Спарні́ца ‘нарыў паміж пальцаў’ (шчуч., Сл. ПЗБ). Да спарыць < парыць (гл.) з суф. ‑іц(а).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
па́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца; незак.
1. гл. парыць.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Варыцца ў закрытай пасудзіне пры дапамозе пары.
3. Знаходзіцца ў вельмі цёплым, гарачым памяшканні або быць надта цёпла апранутым (разм.).
4. перан., над чым і без дап. Тое, што і пацець (у 3 знач.; разм.).
П. над задачай.
|| зак. папары́цца, -руся, -рышся, -рыцца (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
поры́ть сов. пакапа́ць, (много, неоднократно) папако́пваць, папакапа́ць; (рылом — о животных) пары́ць, (долго, неоднократно) папарыва́ць, папары́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Парня́ ’памяшканне з печчу, дзе гнуць абады, дугі’ (ТС). Да па́рыць < па́ра 1 з суф. ‑ня (параўн. Сцяцко, Афікс. наз., 59).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыва́рваць ’прыпарваць’ (ТС). Да вары́ць 2 ’моцна грэць (пра сонца); парыць (пра надвор’е)’ (гл.). Відавочна, усходнеславянскае, параўн. рус. прива́ривать ’пячы гарачынёй, спёкай’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паабрыва́ць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Зрываючы, абарваць усё, многае. Паабрываць яблыкі.
2. Адарваць усё, многае. Паабрываць ніткі. Паабрываць правады.
паабрыва́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Абрыць, парыць усё, многае. Паабрываць зямлю вакол агароджы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пары́льшчык, ‑а, м.
1. Рабочы, які працуе ў парыльні (у 2 знач.).
2. Той, хто парыцца ў лазні або парыць іншых. Толькі найбольш заядлыя парыльшчыкі спачатку трымаліся, сядзелі на падлозе, ушчаміўшы ў калені галаву і закрываючы яе рукамі. Ставер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цыбу́к, ‑а, м.
1. Трубкападобны стрыжань курыльнай люлькі, праз які курэц уцягвае дым тытуню. Дзядзька не выпускаў з рота цыбука люлькі. Сачанка.
2. Сцябло. Цётка Проска паліць у печы, парыць у вядзёрным чыгуне тытуневыя цыбукі. Васілевіч.
3. Спец. Вінаградны чаранок.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Залі́ць 1, золи́ць ’дапякаць’ (Нас.). Рус. наўг., валаг., ярасл., кастр., арханг., маск., сімб. золи́ть ’дапякаць’, укр. золи́ти ’лаяць’, славен. zoliti ’крычаць, бурчаць’, балг. золя́ ’пасыпаць (соллю, перцам)’ (Гераў); параўн. серб.-харв. зо̑љ, зо́ља ’аса’ (якое, аднак, Скок, 3, 664, звязвае з гукапераймальным дзеясловам zújati). Вытворнае назаля́ць (ТСБМ). Даль (1, 691) лічыў золить ’заліць1’, і ’заліць2’ значэннямі аднаго і таго ж слова. Тады заліць 1 — перанос ад заліць 2 ’апрацоўваць лугам’. Ці суадносіцца славен. слова з бел., — няпэўна. Гл. яшчэ зло.
Залі́ць 2 ’апрацоўваць шкуры растворам вапны’ (ТСБМ). Рус. золи́ть, укр. золити ’тс’ і ’парыць бялізну ў растворы попелу’, польск. zolić ’мачыць, парыць у попеле’, ’пэцкаць’, чэш. дыял. zoliť ’пэцкаць’, н.-луж. zoliś ’мачыць, парыць у лузе’. Ст.-рус. золити ’тс’ (XVII ст.). Дзеяслоў з суф. ‑і‑ць ад наз. зала 1 (гл.).
Заліць 3 ’пакрыць вадкасцю’. Рус. зали́ть ’тс’, укр. залити, польск. zalać і г. д. Прэфіксальны вытворны: за + ліць (гл. ліць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
па́рка 1, ‑і, ДМ ‑рцы, ж.
Дзеянне паводле дзеясл. парыць (у 1, 2, 4, 5, 6 і 7 знач.).
па́рка 2, ‑і, ДМ ‑рцы, ж. (з вялікай або малой літары).
Адна з трох рымскіх багінь лёсу, якія пачыналі прасці, калі чалавек нараджаўся, пралі і пераразалі яго «ніць жыцця».
[Лац. Parca.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)