праўдзі́ст, ‑а, М ‑сце, м.

Назва бальшавіка ў першыя гады выпуску газеты «Правда», цэнтральнага органа РСДРП(б) (1912–1914 гг.), а таксама сучасная назва супрацоўніка газеты «Правда», органа ЦК КПСС.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

праўдзі́сцкі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да праўдзіста, да газеты «Правда». Праўдзісцкая рэдакцыя. □ Здаралася, што я па некалькі разоў перачытваў праўдзісцкія артыкулы, фельетоны і нарысы. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

неу́жто нареч., разг. няўжо́;

неу́жто пра́вда? няўжо́ пра́ўда?

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Пра́ўда, проўда ’ісціна, адпаведнасць рэчаіснасці’, ’правільнасць’, ’справядлівасць’, ’на самай справе, сапраўды’ (ТСБМ, Нас., Шат., Касп., Сл. ПЗБ, ТС), ’няўжо’ (паст., Сл. ПЗБ), ’так, але, дакладна’ (ТС), ст.-бел. ’права’: ни грабили товара силою без правды (Станкевіч, 1, 369). Рус., укр. пра́вда, ст.-рус. правьда, польск., в.-луж. prawda, н.-луж. pšawda, чэш., славац. pravda ’праўда’, серб.-харв. пра̑вда ’праўда; судовая справа’, славен. právda ’закон; палажэнне; судовая справа’, балг. пра́вда ’праўда’, ’пагалоўе скаціны’, макед. пра́вда ’праўда, справядлівасць’, ст.-слав. прдвьда ’тс’. Прасл. *pravьda (Слаўскі, SP, 1, 63) разглядаецца як іменны дэрыват ад *pravъ (гл. правы) (Фасмер, 3, 352; Махэк₂, 481; Шустар-Шэўц, 2, 1152; Мартынаў, Этимология–1968, 248; Скок, 3, 26; Сной₂, 559), аналагічны да крыўда (гл.), насуперак Трубачову (Этногенез₂, 222–223), які на падставе словаўтваральнай сувязі суфікса ‑ьda з дзеяслоўнымі ўтварэннямі на ‑itі‑ выводзіць гэтыя назоўнікі ад *kriviti і *praviti (гл. правіць) з семантыкай ’правеж, катаванне’. Сюды ж дэрываты: праўдзі́вы ’справядлівы, шчыры’ (Нас., ТС), про́ўдзіць ’гаварыць праўду’ (Шат.), пра́ўдзіць ’збывацца’ (Сл. ПЗБ). Але праўдзівы ў значэнні ’сапраўдны, нефальшывы’ — з польск. prawdziwy. Параўн. правдзівы грыб, гл. наступнае слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пра́ўда ж., мн. нет, в разн. знач. пра́вда;

сказа́ць ~ду — сказа́ть пра́вду;

шука́ць ~ды — иска́ть пра́вды;

ва́ша пра́ўда — ва́ша пра́вда;

гэ́та пра́ўда — э́то пра́вда;

я, пра́ўда, быў там адно́йчы — я, пра́вда, был там одна́жды;

пра́ўда, паліто́ гэ́та дарагава́тае, але́ до́брае — пра́вда, пальто́ э́то дорогова́то, но хоро́шее;

◊ служы́ць ве́рай і пра́ўдай — служи́ть ве́рой и пра́вдой;

чы́стая (шчы́рая) пра́ўда — чи́стая пра́вда;

дайсці́ ~ды — доби́ться пра́вды;

пра́ўду (па ~дзе) ка́жучы — пра́вду (по пра́вде) говоря́;

што пра́ўда, то пра́ўда — что пра́вда, то пра́вда;

глядзе́ць ~дзе ў во́чы — смотре́ть (гляде́ть) пра́вде в глаза́;

(усі́мі) ~дамі і няпра́ўдамі — (все́ми) пра́вдами и непра́вдами;

рэ́заць ~ду (у во́чы) — ре́зать пра́вду (в глаза́);

і то пра́ўда — и то пра́вда;

у нага́х ~ды няма́ — погов. в нога́х пра́вды нет;

пра́ўда во́чы ко́ле — посл. пра́вда глаза́ ко́лет;

што пра́ўда, то не грэх — посл. что пра́вда, то не грех;

хлеб-соль еш, а пра́ўду рэж — посл. хлеб-соль ешь, а пра́вду режь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

няўжо́ частица вопр. неуже́ли; ра́зве;

н. гэ́та пра́ўда? — неуже́ли э́то пра́вда?

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

неуже́ли нареч. няўжо́;

неуже́ли э́то пра́вда? няўжо́ гэ́та пра́ўда?;

неуже́ли! няўжо́!

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

«Путь правды», гл. «Правда»

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

«Рабочий» (газ.), гл. «Правда»

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

«Рабочий путь», гл. «Правда»

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)