуў я рукою сюд-туд. Няма.С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
туды́, прысл.
У той бок, у тое месца; проціл. сюды. Вунь там, каля тых дубоў, і Просцінка. Цімох накіраваўся туды.Колас.Бягун выхапіў з кішэні наган, стрэліў у каноплі і ў той жа момант рынуўся туды сам.Кулакоўскі.[Вера] пайшла туды, дзе грыміраваліся дзяўчаты.Асіпенка.
•••
(І) туды і сюды — а) у той і ў другі бок; б) па-рознаму; і так і гэтак.
Ні туды ні сюды — ні ў які бок; ні з месца.
То туды, то сюды — то ў адзін, то ў другі бок; узад і ўперад; у розныя бакі.
Туды і дарогакаму-чамугл. дарога.
Туды і назад — у абодва канцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шарава́ць1, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак.
Правесці (праводзіць) рыхленне міжрадкоўяў прапашных культур.
шарава́ць2, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.
1.каго-што. Чысцячы, церці, вадзіць чым‑н. узад і ўперад па якой‑н. паверхні. Шараваць падлогу. □ Коней і кароў шаравалі скрабніцамі і шчоткамі.Бядуля.Аднойчы .. [Эрна] мыла і шаравала ля павеці бочку. Бочка высокая, дубовая.Ракітны.
2.штоабшто,пачым і чым. Церці паверхняй аднаго прадмета аб паверхню другога. Смалою трохі засмалілі І на ваду чаўнок спусцілі. Але тут цесна, вады мала, І дно аб землю шаравала.Колас.Не страшыдла там, а сом Дно шаруе жыватом.Дзеружынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Со́ўгаць ‘перасоўваць што-небудзь з месца на месца’, ‘рухаць, соваць чым-небудзь у розных кірунках (звычайна па паверхні)’, ‘тыкаць, соваць’ (ТСБМ), ‘габляваць’ (шальч., Сл. ПЗБ), ‘соваць, тыкаць’ (ТС), со́ўгацца ‘хадзіць туды-сюды, сланяцца’, ‘пасоўвацца паволі, з цяжкасцю; рухацца, перамяшчацца’ (ТСБМ, ТС; ашм., шальч., Сл. ПЗБ, Жд. 1), ‘хадзіць узад і ўперад’ (Янк. 1, Нар. Гом.), соўгену́ць ‘рэзка сунуць’ (ТС), совгну́ты ‘штурхануць’ (Сл. Брэс.), соўгну́тэ ‘тс’ (брэсц., Нар. лекс.), соўг ‘пра соўганне’ (мсцісл., Нар. лекс.), саўге́ць! ‘кідок камянём’ (Арх. Федар.), саўга́к ‘стары чалавек’ (Наша Ніва, 1998, 26 кастр.), со́ўгала ‘чалавек, які сноўдаецца без справы і заняткаў’ (Янк. 3.). Укр.со́вгати ‘соваць; соўгаць’, со́вганка ‘коўзанка’. Няясна. Для ўкраінскага аўтары ЕСУМ (5, 342) мяркуюць аб кантамінацыі со́вати і ковзати (< *ковгати), што не вельмі пераканаўча; магчыма, гэта звонкі дублет да соўкаць (гл. наступнае слова).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ab
1.
adv
auf und ~ — уза́д і ўпе́рад, уве́рх і ўніз
~ und zu — час ад ча́су, раз-по́раз
2.
prp (D) з, ад
~ héute — з сённяшняга дня, ад сёння
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
backward(s)2[ˈbækwəd(z)]adv.
1. наза́д;
He took a step backwards. Ён зрабіў крок назад;
fall backwards па́даць дагары́ (нага́мі);
turn one’s head backwards агляда́цца
2. у адваро́тным напра́мку; за́дам напе́рад;
say the alphabet backwards называ́ць лі́тары алфаві́та ў адваро́тным пара́дку
♦
backward(s) and forward(s)уза́д і ўпе́рад;
He knew his lesson backward and forward. Ён ведаў урок назубок.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Скры́пка1 ‘смычковы музычны інструмент’ (ТСБМ, Ласт., Шат., Байк. і Некр., Др.-Падб., Бяльк., ТС, Сл. ПЗБ). Рус.скри́пка, укр.скри́пка, польск.skrzypce ‘скрыпка, ліра’. Звязана з скрыпе́ць (гл.; Фасмер 3, 658; Борысь, 555). Інакш аб словаўтварэнні Шанскі (КЭСРЯ, 413): ад скрипа — варыянт ж. р. да скрип ‘выклічнік, што азначае скрыпенне’ з суф. ‑к(а). Варбат (Этимология–1981, 20) выводзіць ад *skripati ‘хутка рухацца’, што звязана з хуткімі рухамі смычка, параўн. ням.Geige ‘скрыпка’ і дыял.geigen ‘рухаць узад і ўперад, туды-сюды’.
Скры́пка2 ‘венцер, рыбалоўная прылада ў выглядзе конуса або рэшата для зімняй лоўлі’ (чач., Жыв. НС; кір., Нар. сл.; Браім, Рыбалоўства), бучы або крыпкі ‘пляцёныя або зробленыя з лучыны конусы, якія апускаюцца ў палонкі’ (Меер Крыч.). Відаць, ад скрыпка1 паводле знешняй формы; параўн., аднак, скрыпіца ‘кошык’ (гл.), што выяўляе сувязь з крыпаць ‘блытаць’ (гл.), г. зн. ‘плясці’, параўн. скрыпа́ны ‘неўпарадкаваны’ (ігн., Сл. ПЗБ), скрыпа́цца ‘зблытацца’ (там жа), гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
backward
[ˈbækwərd]1.
adv.
уза́д; наза́д; за́дам
to look backward — азіра́цца наза́д
to walk backward — ісьці́ за́дам
to read backward — чыта́ць наадваро́т
2.
adj.
1) зьве́рнуты наза́д
2) у адваро́тным кіру́нку
a backward process — адваро́тны працэ́с
3) паваро́тны
a backward movement — рух у адваро́тным кіру́нку
4) тупы́, адста́лы
5) запо́зьнены, прыпо́зьнены
6) нясьме́лы, сарамлі́вы
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
упе́раднареч.
1. вперёд;
зрабі́ць два кро́кі ўпе́рад — сде́лать два шага́ вперёд;
2. ра́ньше, пре́жде, вперёд;
у. паду́май, а по́тым гавары́ — вперёд (ра́ньше, пре́жде) поду́май, а пото́м говори́;
прыйсці́ ўпе́рад за ўсіх — прийти́ ра́ньше всех;
◊ уза́д і ўпе́рад — взад и вперёд;
ні ўзад ні ўпе́рад — ни взад ни вперёд;
папа́ўся (тра́піў) у не́рат — ні ўзад ні ўпе́рад — погов. ни туда́ ни сюда́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)