Плаво́к 1 ’плывец’ (докш., Янк. Мат.; добр., Мат. Гом.). Да пла́ваць (гл.); суф. ‑ок, яку хадок, яздок, ядок і інш.

Плаво́к 2 ’паплавок’ (ТСБМ, ТС), рус. плаво́к ’тс’, арханг. ’буй’, ’драўляная рассошка на шыі каня з меткай гаспадара’. Да пла́ваць (гл.). Бел.-рус. ізалекса. Параўн. таксама паплавок (гл.). Сюды ж плавок ’пухір у рыбы’ (кобр., ЛА, 1) — у выніку пераносу значэння паводле падабенства: існуе меркаванне, што рыбы плаваюць (а не тонуць) дзякуючы пухіру.

Плавок 3 ’частка плуга, якою плуг сунецца па зямлі’ (Тарн.). Да пла́ваць (гл.) у пераносным значэнні: пры ворыве плуг то вынырае, то патанае ў зямлі, як лодка (ці карабель).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

strive

[straɪv]

v.i. strove or strived, striven, striving

1) мо́цна стара́цца, імкну́цца дасягну́ць

strive for self-control — стара́цца авало́даць сабо́ю

Always strive forward — Заўсёды імкні́ся напе́рад

2) змага́цца

The swimmer strove against the tide — Плыве́ц змага́ўся з плы́ньню

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

адплы́сці сов.

1. отплы́ть; (о судах — ещё) отвали́ть, отча́лить, отойти́;

плыве́ц ~лы́ў ад бе́рага — плове́ц отплы́л от бе́рега;

парахо́д ужо́ ~лы́ў — парохо́д уже́ отплы́л (отвали́л, отча́лил, отошёл);

2. уплы́ть, отплы́ть;

а. ў невядо́мым кіру́нку — уплы́ть (отплы́ть) в неизве́стном направле́нии

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

во́льны, -ая, -ае.

1. Свабодны, незалежны.

Вольныя людзі.

Вольная праца.

2. Свабодны, нічым не абмежаваны.

Вольнае жыццё.

В. вецер.

Вольнаму воля (пра чалавека, які можа паступаць па сваім меркаванні).

3. Нікім, нічым не заняты.

Вольнае месца ў вагоне.

Вольная пасада (вакантная). Вольная хвіліна.

4. Не абмежаваны якімі-н. перашкодамі, прадметамі, бязмежны; які знаходзіцца на свабодзе.

В. акіян.

В. ход.

5. Не абмежаваны якімі-н. правіламі, законам.

В. продаж сельскагаспадарчых прадуктаў.

6. Нястрыманы, які выходзіць за межы прынятых норм.

Вольнае абыходжанне.

7. Свабодалюбны.

Вольная думка, натура.

8. Не заціснуты, не замацаваны ў чым-н.

В. канец вяроўкі.

○

Вольныя рухі або практыкаванні — гімнастычныя практыкаванні без прылад.

Вольны верш — від рыфмаванага сілаба-танічнага верша, у якім у адвольнай паслядоўнасці спалучаюцца радкі з рознай колькасцю стоп.

Вольны горад — самастойны горад-дзяржава ў Сярэднія вякі.

Вольны пераклад — не літаральны пераклад.

Вольны стыль — у спартыўных спаборніцтвах: стыль плавання, які выбірае сам плывец.

Па вольным найме — аб службе неваенных у ваеннай установе.

|| наз. во́льнасць, -і, ж. (да 2, 5 і 7 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

