Frottíerhandtuch

n -(e)s, -tücher махна́ты [касма́ты] ручні́к

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Тувалня ‘намётка’ (Ц. Гартны), ст.-бел. тувальня, тувалня, товальня ‘шырокі ручнік’ (ГСБМ). Запазычана з польск. tuwalnia ‘ручнік; хустка’, якое з італ. tovaglia ‘абрус, сурвэтка’ < нар.-лац. *tobalia < франк. *thwahlja ‘ручнік’, роднаснага гоц. þwahan ‘купаць’ (Булыка, БЛ, 74, 32; ЕСУМ, 5, 667).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

уціра́льнік, ‑а, м.

Абл. Ручнік. Аднаго разу Якаў, ідучы ў ванну, убачыў, што Зоня стаіць у калідоры са свежым уціральнікам на руках. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Платкі́ ’ручнік на іконах’ (Касп.; в.-дзв., Сл. ПЗБ), платок ’ручнік’ (светлаг., Мат. Гом.), плашкі ’галаўны ўбор’ (ст.-дар., гом., ЛА, 4). Да платі (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ручни́к

1. уст., обл. (полотенце) ручні́к, -ка́ м.;

2. (молот) спец. ручны́ мо́лат.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Трапа́ч ’скарач, ручнік з “трапкамі” — доўгімі ніцянымі канцамі (махрамі), у якім насілі на поле абед’ (Бяльк.), ’ручнік’ (Скарбы). Відаць, з трапкач ’тс’, набліжанае да трапаць 1, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Махра́ч ’трапкач, саматканы ручнік з махрамі’, ’кавалак палатна з канчамі асновы’, ’ручнік, у якім носяць абед на поле’ (Юрч., Бяльк., Растарг., паўн.-зах., Сл. ПЗБ; астрав., Сцяшк. Сл.; КЭС, лаг.). Да махры́ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

валя́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца; незак.

1. Лежачы, пераварочвацца з боку на бок.

В. ў пяску.

2. Ляжаць, нічога не робячы, нядбайна разваліўшыся (разм.).

В. на канапе.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Ляжаць у беспарадку, бязладна, як папала, не на месцы (разм.).

На падлозе валяецца ручнік.

◊

На дарозе не валяецца — дарма, лёгка не дастаецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Паціра́ч ’ручнік’ (Мат. Гом.), смарг. пацірык ’тс’ (Сл. ПЗБ), паціраха ’тс’, ’ануча для мыцця падлогі’ (Мат. Гом.), пацерка ’ануча, ручнік для посуду’ (Касп.). Утвораны ад дзеяслова po‑tira‑tV выціраць’, у якім po‑ мае значэнне ’паступовасць і шматразовасць дзеяння’. Да церці (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бо́хан, ‑а, м.

Выпечаны хлеб пераважна круглай формы. А з печы бохан вымеш — ён ружовы, Як жнівеньскага сонца дыск барвовы. Гаўрусёў. На выцягнутых руках Лукаш трымаў вышываны ручнік, а на ім — бохан хлеба. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)