Жэ́ґліць ’паліць’ (шчуч., З нар. сл., 42). В.-луж.žehlic ’прасаваць’, ’мігцець’, žehlić so ’тлець’, чэш.žehliti ’прасаваць’, разм. ’скардзіцца’, славац.zehliť ’прасаваць’. Улічваючы выбухны характар ґ і геаграфію, відаць, з польск., дзе зафіксавана żeglić ’слаба паліцца, тлець’. Паходжанне слова звязана з жэгаць, жыгаць, жгаць (гл.), прычым, калі дапускаць рэдуплікацыю, магчыма гаварыць і аб варыянтнасці l‑r (параўн. серб.-харв.жа̏грити ’паліць’, рус.дыял.жа́грить ’моцна паліць печ’), падобнай да вар’іравання жураць — жуляць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
polać się
pola|ć się
зак.паліцца; пацячы; заструменіць;
~ła się krew — палілася кроў;
~ły się łzy — пацяклі слёзы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
прагарэ́ць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак.
1. Зрабіцца дзіравым ад агню. Страха можа прагарэць, агонь возьме яе з сярэдзіны, і яна загарыцца адразу ўся.Пташнікаў.
2. Згарэць зусім, ператварыцца ў вуглі. Дровы ў печы прагарэлі.// Скончыць гарэць, паліцца. Печ прагарэла.
3.перан.Разм. Пацярпець няўдачу, абанкруціцца, разарыцца. [Біржа] няспынна паведамляе, хто сёння нечакана разбагацеў, а хто прагарэў.«Звязда».
4. Гарэць некаторы час. Ліхтар прагарэў усю ноч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
распалі́цца, ‑палюся, ‑палішся, ‑паліцца; зак.
1.(1і2ас.неўжыв.). Моцна нагрэцца ад агню, жару, спёкі. Праз некалькі хвілін чыгунная печ гудзела на ўсю хату, а бляшаная труба распалілася аж дачырвана.Шашкоў.І хоць час быў яшчэ ранні, усё вакол паспела ладна пагрэцца. Асабліва распаліліся рэйкі, — гэта адчувалася нават праз абутак.Васілёнак.
2.(1і2ас.неўжыв.). Пачаць гарэць, разгарэцца. Дровы распаліліся.
3.перан. Моцна ўзрушыцца, расхвалявацца; разгневацца. Гендарсан распаліўся да таго, што гатовы быў сам біць мужыкоў.Чарнышэвіч.Лявон яшчэ больш распаліўся і, рвануўшы рукі ўніз і наперад, абшчапіў Ціханава тулава тугім абручом.Б. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пралі́цца, ‑льецца і ‑ліецца; зак.
1. Пацячы, паліцца. Выпадае мокры снег ці пральецца дождж-абліваха, і стане зорка [на абеліску] чырвоная, такая, якой і павінна быць.Шашкоў.Густыя асеннія хмары, што вось-вось гатовы праліцца дробным нудным дажджом, нізка плылі над лесам.Няхай.Там, дзе пралілася кроў прыгажуні Аліі і смелага юнака Касыма, выраслі яркія пунсовыя макі.Даніленка.Горкіх матчыных слёз праліецца нямала, Бо сыноўняя кроў на пялёсткі упала.Бачыла.
2.перан. Распаўсюдзіцца, разнесціся (пра святло, пах і пад.). Павеяла з мора азёрным цяплом, І водар паўднёвы праліўся...Глебка.— Жыве! — пралілося гарачай радасцю па ўсім целе.Кулакоўскі.//перан.Паэт. Раздацца, пранесціся (пра гукі). Дзесьці песня пральецца, — Маці чуецца голас знаёмы.Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Заю́шна ’заўзята’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. укр.заю́шитися ’станавіцца лютым’, заю́шити ’паліцца (пра кроў)’, польск.zajuszyć ’заліць крывёй, раздражніць, раздражніцца’, ст.-польск.zajuszyć ’раз’юшыцца’, zajuszony ’раз’юшаны’, н.-луж.zajušyś ’запэцкаць гнаявой жыжкай (юшкай)’, чэш.zajíšiti ’развесці юшкай’. Параўн. юшыць ’біць па вушах’ (Нас.). Відаць, зыходным трэба лічыць юшка ’кроў’ < ’жыжка’, ’суп’, вядомае шэрагу слав. моў, а не uxo ’вуха’, дзе звычайна пратэтычнае v‑, а не j‑. Ст.-польск.juszyć ’крывавіць’ добра перадае пераходную семантычную ступень, адкуль і zajuszyć. Паколькі чэш. і серб.-луж. маюць іншую семантычную спецыялізацыю гэтага дзеяслова, можна меркаваць, што бел. і ўкр. словы з польск., прычым адрыў ад грунту вёў да далейшай спецыялізацыі значэння: ’ударыць да крыві’ > ’станавіцца лютым’. На базе дзеяслова *заюшыць утвараўся дзеепрыметнік заюшаны, як і разʼюшаны ад разʼюшыць. Гэты дзеепрыметнік мог потым фанетычна змяніцца ў заюшны ў выніку страты ненаціскнога а, адкуль і прыслоўе. Не выключана і прамое ўтварэнне прыметніка ад дзеяслова. Гл. заюха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
broil
I[brɔɪl]1.
v.t.
1) сма́жыць, пячы́
2) палі́ць (ску́ру)
2.
v.i.
1) палі́цца, сма́жыцца, пячы́ся на со́нцы
2) Figur. кіпе́ць ад зло́сьці, за́йздрасьці; гарэ́ць ад нецярплі́васьці
3.
n.
1) мя́са, сма́жанае на агні́
2) Figur. кіпе́ньне n.
to be in a broil of indignation — кіпе́ць ад абурэ́ньня
II[brɔɪl]1.
n.
сва́рка, бо́йка f.; крык, га́лас -у m.
2.
v.i.
свары́цца, ва́дзіцца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)