БРЭНТА́НА

(Brentano),

Клеменс (9.9.1778, Эрэнбрэйтштайн, каля г. Кобленц, Германія — 28.7.1842), нямецкі пісьменнік; буйнейшы прадстаўнік гейдэльбергскага кола рамантыкаў (гл. ў арт. Германія раздзел Літаратура). Літ. дзейнасць пачаў пад уплывам Л.Ціка. Адыход ад тэматыкі і стылю іенскіх рамантыкаў назіраецца ў рамане «Годві» (1801), камедыі «Понсе дэ Леон» (1804). Лірыка Брэнтана, заснаваная на нар. песеннай творчасці, зрабіла пераварот у ням. паэзіі, паўплывала на творчасць іншых рамантыкаў (асабліва Г.Гейнэ). Увёў у ням. паэзію тэму любоўных пакут, непадуладнага чалавеку ірацыянальнага пачуцця. Найб. вядомасць набылі вершы т.зв. рэйнскага цыкла: «Плывец у лодцы», «Вясёлыя музыканты», «Рыбак сядзеў у лодцы» і інш. Верш «Ларэлея» сам нарадзіў нар. паданне, стаў сімвалам рамант. мастацтва і натхніў многіх еўрап. паэтаў (І.Айхендорфа, Гейнэ, Ж. дэ Нерваля, Г.Апалінэра). З 1810-х г. у творчасці Брэнтана ўзмацніліся рэліг. пошукі, што адбілася ў духоўных вершах, навелах «Гісторыя сумленнага Касперла і прыгажуні Анерль», «Тры арэхі», «З летапісу вандроўнага шкаляра», у лірычнай драме «Заснаванне Прагі» (1815).

Аўтар сатыр. казак («Казка пра Гокеля і Гінкель» і інш.), оперных лібрэта. Апублікаваў зб. ням. нар. песень «Дзівосны рог хлопчыка» (1806—08, з Л.А.Арнімам). На бел. мову шэраг вершаў Брэнтана пераклаў У.Папковіч.

Тв.:

Бел. пер. — у кн.: Закаханы вандроўнік: Паэзія ням. рамантызму. Мн., 1989;

рус. пер. — Избранные стихотворения. М., 1986;

[Стихи] // Европейская поэзия XIX века. М., 1977;

Немецкая поэзия XIX века. М., 1984;

Поэзия немецких романтиков. М., 1985.

Літ.:

Балашов Н.И. Брентано и «Волшебный рог мальчика» // История немецкой литературы. М., 1966. Т. 3;

Берковский Н.Я. Романтизм в Германии. Л., 1973. С. 351—395.

Г.В.Сініла.

т. 3, с. 284

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

уплы́ть сов.

1. паплы́сці, паплы́ць; (выплыть) вы́плысці, вы́плыць; (отплыть) адплы́сці, адплы́ць; (сплыть) сплы́сці, сплыць, мног. пасплыва́ць; (заплыть) заплы́сці, заплы́ць;

парохо́д уплы́л ра́но у́тром парахо́д адплы́ў ра́ніцай;

плове́ц уплы́л в мо́ре плыве́ц паплы́ў (заплы́ў) у мо́ра;

2. перен. (пройти, миновать), разг. прайсці́, міну́ць; сплы́сці, сплыць, мног. пасплыва́ць;

нема́ло вре́мени уплы́ло с тех пор няма́ла ча́су прайшло́ (міну́ла) з той пары́;

3. перен. (исчезнуть, израсходоваться), разг. сплы́сці, сплыць, зні́кнуць;

де́ньги уплы́ли в один день гро́шы сплылі́ за адзі́н дзень.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

gain

I [geɪn]

1.

v.t.

1) выйграва́ць

to gain time — вы́йграць час

2) атры́мваць, забясьпе́чваць (сабе́)

3) дамага́цца, дасяга́ць

4) сьпяша́цца (пра гадзі́ньнік)

5) выга́дваць

How much do I gain by that? — Ко́лькі я вы́гадаю гэ́тым?

6) прыбыва́ць; дабіра́цца; дасяга́ць

The swimmer gained the shore — Плыве́ц дасягну́ў бе́рагу

7) дадава́ць

to gain weight — прыбы́ць на вазе́

to gain strength — набіра́цца сі́лаў

2.

v.i.

1) прыно́сіць кары́сьць, быць кары́сным; мець кары́сьць, карыста́ць

2) рабі́ць по́ступ

3.

n.

1) прыбы́так -ку m.; прыро́ст -у m. (ху́ткасьці); вы́йгрыш -у m.; кары́сьць f.

2) прыбыва́ньне, павелічэ́ньне n.

3) нажы́ва f.

Greed is love of gain — Пра́гнасьць — гэ́та імкне́ньне да нажы́вы

gain on or upon — даганя́ць

gain over — перакана́ць, перацягну́ць на свой бок

gains — прыбы́ткі, заро́бкі pl.; дахо́д -у m.

II [geɪn]

adj.

1) выго́дны; кары́сны; адпаве́дны

2) зру́чны; спра́ўны, уме́лы

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)