◎ Пуршэ́ць ’чмыхаць, злоснічаць’ (ТС). Гл. пу́рхаць; не выключае сувязь з літ. purkšėti ’шыпець, фыркаць (пра ката)’, параўн. purkslys ’нястрыманы чалавек; гарачка’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

экспансі́ўны

(фр. expansif, ад лац. expansio = расшырэнне, распаўсюджанне)

нястрыманы, які бурна выражае свае пачуцці.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

іржа́нне і ржа́нне, ‑я, н.

1. Крык каня, конскі голас. Не чулася ржання каня, рыкання каровы, не рохкалі свінні. Данілевіч. Жарабяты трымаліся каля матак, і калі каторае адставала, матка звала яго доўгім іржаннем. Чарнышэвіч.

2. Разм. Гучны, нястрыманы рогат.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шалёны, -ая, -ае.

1. Хворы на шаленства (у 1 знач.).

Ш. воўк.

2. Які страціў разважлівасць, цвярозы розум.

Шалёная, што ты надумала рабіць!

3. перан. Вялікай сілы, напружаны; нястрыманы ў пачуццях.

Шалёная скорасць.

4. перан. Неўтаймоўны, люты.

Ш. характар.

5. перан. Выпадковы, бязладны.

Шалёная куля.

◊

Шалёныя грошы — грошы, якія лёгка дастаюцца і таму расходуюцца неэканомна.

Шалёныя цэны (разм.) — вельмі высокія.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

immoderate

[ɪˈmɑ:dərət]

adj.

1) неўмеркава́ны (пра чалаве́ка); празьме́рны, кра́йні

2) нястры́маны, нестрыма́ны (сьмех, сі́ла)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

nieopanowany

1. нястрыманы; які не валодае сабою;

2. міжвольны, мімавольны

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

intemperate

[ɪnˈtempərət]

adj.

1) неўмеркава́ны; нястры́маны, нестрыма́ны

2) суро́вы, лю́ты (пра зіму́, клі́мат)

3) схі́льны да п’я́нства

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

эмацыяна́льны

(ад эмоцыі)

1) выкліканы эмоцыямі, напоўнены эмоцыямі (напр. э-ая прамова);

2) здольны жыва рэагаваць на што-н.; не разважны, нястрыманы (напр. э. характар).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

гара́чы, -ая, -ае.

1. Які мае высокую тэмпературу, моцна нагрэты.

Гарачая пліта.

Гарачае лета.

Г. цэх (таксама перан.: увогуле шкодная вытворчасць). Падаць гарачае (наз.). Гарачая апрацоўка металаў.

2. перан. Поўны сілы, страсны, палкі.

Г. заступнік.

3. перан. Вельмі напружаны, які праходзіць у інтэнсіўным, напружаным рытме.

Гарачая работа.

Г. бой.

Гарачая пара жніва.

4. перан. Запальчывы, нястрыманы.

◊

Гарачая галава — пра залішне паспешлівага, нястрыманага чалавека.

Па гарачых слядах — адразу.

Пад гарачую руку (разм.) — у момант злосці, раздражнення.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Малахол ’дзівак, дурнаваты’ (Юрч.), малахольны ’нястрыманы’ (Касп.), ’нервовы, неўраўнаважаны’ (Сцяц. Сл.), малахольный ’неразумны, легкадумны’ (шкл., Мат. Маг.), малахолля ’хваравітасць розуму’ (КЭС, лаг.). Рус. малахольный ’разумова непаўнацэнны, дурнаваты’, ’няўдачлівы’. Узыходзіць да навагрэч. μελαγχολικός ’меланхалічны’, μελαγχολία ’сум’ (Краўчук, вусн. паведамл.), аднак шляхі яго пранікнення невядомыя.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)