Прыту́лак ’месца, дзе можна схавацца, адпачыць, прабыць патрэбны час’, ’дабрачынная ўстанова для сірот, беспрытульных дзяцей і інш.’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Байк. і Некр., Бяльк., Варл., Сл. ПЗБ), прыту́л ’прыстанішча’ (ТСБМ, Ласт., Касп.), ’сховішча, прытон’ (Нас.), прыту́ла ’прыстанішча’, прыту́лішча ’тс’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб., Бяльк., Ян.), прыту́лле ’тс’ (Касп.). Аддзеяслоўнае ўтварэнне, параўн. прытуліцца ’шчыльна прыхінуцца; знайсці прыпынак для жыцця’ (Варл.), ’адчуць ласку, спагаду, спачуванне’ (светлаг., SOr, 39, 356), прытуліць ’паставіць адзін прадмет упрытык да другога’ (там жа). Гл. туліць. Аналагічныя ўтварэнні і ў іншых славянскіх мовах, параўн. рус.дыял.приту́л, приту́ла, приту́лище, приту́лье ’прыстанак, прытулак’, укр.приту́л, приту́лок, польск.przytul, przytulisko, przytułek ’тс’ і да т. п.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
retreat
[rɪˈtri:t]1.
v.i.
адступа́ць
2.
n.
1) адступле́ньне n.
to beat a retreat — уцяка́ць, адступа́ць
2) сыгна́л да адступле́ньня
3) адбо́й (сыгна́л заканчэ́ньня дня ў во́йску)
4) прыту́лак, прыста́нак -ку m., прыста́нішча n. (дзе затрыма́цца або́ адпачы́ць)
5) вар’я́цкі дом або́ дом для алькаго́лікаў
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Zúfluchts|ort
m -(e)s, -e, ~stätte
f -, -n прыту́лак, прыста́нішча, прыста́нак
~ zu etw. (D) néhmen* — прыбе́гнуць да чаго́-н. як да парату́нку
~ néhmen* — (beiD) шука́ць [знайсці́] прыста́нішча [прыту́лку-(ак)] у каго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Halt
m -(e)s, -e
1) апо́ра, падтры́мка
éinen ~ háben (an D) — мець падтры́мку (у асобе каго-н.)
den ~ verlíeren* — згубі́ць пункт апо́ры; перан. стра́ціць душэўную раўнава́гу
2) прыпы́нак, прыста́нак
j-m ~ gebíeten* — асадзі́ць [спыні́ць] каго́-н.
~ máchen — прыпыні́цца, спыні́цца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
кут, ‑а, М куце, м.
1. Месца, дзе сыходзяцца ўнутраныя бакі прадмета; частка памяшкання, прастора паміж дзвюма сценамі. Хадзіць з кута ў кут. □ Валерый ужо сам звярнуў увагу на фатаграфіі, што займалі ўвесь кут і яшчэ далей разбягаліся па сцяне.Б. Стральцоў.// Самае пачэснае месца за сталом на покуці. Сівой барадзе Месца на куце.Лось.— Кут дарагому госцю, — гаварыў [поп] ужо ў пакоі і піхаў сілком Шклярскага на кут за сталом.Галавач.
2. Частка пакоя, якая здаецца ў наймы. Заўсёды ў .. [Альбіны Сільвестраўны] жыла дзяўчына або дзве, спалі на адным ложку. І выбірала сабе яна пераважна студэнтак. Цяпер гэты кут пуставаў.Ракітны.
3. Жыллё, прыстанак, месца жыхарства (звычайна ў спалучэннях «свой кут», «мець кут» і пад.). І тут у першы раз Міхала Вось гэта думка напаткала: Купіць зямлю, прыдбаць свой кут, Каб з панскіх выпутацца пут.Колас.
4.перан. Мясцовасць, звычайна глухая, далёкая. Глухі кут. □ — Каб гэты дзікі кут не быў добрым прытулкам для звяроў, — сказаў Віктар, — тады і нам не прыйшлося б тут Сядзець.Маўр.
•••
Мядзведжы кут (куток) — пра аддаленае, маланаселенае, глухое месца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпы́накм
1. (дзеянне) Ánhalten n -s, Halt m -(e)s; Störung f -, -en, Stóckung f -, -en (затрымка); Unterbréchung f -, -en (паўзаўчым-н);
2. (прыпыначныпункт) Háltestelle f -, -n; Statión f -, -en;
трамва́йны прыпы́нак Stráßenbahnhaltestelle f;
апо́шні прыпы́накÉndstation f;
3. (прыстанак) Únterkunft f -, -künfte, Óbdach n -(e)s, Zúfluchtsstätte f -, -n; Hérberge f -, -n; Asýl n -(e)s, -e (прытулак);