наступі́ць 1, ‑ступлю, ‑ступіш, ‑ступіць; зак.
Ступіць, стаць на каго‑, што‑н. Асцярожна, каб на каго-небудзь не наступіць, [Шура] прабіраецца да месца, адкуль даносяцца галасы. Навуменка. Хай позні чмель гудзе мажорным басам, Разбуджаны расінкаю ўначы. Ты на яго не наступі абцасам, Юнак, з сваёй любоўю ідучы. Пысін.
•••
Мядзведзь на вуха наступіў гл. мядзведзь.
Наступіць на (любімы) мазоль каму — закрануць тое, што асабліва хвалюе каго‑н., выклікае боль, пакуты.
Наступіць на нагу каму — ушчаміць чые‑н. інтарэсы.
наступі́ць 2, ‑ступіць; зак.
Надысці, настаць. Наступілі халады. Смерць наступіла імгненна. □ Наступіла працяглая маўклівая паўза: усе меркаванні і здагадкі ўжо былі выказаны да з’яўлення Шэмета, і цяпер ніхто не адважваўся іх паўтараць. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ступня́ ‘плюсна, частка нагі ад шчыкалаткі ўніз’, ‘ніжняя паверхня ступака, падэшва’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Ласт.), ‘ступак’ (Сцяшк., Сл. ПЗБ, Бяльк., ЛА, 3). Дэрыват ад ступіць, гл. ступень.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Насту́пнем ’гвалтам, прымусам’ (ТС), параўн. укр. наступам ’наступальна, рашуча’. Ад незафіксаванага *наступень, хутчэй за ўсё сінанімічнага да на́ступ ’напад, наступленне’ (Нас.); да ступіць (гл.), параўн. ступі і ступёнь ’крок’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́ступ (БРС), ’участак лесу, поля, лугу, які ўразаецца ў іншы масіў’ (Яшк.). Рус. вы́ступ, укр. ви́ступ ’выступленне’, польск. występ, в.-луж. wustup, чэш. výstup ’тс’. Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад выступіць (гл. ступіць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ру́хацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.
1. Знаходзіцца ў руху, перамяшчацца.
Войскі рухаліся на захад.
Р. па службе (атрымліваць павышэнне). Справа не рухаецца (стаіць на месцы).
2. Рушыцца з месца, адпраўляцца.
Р. ў дарогу.
3. Варушыцца (у 1 знач.), мяняць становішча цела.
Сядзець, не рухаючыся.
Ногі не рухаюцца (не можа ступіць, ісці хто-н.).
|| прым. ру́хальны, -ая, -ае (да 3 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ма́ўнуць ’упасці, паваліцца’, ’ступіць нагой у што-н.’ (ігн., Сл. ПЗБ). Паводле Грынавяцкене і інш. (LKK, 16, 183), слова паходзіць з літ. mauti ’ляцець’, ’упасці, паваліцца’. Лаўчутэ (Балтызмы, 145) дадае значэнні літ. слова ’валіць, перакідвацца’, таму што ’паваліцца’ ў слоўніках літоўскай мовы не пададзена.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
postąpić
зак.
1. рушыць, пайсці (наперад); ступіць;
postąpić kilka kroków naprzód — ступіць (зрабіць) некалькі крокаў наперад;
2. зрабіць;
postąpić dobrze — добра зрабіць;
3. разм. падняць, павысіць;
postąpić ceny — павысіць цэны
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
правалачы́, ‑лаку, ‑лачэш, ‑лачэ; ‑лачом, ‑лачаце, ‑лакуць; пр. правалок, ‑лакла, ‑лакло; заг. правалачы; зак., каго-што.
Разм.
1. Працягнуць волакам. [Іван] правалок нагу па траве, стараючыся ступіць як мага натуральней, але гэта яму не дужа ўдалося. Быкаў.
2. Зацягнуць (нітку ў вушка іголкі).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абступі́ць, ‑ступлю, ‑ступіш, ‑ступіць; зак., каго-што.
Пастаць вакол каго‑, чаго‑н., акружыць. Начлежнікі абступілі вогнішча. □ Сакратара абкома абступілі калгаснікі, уважліва слухалі, гадавалі пытанні. Шамякін. // Размясціўшыся вакол каго‑, чаго‑н., ахапіць з усіх бакоў (пра горы, лес і пад.). Горад абступілі высокія горы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канды́ба, ‑ы, ж.
1. Разм. Пра кульгавага чалавека.
2. толькі мн. (канды́бы, ‑дыбаў). Абл. Хадулі. Спачатку хлопец не мог і кроку ступіць на мыліцы, а потым успомніў, як хадзіў некалі на кандыбах, і зашпацыраваў на трох нагах лепш, як на дзвюх. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)